Íslendingaþættir Tímans - 27.07.1983, Qupperneq 3

Guðrún Jónsdóttir,
frá Guðrúnarstöðum
Fædd 7. júní 1887
Dáin 10. júní 1982
Þótt seint sé vil ég úr bæta og gera það, sem ég
hafði heitið, að minnast með nokkrum orðum
mikillar vinkonu minnar allt frá bernskudögum,
Guðrúnar Jónsdóttur, frá Guðrúnarstöðum í
Vatnsdal, en rúmt ár er síðan hún dó.
Þrjú síðustu árin og þó vel það hafði hún dvalið'
á Elliheimilinu Grund í Reykjavík, en andlát
hennar bar að þ. 10. júní á síðastliðnu ári.
Varð æfi hennar full 95 ár. Hún var fædd þ. 7.
júní árið 1887. Var ein af sjö börnum þeirra
Axlarhjóna Stefaníu Guðmundsdóttur og Jóns
Jónssonar. Bræður Guðrúnar voru þrír, þeir Jósef
prestur á Setbergi, Sigurður bóndi á Litlu Giljá og
Jón yngri í Öxl. Systumar voru auk Guðrúnar,
Sigríður, Jórunn og Helga. Þær fluttu allar burt úr
heimahéraði. Tvær fyrrnefndu til Reykjavíkur, en
Helga til Akureyrar. Öll eru þessi systkini nú dáin
og kvaddi Guðrún síðust þeirra.
í æsku minni var mikið talað um þau Axlar-
systkinin og foreldra þeirra. Þótti mikið kveða að
þessari stóru fjölskyldu sökum myndarbrags í
heimilishaldi og glaðværðar systkinanna. Leiðir
þeirra Guðrúnar og Helgu lágu fram í Vatnsdal,
þótt ekki yrði það til langframa, hvað Helgu
snerti. Átti hún þó bæði drauma og æfintýri í
Vatnsdalnum, sem hún trúði mér strákpatta fyrir.
En sú saga verður ekki sögð þótt ljóslifandi sé í
minni mínu.
Draumar Guðrúnar rættust aftur á móti og urðu
að veruleika í Vatnsdalnum. Ung hafði hún lært
karlmannafatasaum í Reykjavík og fyrst man ég
eftir henni er hún var við saumaskap hjá móður
minni í Þórormstungu og síðan sem húsmóður á
næsta bæ, Guðrúnarstöðum, en hún varð eigin-
kona Guðmundar Magnússonar, bónda þar og
hafði hann flutt þangað vorið 1908 með foreldrum
sínum, Sigurlaugu Guðmundsdóttur og Magnúsi
Kristinssyni, sem áður höfðu búið á Ægissíðu á
Vatnsnesi og komið upp stórum barnahóp við lítil
efni, en ekki skort á hæfileikum, sbr. að þeir voru
bræður Guðmundar, Ásgeir skólastjóri á
Hvammstanga, Magnús ritstjóri Storms, Kristinn
kaupmaður og síðar bóndi á Kleifum og Björn er
bjó um skeið bæði í Húnavatnssýslu og Skagafirði.
Guðmundur Magnússon kom að Guðrúnar-
stöðum við lítil efni og hafði jörðin verið í eyði í
tvö ár. Húsakostur var gamall torfbær og útihús
mjög léleg. Þurfti þvf þar um að bæta, svo sem
föng leyfðu.
Þröngt var á palli í gömlu baðstofunni. Þar var
Þó unnið úr ull og hrosshári,, sem tíðkaðist í þá
daga. Sigurlaug á Guðrúnarstöðum var annáluð
tókona og fór mikið orð af. Á Guðrúnarstöðum
var og þá bróðir Sigurlaugar, Helgi, kallaður
malari, og fleiri, en í skjóli þeirra Guðrúnar og
Guðmundar endaði þetta fólk æfidaga sína og
held ég að enginn er til þekkti hafi efast um
eðlikosti þeirra hjóna til þess að mýkja því
elliárin. Þá voru á Guðrúnarstöðum í sumardvöl
bróðurböm Guðmundar, börn Magnúsar og í
grein er Gerður Magnúsdóttir ritaði um Guðrúnu
85 ára lýsti hún því hvað að henni og þeim
systkinum snéri, en Gerður segir m.a.: „Þetta
voru yndislegir dagar og má vart á milli sjá hvort
mátti sín meira, hin hlýja rósemi Guðmundar eða
græskulaus glaðværð Guðrúnar, en þau voru
einstaklega samrýmd og samhuga og féll þar
aldrei skuggi á.“
Undir þessi orð Gerðar getum við sveitungar
þeirra Guðrúnarstaðahjóna tekið, Guðmundur
var mikið Ijúfmenni og vel virtur af samtíðar-
mönnum og nágrönnum. Dagfar Guðrúnar ein-
kenndist ætíð af hressileik og heillyndi til þess að
semja sig að aðstæðum og svo fór að hún þurfti á
því að halda um langa æfi.
Var það henni mikil gæfa og auðsöfnun í formi
vináttu þeirra er hún umgekkst, en örlög hennar
urðu þau að fara víðar en frá Öxl og fram að
Guðrúnarstöðum.
Örlagarík þáttaskil urðu í lífi hennar snemma
árs 1937, er Guðmundur maður hennar andaðist
rúmlega 51 árs að aldri. Börn þeirra fjögur
Stefanía, Sigurlaug, Sigþrúður og Guðmundur
voru þá öll í æsku og tvö þau yngstu vart af
barnsaldri.
Dvöl hennar og barnanna varð ekki löng á
Guðrúnarstöðum úr því, en til æfiloka var Guðrún
alltaf „frá Guðrúnarstöðum". Þar varð blóma-
skeið æfi hennar. En mótlætið beygði hana hvorki
eða braut, svo að skynjað yrði. Hún gerðist
ráðskona hjá nokkrum bændum og börn hennar
dreifðust og eignuðust eigið heimili. Tvö þeirra
Stefanía og Guðmundur dóu á undan móður
sinni. Síðustu árin áður en Guðrún fór á Elli-
heimilið Grund naut hún mjög umönnunar Sig-
þrúðar dóttur sinnar og manns hennar Benedikts
Blöndal, sem mat tengdamóður sína mjög mikils.
Þá var og Guðrún um skeið hjá dótturdóttur sinni
og nöfnu í Höfnum á Skaga. Hvar sem Guðrún
fór eignaðist hún vini.
Hún var trygglynd og rækti vináttu vel. Því
alltaf auðfúsugestur þá er hana bar að garði.
Aldrei einfari eða einstæðingur á sinni löngu æfi
og hafði einstæðan hæfileika til þess að víkja frá
sér leiðigjörnum smámunum, en því meiri til þess
að njóta björtu hliða lífsins og var það hennar
ríkidæmi.
Síst skyldi undan skilja í þessum minningaþætti
um Guðrúnu á Guðrúnarstöðum að geta um það
í dagfari hennar, sem skapaði henni nokkra
sérstöðu meðal samtíðarmanna hennar, en það var
afdráttar-og hlédrægnislaust fylgi hennar við
Framsóknarflokkinn, allt frá stofnun hans. Þar
áttu þau hjónin alfarið samleið og ekki fer á milli
mála að í huga mínum er Guðrún frá Guðrúnar-
stöðum sú kona hér í Húnavatnsþingi sem af
mestri djörfung og afdráttarleysi tjáði hug sinn í
þessum efnum. Lýsti þetta afdráttarleysi Guðrún-
ar sér t.d. í því að hún sótti fundi flokksins í héraði
eftir því sem við varð komið og lét ekki á sig fá
þótt hún væri þar, ein kvenna. Hafa sumir hlotið
viðurkenningu fyrir minna. En ég leyfi mér nú, er
Guðrún er öll að færa henni þakkir fyrir þetta og
alla hennar velvild og elskusemi við foreldra
mína, okkur systkinin og konu mína.
Minningin um Guðrúnu frá Guðrúnarstöðum
er jafn fersk þótt hún hafi nú legið í nokkru meira
en eitt ár í gröf sinni.
Slíkir persónuleikar, sem hún, lifa áfram þótt
hverfi af sviðinu.
Guðrún frá Guðrúnarstöðum var jarðsett í
Reykjavík þ. 16. júní f.á. Sr. Guðmundur Þor-
steinsson frá Steinnesi, prestur í Árbæjarsókn,
talaði yfir líkbörum hennar.
Auk venslamanna voru viðstaddir þá athöfn
vinir Guðrúnar bæði úr Reykjavík og svo nokkrir
norðan úr Húnavatnssýslu, Saga hennar var öll og
er nú að baki.
Grímur Gíslason