Íslendingaþættir Tímans - 05.07.1969, Page 16

um flteið og hiin ,9agði við sjáJifa
sig: „Já, þaö er sárt, en suimt er
þó þu'ngbærara“. Hún talaði þair
af meymslu. Smemmia reyrndi á dug
hlemmar og þreklumd. Umg eitgnað-
áisft hún tvö börn .Son, sem dó fárra
mihaða og dóttuir Þuríði að mafmi.
EkTíg var hún föður símum kær-
boimtniari gjöf en svo ,að hann sór
fynÚT faðef-nq hemmar, sem löglega
mátiii firam komia á þeirri tíð. Heíf-
Uir svo farið veiklunduðum mönn-
um fyrr og síðar Telpan óx upp og
varð ltfamdi eftdrmymd föður síms,
gjörviileg 1 sjón, greind vel, glað-
lynd, söngvim og hvers manns hug
Ljúfi. NýTega náði ég táli af fu'TO-
orðnuim mamni, þessu mákummug-
an. Andlit hams varð eitt bros er
ég spurði um Þuríði. Hún var
slkeimmti'legasti umglimgur, sem ég
hieif 'kymnzt á liamgri ævi“, saigði
hanin. Var Benónýju það áhyggju-
efmi, að hafa ebki tök á að ve’ita
‘ þessari vel gefmu dóttur sinmi þá
miennitun, sem hugur hemnar stóð
tútt. Um þær mundir, sem Þuríður
er að ná fermingaraldri var Benó-
nýja heitbnndin Baldvin Jónssynd
frá Búrfelli snyrtivirkum og vel
greimdum mannd, sem hún átti eft-
ir að búa með í löngu hjónabandi.
Var giftingardagur þeirra ákveð-
imn, en þann samia morgun fe'lur
Þuríður iitTa niður þar sean hún er
a® ieggja af stað í brúðkiaup móð-
ur sinnar og er þeigar Tátin. Varð
hún að vonum mjög harmdauði,
en þó einku'm móður sinni. Vígsla
fétttt niður bann dag. Aftur hef ég
yfir orð kunnugs mianns. Hann
saigði: „Það var í eima skiptið, sem
ég sá Benónýju fattttast hugur, hún
fór ekki á fætur daginn eftir hettd-
uir lá og sneri sér til veiggjar og
taQ'aði við engan mann. Daginn eft-
ir gekk hún titt starfa með rósemi
og enginn sá að henni væri brugð-
ið“
Fleiri hagarraunir varð hún nú
að horfast í augu við. Þau hjón
byrjuðu með tvær hemdur tómiar.
Jarðnæði lá elkttci á lausu. Httlut-
ökipti þeirra varð að hrekjast í
húsmemnsku til og frá um árabii.
Lá þá leið þeirra urn bæi í Hvítár-
siðu, Hálsasveit, Reyttdholtsdal og
Lundareykjadal. Naumiaisit fer hjá
þvá að mjðg hafi reynt á laðl'ögun-
arhæfni henuar við þær breytittegu
og erfiðu aðstæður. Viðhorf var
anuiað á þeim árum, fátællot og hairð
æri í ttandi, fórráðametin sveitafé-
Iiagia voru ekki Mynntir þvi, að blá-
fátækt fólk, sem fæddiisit bam á
16
hverju ári yrtSi sveitfiast í httubað-
eigamdi hreppi. Hirði ég ei uim að
rekja nánar þenmain bafia, enda
honuni eibki niógu kjuimmug, en
hiralkiningarnir urðu þess vattdandi,
að þau urðu að Skilja við sig höm
sín fjögur ung og smá og getur
hver kona, sem viflll setja sig í ann-
arna spor, skilið hver rauin það hief-
ur verið móðurhjartanu. Um þá
hfluiti heyrði ég hania aldred barma
sér þau 16 ár, er við vorum sarn-
tíða, en þess varð ég áslbynja, að
henni voru ýmis smáatriði mjög
minnissöm um bros og hjal þeirra,
sem hún skildi ef'tár í fóstri sitt
á hverjum bæ, þegar þau hjón
fiuttuslt vorið 1914 vestur á Mýrar.
Það varð þeim þó mikill hugarhót,
að þau systbimin voru ölT tefcin af
góðu fólfci, sem reyndisfc þeim mieð
afbrigðum vefl seim sínum eigin
börnum.
Þetta vor vair hart og fcattt svo að
ettatu menn nnuna naumiast venra.
BúshlUtir voru búnir í klyf jar. Með
þeim fylgdu þrjú börn, það elzta
þrtggja ára og ymgsta sex vifcna
telpa, sem móðirim reiddi í s'öðli
frtaiman úr Hvítársíðu. Að leiðarlok
um var farið yfir Langá þá í nokfcr
um vexti. Nú var ttokið hinum tíðu
búferlaflutnimgum. Á Grenjum
áttu þau hei-rma í 46 ár. Þar er
mjöig sumiarfagurt og alll gott fyr-
ir siauðk'iud, vetrairlaufcurinin er
attlan veturinm grænn í skjótti fjiall-
drapans, en erfiitt nokfcuð og af-
sfcelklfct í þanm tíð við lélegan húsa-
bost og lítið tún. En þau hjón hóf-
ust þegar handa og bjuggu um sig
sem bezt þau fcummu. Þar fæddist
þeim dóttir svo að börnin urðu
10, sem hún Ó1 Það varð þeim
mikiltt styrkur, að systir Battdvins
dvattdist með þeim að noktoru
fyrstu missirin og var þeim h-jálp-
l0g.
Óiitoar eru Mýrarnar þurrlen-d-
um bökbum Hvítár, en Benónýja
aðlagaðist nýju umhverfi og edgn-
aðist góða vini í nágrenni. Þar n-aut
hún þess, að sjlá börn siín vaxa úr
grasi og verða traust fóllk og hjáttp-
leigt floreldrum sínuim, edinmiig þess
að Mynnia að nofckrum hópi barna
barua, sena æ'tíð rnunu geyuna hflýj-
ar imimimingar um saimvistir við af a
og ömmu á Grenjum. Fjalreiða-
sunmudagur var seim önrnur jól á
þessum afófcefcbta bæ. Þá var vin-
um fagnað. LMegt þyltoiir mér, að
einlhver þeirra, sam hélt þaðan tdl
fjialls í leiitir eða fcom úr ttaitum,
hrafcimn af misjöfnum veðrum,
miuni enn hægHátar en notiattegair
mófltiötour henniar. Þá vlar hvla táL
reiidd í liltlium bæ, þurdfcuð pttögg
oig miáflisverður flram borfan. Altialf
var haft -auga með því efttr rennslli
f jiáir, hvenær von væri Ileitarmianna.
Kjötsúpa heit sfcyldd sbanda á boirð-
inu itiilllbúin þegar þeir bomiu í bæj-
ardyr.
Hveirn hlut varð að nýta, svo niá-
fcvæmttega, að frásagndr þar uim
verka að vonum broslega á þá kyn-
sfllóð, sem nú er í æsfcu. í þessai
samhandi dettuir mér í hug það
smá dæmi, J5 Bemónýja notaði alt
af sairna spottamn tl þess að vefja
nneð rúllupylsu fyrir suðu. Þvoðli
hanin aflllbaf vandl'ega og þurrkaði
og geymdi á vissum stað þangað
til næst þurfti á að hattda. Þessi
nýtni orsakaðist eklki af nízku held
ur mauðsyn þesis, sem reynit hefur
það, að hafa takmarkað hianda á
mflflli.
„Það liggur aliltaf á“ var við-
kvæði hennar. Verfæími var mittoið
utau bæjar og imman, hjálpartæiki
elfltir því sem nú tíðkast óþékfet og
breont l'éiegum rnó og hrisi í ettd-
húsi. Og árin liðu erfið ár, en við
batmandi hag þó hægt færi. Túrnið
sbæfcbaði ár frá ári, sfc'epnumim
smiáf jöttgaði og iotos risu nýjar bygg
inigar í stáð þeirra gömttu. Þrábt fyr
ir miktta reynslu og þrotliaust starf
elltist Benónýja vett, ffaigraför lífs-
iinis mörbuðust mittt á svipmót henn
ar.
Þegair fjölskýldan 'hlaut að flytj-
ast frá Grenjum, kvaddj hún
með söifcnuði httíðima sólrífca og frið
sæl-a þar sem steind-epilttinn dittl'ar
sér nú á fögru vorkvöTdi. Þaðau llá
leiðin í Borgames árið 1960, en
þar varð sfcöimim viðdvöl. Heillsu
Battdvins var þá að verða svo fcom-
ið, að sjúkrahúsvisf var óumflýiain-
lag. Bemónýja baus þá að flytja til
Reyfcjavíkur. Þannig voru meiri
mögullleilkar á að vitja hans á
sjúk-ralbeði. Hún dvattdá þar á heim-
iM Magnúsar sonar sttns og fconu
hanls Bjameyj'ar til dán-ardæguirs
og var lengst atf furðanlega heiten-
hraust. S'ál heunar héttt þrótti sín-
um ált fram að hinum síðustu döig
um, en kærfkomiin var hvldin orð-
fa þreyttum og Ilúðum. uimlbúðufa
hlennar. Hún var gamialllmiennd, sem
gloítft var að hafia í nlávist sinnl þafcfe
lát oig rólynd. ÁstrM iaHs hiettmfr
iSfóttfcsfa'S var henni nitouttega í t®
láltilð, sem taldi sér ánzlimmlinig a®
miega Mynnia að hennl tdll hfazth
stunldar og mifcisverðar voru
ISLENDINGAÞÆTTIR