Íslendingaþættir Tímans - 29.02.1984, Blaðsíða 7

Þórður Jörgensen
Fagrahvammi, Garði
Tengdafaðir minn Þórður Jörgensen varð bráð-
kvaddur að heimili sínu föstudaginn 17. febrúar
s.l. á 75. aldursári.
Það var á haustdögum árið 1966 sem ég kynntist
Þórði og fjölskyldu hans.
Þórður var glaðvær og kátur persónuleiki,
ákveðinn og ósérhlífinn, vinnusamur með ein-
dæmum og þurfti því alltaf að hafa nóg fyrir stafni.
Hann stundaði sjómennsku mestan hluta æfi
sinnar sem háseti eða kokkur á vertíðarbátum og
síldarbátum. Vegna starfa sinna dvaldist hann oft
langdvölum fjarri heimili sínu. Eftir að sjó-
mennsku lauk fór hann að vinna almenna verka-
mannavinnu í landi, sem að mestu leyti tengdist
sjávarútvegi. Hef ég það fyrir satt að vinnusemi
og virðing fyrir atvinnutækjum hafi verið hans
aðalsmerki.
Þórður og eftirlifandi eiginkona hans Svein-
björg Sveinbjörnsdóttir eignuðust tíu börn, en
tveir drengir eru látnir. Ásamt börnunum átta sem
öll eru uppkomin, ólu þau upp einn fósturson.
Eins og áður er getið, dvaldist Þórður oft
langdvölum fjarri heimili sínu vegna starfa sinna,
og kom það þá í hlut Sveinbjargar að gæta bús og
barna, sem hún hefur gert með kostgæfni.
Þegar frístundir gáfust notaði Þórður þær til að
yrkja garðinn sinn, sem hann hafði komið sér upp
við hús þeirra hjóna. Þar hafði hann plantað
blómum og trjám, sem hann naut að hafa
þá er Ásgeir Einarsson, dýralæknir að tala um
möguleika á því að koma þessum keppnum á, svo
það er auðséð að Austfirðingar hafa átt upphafið
að þessu. Um hitt getur Þórður ekki að þetta
kostaði hann 20 km. göngu fram og til baka, en
slíkt var ekki sjaldgæft á þessum árum að langt
væri í síma. En þó vegamálastjórinn í efra væri
búinn að leggja góða skíðavegi, og Þórður væri
góður skíðamaður hefur hann tæplega eytt minna
en þrem klukkutímum í ferðina. Þórður var búinn
að stíga mörg og farsæl spor fyrir ungmennafélög-
in.
Þórður endar frásögnina með þessum orðum:
„Loks þakka ég stjórn H.S.Þ. fyrir það að veita
mér þetta tækifæri til að verða þeim félagasam-
tökum að nokkru liði, með samantekt þess þáttar,
þó af vanefnum sé að vísu, frá minni hendi."
Þannig var viðhorf Þórðar til ungmennafélaganna.
Kunn er sagan um norska skáldið sem bar fræ í
vösum sínum og sáði því þar sem hann fór um.
Góðir menn bera með sér fræ í breytni sinni, og
sá þeim í sínu umhverfi, einn þeirra sáðmanna var
Þórður. Árangurinn fer eftir þeim jarðvegi sem
þau falla í, það er því nauðsynlegt að hafa hann
sem bestan. Ungmennafélögin hafa verið jarð-
vegsbætandi frá fyrstu tíð og eru það enn.
í Þingeyjarsýslu hefur lengi tíðkast tvíbýli og
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
samfylgd með, og var garðurinn honum sannkall-
aður unaðsreitur.
Á hverju sumri frá því að Marta eiginkona mín
fluttist til Akureyrar, hefur Þórður heimsótt
okkur. Það var alltaf mikil tilhlökkun hjá fjöl-
skyldu minni er við vissum að hann var að koma,
því við vissum að hann naut ávallt ferðarinnar og
fleirbýli á jörðum meira en annars staðar að því
talið er. Árið 1928 ætlaði S.Þ.U. að stofna
nýbýlasjóð fyrir sýsluna. Það er þó óvíst að þetta
hefði nokkurntíma orðið það sem því var ætlað að
verða og af þessu varð ekki (en sýnir stórhug) en
margir ungmennafélagar hafa byggt nýbýli í
Þingeyjarsýslu, þar á meðal Þórður. Hann byggði
nýbýlið Laufahlíð 1938, úr landi Brekknakots,
nyrst í landinu við hver sem þar er, notaði
hverahitann til suðu og hitunar í húsinu, og var
hús hans eitt af fyrstu húsum hér í sýslu þar sem
jarðhitinn var notaður á þennan hátt. Þórður bjó
svo þarna einbúi, en einangraðist ekki frá
umheiminum, eins og sýnt er hér að framan, sem
þó viil oft verða með þá sem búa einir. Hann undi
þarna glaður við sitt að því best er vitað vinsæll
og velmetinn af öllum. Þórður ræktaði sína jörð
og sinn bústofn, liann átti fallegt og afurðagott
sauðfé og hafði mikið yndi af að umgangast það.
Naut þess að sjá gróðurinn vaxa, grasið á
sléttlendinu og skóginn um barm brekkunnar þar
sem mörg og fjölgandi lauf spretta hvert vor.
Þórður átti stórt vandað og vel með farið bóka-
safn, einnig mikinn fjölda Ijósmynda, því hann
var einn af fyrstu mönnum hér um slóðir sem fór
að taka smámyndir þær sem nú eru svo algengar.
Hann fór að skrifa dagbók 9 ára gamall. Hann var
dvalarinnar hér á Akureyri. Hér eignaðist hann
kunningja sem hann heimsótti ávallt er hann hafði
viðdvöl.
Lystigarðurinn á Akureyri var hans perla, hann
undi sér þar vel innan um gróðurinn með dóttur
sinni og barnabörnum. Hann var ófeiminn við að
fræðast hjá starfsfólki Lystigarðsins um tegundir
blóma og trjáa, og hvernig annast ætti um
jurtirnar.
Aldrei yfirgaf Þórður Akureyri án þess að hafa
með sér afleggjara af blómum eða heil tré til að
rækta í sínum eigin garði. En vegna veðurskilyrða
tókst honum ekki alltaf að halda lífinu í þeim
jurtum sem hann hafði meðferðis, þrátt fyrir
góðan vilja og umhyggju.
Ég heimsótti tengdaforeldra mína fyrir tæpum
mánuði síðan, og var Þórður þá þegar farinn að
bollaleggja ferð sína norður til okkar í sumar.
Hann hefði orðið 75 ára þann 1. september n.k.
og átti ferð hans að vera í tengslum við afmælið.
Hann bað mig um að við dveldumst á afmælisdag-
inn í sumarbústað okkar hjóna, því þar eins og
annarsstaðar, í faðmi fjölskyldunnar og úti í
náttúrunni naut hann lífsins í ró og næði.
Um leið og ég kveð vin minn og tengdaföður,
votta ég tengdamóður minni, börnum þeirra, og
barnabörnum mínar dýpstu samúðarkveðjur.
Farðu í friði kæri vinur. Minningin lifir.
Kristján Skarphéðinsson
ágætiega ritfær og hafa á undanförnum árum birst
eftir hann skemmtilegir frásöguþættir.
Ellin var Þórði góð og bjó vel að honum. Iiann
mat og þakkaði nærgætni hennar, hann hclt lengi
vinnuþreki. Þegar það minnkaði sneri hann sér að
öðrum áhugamálum, ferðaðist töluvert, skrifaði
og tók myndir. Síðustu 10 árin var Þórður til
heimilis hjá frænda sínum Jóni Frímanni í
Bláhvammi og konu hans Steinunni Bragadóttur,
naut þar hlýju og umhyggju sem þeim er þökkuð.
Eins og framar segir byggði Þórður Laufahlíð
1938, nokkrum árum seinna færðu systkini hans
Böðvar og Guðný og frændi hans Jón Frímann bæ
sinn út að hvernum og voru ekki nema fáir metrar
á milli húsanna og byggðu Bláhvamm. Var þeim
þetta öllum til ánægju og styrkur fyrir Þórð.
Þórður dó 11. desember 1982 eftir viku legu á
sjúkrahúsinu á Húsavík og var jarðsettur þann 18.
sama mánaðar að Grenjaðarstaö. Þarvar kvaddur
vormaður með hreinan skjöld, takmark hans var
íslandi allt. Ungmennafélagið Reykhverfungur
kostaði veitingar við útförina í virðingarskyni fyrir
mikil og vel unnin störf að málefnum þess.
Ég votta honum virðingu og þökk fyrir kynnin
og samstarfið í H.S.Þ.
Gunnlaugur Tr. Gunnarssun
7