Íslendingaþættir Tímans - 26.04.1983, Qupperneq 3

Torfi Þorkell Guðbrandsson
skólastjóri, Finnbogastöðum sextugur
® í dag, 22. mars, er Torfi Guðbrandsson
skólastjóri á Finnbogastöðum í Árnesheppi sex-
tugur. - Á þeim tífnamótum í ævi hans langar mig
að senda honum nokkur orð með þakklæti og
árnaðaróskum og veit að fleiri mundu vilja það
sama gera, því maðurinn er af mörgum þekktur
og einungis að góðu.
Torfi er fæddur að Heydalsá í Steingrímsfirði.
Þar bjuggu foreldrar hans raunsnar og myndarbúi.
Þau voru, Guðbrandur Björnsson frá Smáhömr-
um í sömu sveit og Ragnheiður Guðmundsdóttir
frá Ófeigsfirði. Torfi er afkomandi merkra af-
reksmanna og dugnaðarforka í báðar ættir. Hann
er ósvikinn Strandamaður að uppruna, enda kippir
honum í kyn til þeirra um flest. Guðbrandur faðir
hans var orðlagður áhuga- og afkastamaður til
allra verka á sjó og landi, og móðir hans,
Ragnheiður einstök ágætiskona og móðir og unni
Torfi henni mikið. - Föðurfaðir hans, Björn á
Srnáhömrum, var búhöldur og hreppstjóri í sinni
sveit, og móðurfaðir hans, Guðmundur Péturs-
son, óðalsbóndi, hákarlaformaður og kaupfélags-
stjóri og forustumaður um öll framfaramál sinnar
sveitar. Báðir voru þeir sæmdir riddarakrossi
Fálkaorðunnar fyrir störf sín. - Og þegar lengra
er rakin ætt hans kemur hún fljótt saman við
Ásgeir Einarsson á Kollafjarðarnesi og síðar á
Þingeyrum, alþingismann Strandamanna, með
meiru.
Af því, sem hér hefur stuttlega verið rakið, sést
að kappgirni og dugnaður eru ríkir eðlisþættir í
fari forfeðra hans. Þeir eru líka sterkir í eðlisfari
Torfa og er ekki öllum hent að fylgja honum eftir,
svo vel sé, þegar hugur hans beinist að ákveðnum
verkefnum. Oft hefur mér fundist honum svipa
einna helst til Ásgeirs á Þingeyrum. Hefur mér
h'ka oft fundist að Torfi hefði einna mestar mætur
á honum af fjarskyldum ættingjum sínum. Hefur
hann kynnt sér störf þessa frænda síns vel og
haldið ýmsu til haga þar um, og gjarnt er Torfa að
vitna til hans um dugnað og forsjá. Sýnir það
aðdáun hans á þessum frænda sínum. Einnig
verður honum oft hugsað til langafa síns, Ásgeirs
Sigurðssonar á Heydalsá, fyrir óeigingirni og
fórnarlund, sem hann átti í ríkum mæli, og
kunnast er af því er hann gaf lánd í túni sínu undir
1 fyrsta unglingaskólann í sveit á íslandi, Heydalsár-
skólann, og hjó það því á þann hnút, sem staðið
hafði í vegi fyrir því hugsjónamáli Strandamanna.
Far er annar snar þáttur í eðli Torfa, það hafa
margir reynt.
Þau Guðbrandur og Ragnheiður eignuðust 10
hörn, 6 syni og 4 dætur. Tveir synir þeirra búa nú
á Heydalsá. - Þegar Torfi var barn að aldri
heimsótti hinn válegi gestur, berklaveikin, heimili
hans. Hún var á þeim árum örlagavaldur margs
ungs fólks og olli mörgum bæklun og aldurtila.
Fjögur systkinanna á Heydalsá veiktust og báru
sum þeirra þess aldrei bætur. Kom þessi vágestur
e,nna harðast niður á Torfa. Hann var aðeins
þriggja ára þegar hann varð að fara að heiman og
leggjast inn á Sjúkrahús ísafjarðar. Þar varð
hann að liggja í gifsi í þrjú ár í von um að unnt
væri aðbjargabaki hans. Eftir þá löngu legu komst
hann á ról, en fleira var veikt fyrir en bakið. Við
smávegis hnjask brotnaði mjaðmarliður hans
upp. Þar höfðu berklarnir einnig verið að verki.
Tvö ár til viðbótar varð hann að liggja á sama
sjúkrahúsi í gifsi í von um að einhverju yrði
bjargað. Loks komst hann aftur á ról, markaður
þessum sjúkdómi. Neðrihluti baksins var bæklað-
ur og annar fóturinn styttri.
Það segir sig sjálft hve hörð raun það hefur
verið andiega heilbrigðu og tápmiklu barni
að ganga gegnum, að þurfa að liggjaT-6 ár
rúmfast, geta ekki hreyft sig úr stað og sjá næsta
umhverfi sitt aðeins í spegilmynd gegnum glugga
yfir rúmi sínu. Það þarf sterka sál til að komast
óbrotinn úr slíkri raun, það tókst honum en mikil
þrekraun hefut það verið. Þó þessi og þó lengri
þrautatími hans berist í tal hefi ég aldrei heyrt
hann mæla æðruorð um það. Aðspurður segir
hann aðeins: „Ójú, erfitt var það“. -Þegar honum
loks auðnaðist að komast heim töldu foreldrar
hans hann úr Helju heimtan.
Eftir öll þessi áföll var sýnt að við venjulega
vinnu og líkamlegt erfiði gæti hann ekki valið sér
lífsstarf, því þyrfti að sækja á önnur mið: - Þegar
hann hafði áldur til fór hann í Reykjaskóla og að
loknu námi þar fór hann í Gagnfræðaskóla
ísafjarðar og lauk námi þar 1940. Að því námi
loknu gerðist hann barnakennari í heimabyggð
sinni og var kennari í 7 ár, í hreppunum sunnan
Steingrímsfjarðar. Árið 1944 gekkst hann undir
læknisaðgerð. Var fótur hans brotinn upp og
lagfærður og við það lengdist fóturinn nokkuð.
Varð það honum bót frá því sem verið hafði. -
Farkennslan var aldrei eftirsóknarverð síst til
frambúðar og allra síst hæfði hún honum cins og
ástatt var fyrir honum. Því var enn lagt út á
mámsbrautina og nú í Kennaraskólann í Reykja-
]vík, þar sem hann lauk námi með ágætum
Ikennararéttindum 1951. Ásumrinvarhannheima
:og vann flest verk sem fyrir komu. Eftir að tveir
elstu bræður hans fórust stóð hann fyrir búi móður
sinnar, með yngri bræðrum sínum, af miklum
dugnaði.
Sumarið 1955 vantaði skólastjóra að Barna-
skóla Árneshrepps á Finnbogastöðum. Um þá
stöðu sótti Torfi og fékk hana. Ekki hugsaði hann
sér að vera hér til langframa, heldur aðeins að
vera hér þennan eina vetur til tilbreytingar og að
kynnast móðurfólki sínu og öðrum ættingjum,
sem hann hafði ekki átt kost á að kynnast nema
af frásögnum móðursinnar. En margt feröðruvísi
en ætlað er. Þessi eins vetrar dvöl hefur nú lengst
^upp í að vera tæp 28 ár. Hér fann hann Iffs-
<íörunaut sinn og eiginkonu, Aðalbjörgu Al-
‘bertsdóttur frá Bæ, sem hefur verið honum styrk
stoð. Þau eiga 6 mannvænleg börn, 5 syni og eina
dóttur, sem öllum kippir í kyn sitt með dugnað og
mannkosti. Sum þeirra hafa þegar stofnað eigin
heimili, en þau yngstu enn í skóla. Elsti sonurinn,
Björn er sestur að búi á Melum, ættaróðali
móðurfrænda föður síns. Hefur hann staðið í örri
uppbyggingu á óðalinu og lætur hvergi deigan
síga. Það er Torfa mjög að skapi og þar hefur hann
átt mörg og góð handtök hin síðustu árin.
Það var okkur Árneshreppsbúum mikið lán að
fá Torfa hingað til þessa þýðingarmikla starfs og
að svo fór um framvindu veru hans, sem raun er
á orðin, og má segja að forsjónin hafi verið okkur
þar vilholl. Slíkur maður sem hann er vandfundinn.
Hann samlagaðist fljótt fólkinu hér og hefur lifað
sig inn í líf þess og störf eins og hann væri hér
borinn og bamfæddur. Hann hefur gengt skóla-
stjórn og kennslu við almennar vinsældir nemenda
sinna og aðstandenda þeirra. Hann er drengskap-
armaður, sem lætur gott af sér leiða hvar sem hann
má því viðkoma, orðvar og grandvar f öllum
greinum, sannur mannbótamaður hjartahlýr.
Hann er stórgreindur eins og hann á kyn til og
áhugamaður um allt sem til umbóta horfir, vinnu
áhugi hans, þar sem hann gengur að starfi, er svo
mikill að fáir komast þar til jafns við hann þó heilir
séu, og afköst hans einstök. - Hann hefur unnið
ómetanlegt starf í fræðslu og uppeldismálum
þeirra barna, sem undir höndum hans hafa verið.
Hann sáir góðu sæði í þann akur, sem honum
hefur verið fenginn til umsjár og ræktunar og það
er gott að vita böm sín undir umsjá hans. Hann