Íslendingaþættir Tímans - 22.11.1975, Blaðsíða 3

gat valið um vistir i höfuðstaðnum.
Siðast var hún alllengi hjá Bjarna for-
stjóra Jónssyni frá Galtafelli og
Sesselju konu hans. Likaði þar báðum
vel. Þar var stórmyndarlegt heimili o
Guðrún afbragðs starfsmaður. Bjarni
var þá einn aðaleigandi i húsgagna-
vinnustofu J. Halldórsson & Co — siðar
nefnt „Gamla kompaniið” Þar unnu
þeir bræður Guðrúnar, Hermann og
Torfi árum saman. Þar vann og ungur
og efnilegur Eyfirðingur, Þorsteinn
Ágústsson. Þau Guðrún felldu hugi
saman og giftust 1914. Þorsteinn var
greindur maður og góður drengur, en
heilsuveill siðari hluta ævinnar. Hann
andaðist árið 1938. Þá höfðu þau Guð-
rún eignazt 6 börn og voru 3 innan
fermingar þegar faðir þeirra dó. Þá
reyndi mjög á þrek og kjark móður-
innar og hún brást ekki. Þá voru
kreppuár og alþýða manna varð að
heyja harða baráttu fyrir lifi sinu. En
Guðrún gafst ekki upp. Með frábæru
viljaþreki og dæmafáum dugnaði tókst
henni að halda heimilinu saman og
koma börnum sinum vel til manns.
Þau eru þessi:
Torfi, járnsmiður og verkstjóri,
kvæntur Jónu Björg Björnsdóttur.
Hann er nú nýlátinn.
Guðrún, g. Gisla Jónssyni iðnaðar-
manni
Áslaug, g. Halldóri Klemenssyni,
Hermann, fulltrúi hjá S.I.S., kvæntur
Ingibjörgu Magnúsdóttur,
Ágúst, járnsmiður ókv. og
Erla, g. Ólafi Eggertssyni.
Æskilegt væri að fara hér fleiri orð-
um um þessi gervilegu og vel gefnu
systkini, en þess er nú enginn kostur i
stuttri grein. Þau munu öll minnast
sins góða heimilis. Móðir þeirra starf-
aði litið út á við, þvi að heimilið var
henni allt. Fyrir það fórnaði hún öliu
lifi sinu og starfi. En hún var lika góð-
ur nágranni og rétti hverjum þeim
hjálparhönd, sem hún náði til og var
hjálparþurfi.
Guðrún var vel gefin og glæsileg
kona, sem fyrr segir, háttprúð i fram-
göngu, gamansöm og skemmtileg i
viðmóti. Þvi varð henni alltaf vel til
vina. Skaprik varhún nokkuð, en stillti
þar i hóf, þvf að hún var mjög vilja-
sterk og þrekmikil i hverri raun. Og á
þrek hennar reyndi oft á iangri ævi
m.a. i veikindum manns hennar og
barna. En Guðrún Hermannsdóttir
gafst ekki upp. Með dæmalausum
dugnaði, þreki og óbilandi trúartrausti
sigraði hún erfiðleikana. Hún náði há-
um aldri og gat að lokum horft yfir
farinn veg i hópi margra elskulegra og
myndarlegra afkomenda. Skal það nú
skýrt nokkru nánar.
Allmörg siðustu æviárin hélt Guðrún
heimili með yngsta syni sinum, sem
var ókvæntur. Siðasta áratuginn áttu
þau heima á Hvolsvelli og veittu þar
ferðamönnum nokkurn beina, sem
mér skilst að hafi verið vel þegið og
ekki brást dugnaður Guðrúnar.
Þegar heilsa hennar tók að bila, hátt
á áttræðisaldrinum, — þurfti hún oft
að vera i sjúkrahúsi i höfuðstaðnum.
En um leið og af henni bráði var hún
óðara komin austur aftur. Var mjög
kært með þeim mæðginum. Það sýnir
bezt minningargrein, er hann skrifaði
um móður sína látna. Ég minnist ekki
að hafa séð i blöðum svo hreinskilna og
ástrika sonarkveðju. Hann biðst þar
m.a. fyrirgefningar á dáðleysi sinu
gegnum árin Kunnugir vita eina orsök
þess veikleika, en það breytir i engu
þvi sem hér er sagt. Að lokum tekur
sonurinn sér i munn hið fræga erindi
Einars Benediktssonar skálds, er hann
orti til móður sinnar: ,,En bæri ég
heim min brot og minn harm o.s.frv.”
Ég hygg að þessi sérstæða og ein-
læga sonarkveðja hljóti að sne>rta til-
finningar hvers manns, er hana les, og
verða þeim til blessunar á sama hátt.
Annar sonur Guðrúnar kvaddi hana
og á elskulegan hátt i blöðum. Enn-
fremur einn af tengdabörnum hennar,
sem minnist hennar einkum sem
tengdamóður og ömmu og jafnframt
vinir. Þar sést og að Guðrún hefur tek-
ið dauða sinum róleg og glöð, þakklát
guði og mönnum með von um endur-
fundi siðar. (
Allt þetta sýnir hve góð móðir og
mikil persóna Guðrún var.
Til þess að skýra mynd hennar enn
betur vil ég taka hér nokkur orð úr
minningargrein, er enn einn vinur
skrifaði um hana nýlátna. Sá vinur
mun vera einn af merkismönnum
þjóðar vorrar. Vona ég að hann afsaki
þá gripdeild mina. Ég minnist Guð-
rúnar auðvitað allra bezt frá æsku-
árunum heima i sveit okkar, en um-
ræddur vinur sá hana á áttræðisaf-
mælinu i hópi ættmennanna og fer um
það fögrum orðum hve tiginmannleg
og glöð hún hafi þá verið og ættmenn-
irnir sýnt henni mikla virðingu og
ástúð. Svo skyggnist hann dálítið
dýpra en almennt gerist I slikum
greinum og segir orðrétt:
„Guðrún gekk hljóðlátum skrefum
sinn æviveg.... En þarna (í venjuleg-
um húsmóðurstörfum) fann hún samt
fullnægju og ávann sér þroska, sem
margar með mikil skólapróf eða stór
heiðursmerki á hinum ýmsu sýningar-
svæðum nútimans mætti öfunda. En
öfundaraugum er ekki rennt i slikar
áttir nú á dögum. Þó verður þvi varla
hnekkt, sem rimnaskáldið kvað:
„Hamingjan býr i hjarta manns”. Þú
getur leitað hennar um alla jörð og
svið.þú finnurhana samt aldrei, nema
i eigin hjarta, og leitin er vonlaus, ef
þú gleymir þessu.
Þetta leyndarmál þekkti Guðrún.
Hún komst ekki að þvi né leysti úr þvi
frá neinni fræðilegri uppskrift, heldur
samkvæmt heilbrigðri, mannlegri
eðlistilvisun, sem hlaut veig og
vaxtarmegin við lindir kristinnar trú-
ar, Guðsorð og bæn”.
Ég hygg að ástvinir Guðrúnar Her-
mannsdóttur og aðrir frændur hennar
og vinir, telji þetta raunsanna mann-
lýsingu. Og þannig mun mynd hennar
og minning geymast i hugum vorum til
æviloka.
f
3. Torfi Hermannsson var fæddur
24/12. 1884 og ólst upp i foreldrahúsum
við sömu skilyrði og fyrr eru greind.
Hann var gáfaður og námfús, en tæki-
færi til skólagöngu bauðst ekki fyrr en
i Núpsskóla i byrjun árs 1907, sem fyrr
greinir. Hann var með elztu nemend-
um skólans og orðinn þroskaður mað-
ur. Hafði þá lært nokkuð trésmiði og
unnið að smiðum i sveitinni, en átti
heima i Fremstuhúsum. Siðar lærði
hann húsgagnasmiði i Reykjavik.
Torfi átti við veikindi að striða á
æskuárum sinum. Hann þjáðist af
fótarmeini, sem tók sig upp aftur og
aftur með nokkurra mánaða eða
stundum ára millibili. Dvaldi hann þá
oft vikum saman i sjúkrahúsum ýmist
á Þingeyri eða i Reykjavik. Mig minn-
ir að Torfi væri kominn á fertugsaldur
þegar Guðmundi lækni Magnússyni
tókst að komast fyrir rætur fótar-
meinsins. Eftir það hélt Torfi allgóðri
heilsu þar til alira siðustu árin. Veik-
indi sin bar Torfi með ærulausri ró og
karlmennsku, þótt hann þjáðist oft
mikið. Mér hefur sagt sjúklingur, er
dvaldi á Þingeyrarsjúkrahúsi um likt
leyti og Torfi, að þegar eitt sinn þurfti
að skera i fótarmeinið, að ófært reynd-
ist að svæfa hann. En Torfi þjáðist svo
að hann heimtaði uppskurðinn. Var
sjúklingurinn þá bundinn niður og
verkið framkvæmt, en hvorki heyrðist
hósti né stuna til sjúklingsins. En
læknirinn hafði verið i einu svitabaði
að loknu verki og hét að gera þetta
aldrei aftur!
Frá þessum tima á ég nokkur sendi-
bréf frá Torfa, fjörleg og skemmtileg,
þvi hann var prýðilega ritfær og ágæt-
ur hagyrðingur, þótt hann léti litið á
þvi bera. I Núpsskóla lagði sr. Sig-
tryggur allmikla rækt við að kenna
bragfræði. Við Torfi æfðum þá nokkuð
þá list. Lærði ég þá mikið af honum,
þvi að hann var fæddur hagyrðingur
islendingaþættir
3