Íslendingaþættir Tímans - 16.11.1983, Blaðsíða 3

Guðný Helgadóttir
Fædd 14. septcmber 1913
Dáin 23. september 1983
Mig langar til að minnast hennar Guðnýjar með
nokkrum orðum. Fyrstu kynni okkar voru fyrir
níu árum, við unnum saman í Kjötiðnaðarstöð
Sambandsins á Kirkjusandi.
A þessum okkar sameiginlega vinnustað eign-
aðist Guðný marga vini, því hún var góður og
skemmtilegur vinnufélagi, sem hlífði sér hvergi.
Guðný var með afbrigðum gestrisin kona, og
var óþreytandi að bjóða til sín vinum og kunn-
ingjum, fannst vel að hún hafði sanna gleði af að
taka á móti gestum sínum.
Eins var það þó komið væri að óvöru, þá var
kaffið og rjómapönnukökurnar ekki lengi að
koma á borðið.
Haukadal árið 1912 og hófu þau búskap þar sama
ár.
Haukadalur er sem kunnugt er, höfuðból að
fornu og nýju, landstærð með hjáleigum talin um
8.500 ha. Það liggur því í augum uppi að jörðin
var afar erfið til búskapar, smalamennskur erfiðar
og nokkuð snjóþungt og hættur fyrir fé. Sumarbeit
var með afbrigðum góð, þó herjaði á þessum árum
einn mesti uppblástur á Haukadalsheiði sem
menn höfðu kynnst. Beitarhús Haukadalsbænda
stóðu vítt um í hinu stóra landi jarðarinnar og var
vetrarbeit óspart notuð, oft staðið yfir og mokað
ofan af fyrir sauðina, er hafðir voru í hinu forna
Haukadalsseli, sem er 6 km fyrir norðan Hauka-
dalsbæinn forna. Ærhús stóðu suður með Tungu-
fljóti í almenningi og var þangað 8 km leið. Mikið
erfiði var því samfara að hirða um fé Haukadals-
bóndans og mátti oft litlu muna í hríðarbyljum að
menn næðu heim frá beitarhúsum. Það kom sér
því vel að Kristján var vel í stakk búinn að taka
við því mikla erfiði, er í því fólst að nytja
hlunnindi Haukadals. Lengi var þá vinnumaður
hjá honum Gústaf bróðir hans, sem einnig lést á
þessu ári. Þeir bræður voru mjög samrýndir og oft
sagði Kristján mér, að varla hefði hann haldið út
búskapinn í Haukadal ef hann hefði ekki á þessum
árum notið aðstoðar Gústafs. En er Gústaf hóf
sjálfur búskap voru elstu börnin farin að hjálpa til
við bústörfin.
I Haukadal fæddust þeim hjónum 10 börn og af
þeim dóu 3 í æsku. Árið 1929 verða enn þáttaskil
í lffi hans er hann flytur frá Haukadal að Felli;
hafði hann í tvö ár búið í tvíbýli við mág sinn
Sigurð Greipsson, er síðan hefur búið í Haukadal
ásamt fjölskyldu sinni. Fell og Haukadalur eru
ólíkar jarðir, Fell er í miðri sveit og var þá að
komast í vegasamband, en þjóðvegurinn upp
Biskupstungur var lagður upp úr 1930. Á Felli
feddust þeim hjónum 3 börn í viðbót og voru þá
börnin orðin 9 sem upp komust og eru þessi:
Greipur varðstjóri í Reykjavík, Sigurgeir fyrrum
bæjarstjóri í Vestmannaeyjum, Elt'n, húsfrú í
•slendingaþættir
En það var fleira sem gladdi geð gesta svo hver
stundin var fljót að líða þegar komið var til
Guönýjar. Hún var minnug og fróð með afbrigð-
um og sagði skemmtilega frá.
Ljóðelsk var Guðný og kunni mikið af ljóðum
og hnyttnum lausavísum.
Ég man eftir því að á fundi í Félagi Framsókn-
arkvenna þá flutti hún blaðalaust kvæðið
ÁFANGAR eftir Jón Helgason og skeikaði
hvergi.
Ekki fór Guðný dult með stjórnmálaskoðanir
sínar Hún fylgdi Framsóknarflokknum hiklaust
að málum.
Þegar Guðný flutti til Reykjavíkur gekk hún í
Félag Framsóknarkvenna og starfaði þar að því
sem til féll hverju sinm af áhuga og dugnaði eins
og henni var lagið.
Hvítárholti, Sigríður húsfrú í Reykjavík, Jóhanna
húsfrú í Reykjavík, Loftur, fyrrum bóndi á Felli,
síðar fangavörður í Reykjavík, lést 1982, Ketill
verkstjóri í Þorlákshöfn, Auður húsfrú á Felli,
Katrín húsfrú í Mosfellssveit, og Áslaug húsfrú í
Reykjavík. Öll hafa þau systkinin frá Felli erft
hina góðu kosti foreldranna, en að þeim hjónum
stóðu sterkir stofnar í ættir fram. Guðbjörg, kona
Kristjáns, lést 1973. Loftur sonur þeirra tók við
búsforráðum á Felli 1953 en vegna heilsubrests
flutti hann til Reykjavíkur 1963 og við búi á Felli
tóku Auður og maður hennar, Jóhann Vilbergs-
son. Kristján hélt þó áfram fjárbúskap allt til
ársins 1978.
Flest ár sem hann bjó á Felli fór hann vor og
haust á Biskupstungnaafrétt, var hann jafnan vel
ríðandi og átti marga góða hesta. Á einum þeirra,
er hann nefndi Bleik, fór hann yfir 20 haust til
Hveravalla. Hann hafði ánægju og gleði af þeim
ferðum og síðast fór hann til fjalls er hann var 85
ára gamall.
Kristján fylgdi Framsóknarflokknum að
málum; hann var skoðanafastur og lét þar hvergi
hlut sinn, þó lærðir menn skiptust á skoðunum við
hann. Hann var lengi innheimtumaður Tímans
hér í sveit og minnist ég þess sérstaklega er hann
kom til mín í þeim erindagjörðum á haustdögum.
Kristján var mér aufúsugestur; er við höfðum
jafnað reikningana var jafnan spjallað góða stund
urri búskap, og sagði Kristján mér margt frá
mönnum er fyrir mína daga höfðu erjað bændabýl-
in í Biskupstungum. Á Felli átti Kristján sitt
ævikvöld hjá ástkærri dóttur,sem studdi föður
sinn í ellinni, er halla tók undan fæti. Síðasta ár
ævinnar dvaldi Kristján á sjúkrahúsum og nú
síðast á sjúkrahúsi Suðurlands, þar sem hann lést,
og nú þegar fyrsti snjórinn hefur fallið til jarðar,
er Kristján lagður til hinstu hvílu í Haukadals
kirkjugarði, þar sem hann ungur æskumaður hóf
lífsstarfið fyrir 73 árum. Vel var það vandað sem
lengi átti að standa. Ég kveð þennan vin minn með
þakklæti í huga. Björn Sigurðsson
Lengstaf sinnar ævi átti Guðný heimili i’ sveit og
alltaf kenndi saknaðar þegar talið barst að sveit-
inni og húsdýrunum því hún var mikill dýravinur.
Meðan Guðný hafði heilsu til fór hún nokkur
vor til vinafólks síns norður í Mývatnssveit, og
hjálpaði þar til við féð um sauðburðinn, man ég
hvað hún var hress og ánægð þegar hún kom úr
þessum ferðum.
Guðný ólst upp á Fellsenda í Þingvallásveit, en
bjó að Ásum í Skaftártungum.
Mann sinn Gunnar Þorgilsson missti hún frá sex
börnum og því yngsta aðeins þriggja ára.
Má nærri geta hversu mikinn dugnað og atorku
hefur þurft til að annast ein uppeldi og menntun
sex barna.
Fyrir þremur árum veiktist Guðný,þurfti hún að
fara á Landsspítalann og gangast þar undir mikla
læknisaðgerð. Komst hún þó til þeirrar heilsu að
hún gat farið heim til sín á Rauðalæk 55, en það
stóð ekki lengi því aftur mátti hún fara á sjúkrahús.
Þetta endurtók sig með mismunandi löngu millibili
þangað til hún lést á Landsspítalanum 23. septem-
ber síóast liðinn.
í þessu langa og stranga veikindastríði sýndi
Guðný einstak þrek og sálarstyrk.
Löng þá sjúkdómsleiðin verður,
lífið hvergi vœgir þér,
þrautir magnast, þrjóta kraftar,
þungt og sárt hvert sporið er,
honum treyslu, hjálpin kemur,
hann af raunum sigur ber.
Droitinn læknar, - Drottinn vakir
daga og nœtur yfir þér.
Sig. Kr. Pétursson.
Við hjónin kveðjum Guðnýju með hlýhug og
þökk.
Blessuð sé minning hennar.
Sigríður Gunnarsdóttir
3