Íslendingaþættir Tímans - 20.07.1983, Blaðsíða 1

ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Miðvikudagur 20. júlí 1983 — 27. tbl. TIMANS
Þorbjörg Benediktsdóttir
kennari
Fædd 13. febrúar 1897
Dáin 10. júní 1983
Á fallegum sumardegi barst mér sú frétt yfir
hafið, að Tobba frænka væri dáin. - Þrátt fyrir að
árin væru orðin mörg, þá var þetta óvænt
reiðarslag, sem hafði engan undanfara.
Minningarnar streyma fram, allar jafn jákvæð-
ar. Hún var heilsteyptur persónuleiki, vellesin og
víðsýn kona. Hún bar sterka umhyggju fyrir
okkur sem yngri vorum og sýndi áhuga og skilning
á okkar áhugamálum og á því sem við höfðum
fyrir stafni hverju sinni.
Allt fram á síðasta dag var jafn gott að tala við
hana um vandamál líðandi stundar, stór og smá,
eða bara hvað sem var. Hún gaf sér alltaf tíma til
aö hlusta, ræða málin, gleðjast með öðrum og
veita góð ráð.
Ég man eftir því að sem barn hafði ég ákaflega
gaman af því að sitja hjá henni og hlusta á
frásagnir hennar af ævintýralegum ferðalögum
um ísland og til annarra landa. Hún hafði lifandi
og skemmtilegan frásagnarmáta og það var svo
auðvelt að lifa sig inn í þennan heim og ferðast
nieð henni í huganum.
Þorbjörg frænka var fædd að Þorvaldsstöðum í
Skriðdal, 13.febrúar 1897. Ung fluttist hún að
heiman og til Reykjavíkur til að afla sér menntun-
ar og hennar ævistarf var kennsla. Hún var
kennari við Austurbæjarbarnaskólann í Reykja-
vík megnið af sinni starfsævi, eða þar til hún hætti
sökum aldurs.
Þorbjörg bjó að Barónsstig 61 með systur sinni,
Þórunni. Þær voru gestrisnar mjög og alltaf var
jafn gott að koma í heimsókn til þeirra.
Ég kem til með að sakna frænku minnar sárlega
Þegar ég kem til baka til íslands.
Elsku Tóta mín. Ég sendi þér og öðrum
attingjum samúðarkveðjur. Megi algóður Guð
styrkja ykkur.
„Guð er oss hæli og styrkur, örugg hjálp í
nauðum." (Sálm. 46,2.)
Eva Krístín Hreinsdóttir
t
Þorbjörg var fædd á Þorvaldsstöðum í Skriðdal
1 S-Múlasýslu. Foreldrar hennar voru Benedikt
Eyjólfsson bóndi og hreppstjóri oig Vilborg
fónsdóttir prests að Klifstað í Loðmundarfirði og
síðar að Kirkjubæ í Hróarstungu.
Foreldrum Þorbjargar varð 7 barna auðið, en
þrjú dóu: Eyjólfur tæplega ársgamall (f. 1891),
Stefán (f. 23.júní 1898, d. 12. apríl 1912) og
Þuríður (f. 20. maí 1902, d. 1. júlí 1917). þessi
börn voru foreldrum og systkinum Þorbjargar
mikill harmdauði, sérstaklega missir Stefáns og
Þuríðar, sem bæði deyja um fermingaraldur mjög
efnileg bæði tvö.
Eftir lifðu til fullorðinsára og þroska: Jóntna (f.
10. febr. 1890, d. 15. júní 1964), Sigríður (f. 23.
nóv 1892), Þórunn (f.ll. nóv. 1894) auk Þorbjarg-
ar.
Ég sem þessar línur rita um frænku mína, þá
merku konu, var alinn upp á Þorvaldsstöðum frá
8 ára aldri til tvítugs, en það atvikaðist þannig að
móðir mín, Þórey, var systir Vilborgar á Þorvalds-
stöðum, en hún hafði ung farið til náms að
Kvennaskólanum á Ytri Ey á Skagaströnd. Þar
kynntist hún föður mínum, Birni Árnasyni, þá
kennara í hreppum, og fór aldrei aftur til Austur-
lands.
Móðir mín missti föður sinn sem ungbarn, en
systur hennar Margrét og Vilborg, voru stálpaðar.
Móðir þeirra, Þórunn (amma mín), giftist aftur
Stefáni Einarssyni (f. 9. mars á Dvergasteini, d.
28. júlí 1915) prests Hjörleifssonar frá Vallarnesi.
Var Stefán bróðir séra Hjörleifs Einarssonar á
Undirfelli, föður Einars skálds Hjörleifssonar
Kvaran.
Þeim móðursystrum mínum þótti mjög vænt
‘um Stefán stjúpa sinn, enda gekk hann þeim
móður minni Þóreyju, Vilborgu og Margréti í
föður stað, og létu þær allar sonu sína heita eftir
honum. Árið 1912 missti Vilborg sinn Stefán, og
uppúr því skrifaði hún móður minni og falaðist
eftir mér til fósturs. Lá það mál niðri þar til móðir
mín andaðist 1914, en var þá aftur upp tekið og
réðst svo að ég skyldi fara að Þorvaldsstöðum til
Vilborgar og Benedikts.
Ég dreg þetta hér fram til skýringar á því að ég
tengist heimili Þorbjargar og þeirra systra svo
mjög.
Þá er komið að efni þessara lína, þ.e. kynni mín
af lífi Þorbjargar, sem var næstum eins og kær
systir. Hún fór í gagnfræðaskólann á Akureyri,
þegar hún hafði aldur til. Hún var þar við nám
1 1/2 skólaár, en veiktist þá og fór á Vífilsstaði,
og dvaldi þar um hálfs árs skeið og náði bata. Eftir
þetta fór hún brátt að stunda heimiliskennslu,
fyrst á Austurlandi (t.d. Hafranesi) og víðar, enda
lét henni kennsla einkar vel, en stöðugt vann hún
heimilinu á sumrin.
Árið 1926 flutti Þorbjörg til Reykjavíkur,
ásamt Þórunni systur sinni og hafa þær síðan búið
sáman og haldið einstaklega skemmtilegt og gott
heimili. Fljótlega eftir að Þorbjörg flutti tók hún
upp kennslu, t.d. heimiliskennslu í Laugarási í
Biskupstungum vetrarlangt, ennfremur forfalla-
kennslu við Austurbæjarbarnaskóla.
Skólaárið 1934 settist Þorbjörg í öldungadeild
kennaraskólans, og lauk þaðan kennaraprófi.
Eftir það var hún skipuð fastur kennari við
Austurbæjarskóla og stundaði það starf svo lengi
sem lög um aldurstakmark leyfðu.
Þorbjörg var vel látinn kennari og var í miklu
áliti fyrir vandvirkni og lag við kennslu barna sem
voru eitthvað vandmeðfarin.
Margir af nemendum hennar frá barnaskóla-
árum hafa haldið tryggð við hana á fullorðinsár-
um.
Á þessum árum var venja að kennarar í
Austurbæjar skóla, a.m.k. Þorbjörg, kenndu sama
bekk frá byrjun til enda, svo ekki fór hjá því að
kennari og börn þekktust vel að barnaskólanámi
loknu. Tala ég þar af eigin reynslu vegna barna
minna móðurlausra sem blessuð Þorbjörg veitti
ómetanlega uppeldislega aðstoð, auk kennslu.
Fyrir þetta á hún miklar þakkir skilið frá mér.
Eins og áður er getið voru þær systur mjög
samrýndar og samhentar í öllu. Á sumrin fóru þær
iðulega á æskustöðvar sínar austur að Þorvalds-
stöðum þar sem systir þeirra, Sigríður bjó
rausnarbúi.
Mér er minnistæð ein slík ferð, sem farin var frá

EE