Íslendingaþættir Tímans - 05.07.1969, Side 7

ar atð taka virð búsforrá@uim með
föðuir stouin. Má segja aið suemmia
hafi ueiymt á hæÆni heimar tffl hús-
fnióðuirsfcarfa. Var margt fófflk í hedim
ifld á Jarðlainigisstöðuim uim hessar
muinidir, hærinin auk þess í þjóð-
braut þá og því gestagainigur mik-
51, einlkum haust og vor. Reymdi
því mij'öig á hiinia uimgu húsmóður.
Bar oflt við að menin kæmiu hralkt-
ir og ilia tiil redlka til gistiimgar á
Jarölamgsstöðum, stunduim margir
samiain m®3 f jölidia hesta. Þófcti sjálf
sagt að fcakia voslklliæði mamma og
þurrlkia, og búa mönimuim og skepn-
uim hiua beztu aðhlynuiimgu. S-ú
þrekraun, sem því fylgdi á þeim
tímia, að veita slálka þjómustu, er
Bð vonum lítt sfkiijanieg þeim, sem
nú eru umgii og þekkja aðeins af
afspum aðstöðu þeirra tima. En
RagníhillduT sifcóðst með prýði hina
þuugu raun og hiaut mMa sæmd
og vinsældir af, sem emibust henmi
til æviloka.
Ef meta ætti hið mdlkla starf
Ragnlhildar, er hún sem uugling-
ur tótk við, heiimilsstjóm hjá föð-
uir sinum, þyrflti að gera sér grein
fyrir þúsfeapartháfctum þess tíma.
En þessi litla miinningargrein lieyf-
ir etoki að farið sé lamgt út í þá
sátaia. Benda má þó á, að aðdrætt-
ir fciil heimilisins fóru aðallega
flram haust og vor. Varð þvi að
bafa fyrirhyggju til að safrna miss-
iritsforða af brýnustu llífsmauðsynj-
Uim. Heimitin sjáTf lögðu mikið til
í þessum efnum Ær voru hafðar
í bvíumi að sumrinu og smjör,
Skyr og cstar gehðir úr sauða-
TTDjólkimmi. Kom það mjög í him't
kúsmióðurinmiar á hverju heimiii,
þar sem vininulbonur urðu þá að
sánmia heyskap, em harnrn varð að
gamiga fyrir öllu. Hveirt bjargátai'a
bedimiM varð að bafa á baustmótt-
um nægan mafcarforða tií næstu
vorlbauptíðar, em kjöt og sláfcur
þuiriflti helzt að endast tdll næsfca
hausitis (að ná samiarn, edms og það
var kalað). Þá var að vetfcrimum
uninið úr uli alt sem til fafcnaðar
þunfti. Varð húsmóðirin jafnian að
haía sltjóm á því og sjá um að
ekkert slkorfci En þó varð fyrst og
fremst að stilla öfflu í hóf og nýta
alt sem bezt. Var sbundum vand-
ratað meðalhófið, svo hvorki yrði
of né van. Þófcti það sæmd hverju
heimdfli að gema vel til hjúa sinna,
því á þeim árum báru vinnulhjú
Títið ammað úr býtum en nauðsyn-
legusfcu föt, heimaunndn, auk fæð-
is. — Ein Ragnhildur lærði sn'eimma
þá iiist, að rafca mieðathöfið í þesis-
um efmum, og eflcki þvarr hjúa-
sæld föður hennair svo sögur færu
af á rneöan hún sfcjórnaði heimdli
hans. Hitt kemur bér við sögu,
að á míunda hússtjómarári Ra'gn-
ihillidar, réðist á vist með föður
fliennar ungur maður í vininu-
mieinimslku. Síðar kom í Ijós, að
þetta var kjonuragsson í dular-
gervi — draiumaprins hininar umgu
húsfreyju og heimiasæfcu, kominn
í sveifcina vesfcan úr Dölum fyrir
nokkrum ámm. — Þau felfldu auð-
vitað hugi saman og geagu í heifl-
agt hjónabaed 8. des. 1890. Var
þar með lokið 10 ára á'faraga í hxis-
stjómarsögu Ragnhildar. Faðir
hennar Hét hinum uragu' hjónum
eftir nókkum hluta jarðarinmar.
Þar imieð hefst nýr þáfctur þessar-
ar merlku sögu.
Jón Björnsson (en svo hét hinra
uragi diraumapriras) var fæddur að
Sefltjiattanidi i Hörðudall í Dafliasýslu
6. okt. 1858. Faðir hans, Björn
KMsitjáesson, var bóndi þar, æfct-
aður úr Dalasýsfliu. Kona Björns og
móðir Jóns hét Hóllm'fríður Jónsdótt
ir, bónda í Hrísuim í Helgafelis-
sveit, Jómssomar. Möðir Hótafiríð-
ar, ©n 'kona Jóns í Hrísum, var
Hóflimlfríður Gísfliadóttir, preists á
Briedðialbólsstað á Sbógarströnd,
Ólatssonar, bislkups í Skálfliol'ti,
Gisfliasonar. — Hótafríður, móðir
Jóns, viar mikilllhæf fcona og vel að
sér. Veiltti liún börnuim sínum t'l-
sögn í lestrí og skrift og kenndi
þeim iþjóðieg fræði, bæði í bundrau
og óburadnu máli.
Uppvaxtarsaiga Jóns er táknræn
fyrír þann tíma, er þá var og þau
lífskjör, er fólk bjó við á síðari
h'iuta 19. aidiar. Foreldrar Jóns
voru fáfcæk og lögðu hart að sér
til þess ið koma bönmum sínum
upp, þannig að þau liðu ekki slkort.
Þeim fcókst það, þó oflt væri þröngt
í búi. En þegar Jón vair 16 ára.
missfci, hann föður sinn og fó>r *
fcil vandalausra í vist. Var haran
alð uppTagi tápmikiCll umglingur
eiffcir því sem þá gerðist um drengi
finá fátæflcum heimdlum. Em í hinr i
nýju vist var svo að horauim sorf-
ið mieð vi'nraúhörku og vanfæði. að
Stónsá á d'nangnum og gamgust
góðir menn fyrir því að bjar®a
hanium úr þessari prísund. M"ð
góðiri 'aðh'lyRningiu náði haran sér
bráfct affcnr og fór í aðna vist bar
vesfcna. En þagar baimn var 22ja
ána, filyzt hann alíarimn suður í
Bonganhrepp í MýrasýSlu. Þar varð
upp frá bvl aðsefcur hiaras o® ævi-
starf.
Fyrst fluttisfc Jón að Stóra-Fialfli.
Hane sagði sjálfuir, að þaragað
hefði hann komið með aleiguna
fyrir aftan hraákkiran simn — fata-
garma réfct til Skiptanraa. Á Stóra-
FjaHi bjuggu þá rausimarbúi, Kristó
fer Finnbogason og fcoma hans,_
Hefliga Ottesen. Sonnr þeirra, Fimn'
bogi, var gmiður góðuir og svo var
uim samið, að Jón lærði hjá hon-
uim smíðar Skyldd haran sfcunda
amíðamámið að vebrinum, en ganga
fcil' verajulegra vehka annan tíma
árs. En fyrsti dvalarvefcur Jóns að
Stóra-Fjalli var firostaveturimn
mn'fkllli 1880--‘81 Þurffci þá oft að
grípa fcl hans frá smíðamiámin'U til
aðsfcoðar við önraur sfcörf. í frost-
hörfcuraum þenraan vefcur frusu
vafcnSbóll og varð að sækja vatn í
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
7