NT - 08.09.1984, Blaðsíða 9

__________________________Laugardagur 8. september 1984 9
Vettvangur
---------------;---—----------------------
■ Stjórn fulltrúa fiskvinnslufólks á fundi.
Hin gleymda
og týnda stétt
Málhildur Sigurbjörnsdóttir verkakona hjá BÚR skrifar
■ Staðan eins og hún er í dag
er óviðunandi fyrir þá sem
vinna í fiskiðnaði. Við erum á
botninum eftir síðustu kjara-
samninga og höfum farið mörg
skret afturábak hvað varðar
laun.
Pað dugir ekki lengur að
láta skaffa sér skít úr hnefa.
Þetta er um 80% af þjóðartekj-
um íslendinga og viljum við
sem þessa vinnu stundum, að
hún sé metin sem slík en ekki
litið á okkur sem 3.-4. flokks
vinnuafl og fá greitt eftir því.
Þetta er aðalútflutningsvara
okkar. Þær atvinnugreinar aðr-
ar í landinu eru því þjónustu-
greinar í kringum fiskvinnsl-
una og sjávarútveginn.
Þetta land okkar væri ekki
byggilegt ef ekki væru þessi
fengsælu fiskimið í kringum
það, hvað sem öllum aflakvóta
líður.
Því gerum við, sem þessa
vinnu stundum, þá kröfu að
geta lifað mannsæmandi lífi á
mannsæmandi kaupi.
Tökum smá dæmi. Ég sem
þessar línur rita er með kr.
68.29 á tímann. Það er 6 ára
taxti, þar af tvö ár hjá sama
atvinnuveitenda og ég vinn í
bónus. Lágmarkstekjutrygg-
ing pr. klst. er kr. 74.50 sem ég
myndi fá ef ég ynni ekki í
bónus. En af því að ég vinn í
bónus þá borga ég sjálfri mér
þá upphæð sem á vantar pr.
klst. sem svara 6,21 kr.
. , Er réttlæti í því að af hverj-
um bónusklukkutíma eru
teknar kr. 6.21 til að fylla upp
í lágmarkstekjutryggingu
mína? Að við séum látin greiða
okkar eigin laun? Verða sinn
eigin atvinnurekandi?
Auk þess vita allir sem í
bónus eða við launahvetjandi
kerfi hafa unnið hvað sú vinna
er slítandi og um það aukaálag
sem fólk leggur á sig. Þessa
vinnu er ekki hægt að stunda
nema í nokkur ár, eða þar til
eitthvað fer að gefa sig. Svo
sem vöðvabólga, ónýtt bak og
lélegir fætur. Sem sagt útslitin
andlega og líkamlega. Má það
furðu sæta að þetta skuli ekki
vera orðnir viðurkenndir at-
vinnusjúkdómar. Eini atvinnu-
sjúkdómurinn sem viður-
kenndur er, er heymæði.
Allir, sem blöðin lesa, vita
um þær gífurlegu fiskbirgðir
sem safnast hafa í landinu og
ekki hefur verið hægt að selja.
Vegna þessa, auk annars, hafa
ráðamenn haldið uppi stífum
áróðri um ástand fiskistofna
og að rekstrarkostnaður fiski-
skipa og fiskvinnslufyrirtækja
sé svo mikill að ekki sé hægt
að greiða mannsæmandi laun
fyrir okkar vinnuframlag.
Þá blómstra þjónustugrein-
arnar og eru bókstaflega að
rifna um þessar mundir. Er
þetta ekki heimatilbúinn vandi?
Er þetta ekki það ástand sem
þeir vilja?
Allir sjá hvað reynt er að
gera lítið úr sjávarútveginum
með því áð láta þá, sefn vinna
víð hann, gangá það nærri Sér
: að ekki er um heilbrigt líf að
ræöa. V.iö geturn engán veginn
látiðendá násaman méðnauð-
þurftir. Þjónustugreinarnar
Þjónustugreinar eru orðnar of viðamiklar
fyrir jafn fámennt þjóðfélag og taka því of
mikið af þjóðarauðnum sem við stuðlum
að með vinnuþrælkun okkar.
■ Málhildur Sigurbjörns-
dóttir
eru orðnar of viðamiklar fyrir
jafn fámennt þjóðfélag og taka
því of mikið af þjóðarauðnum
sem við stuðlum að með vinnu-.
þrælkun okkar.
Þær kröfur sem nú eru
gerðar, 14.000.00 kr. ámánuði
eru fáránlegar. Lágmarks-
kröfur, sem myndu láta nærri
lagi, eru 20.000.00 kr. burtséð
hvort unninn væri bónus eða
ekki. Bónus er aukaálag sem
fólk leggur á sig og því á ekki
að vera að klípa af því til að
fylla upp daglaunatekjutrygg-
ingu. Bónusinn á að renna
óskertur í vasa þess sem hann
vinnur og ég myndi gera þá
kröfu 'áð bónusgreiðslur yrðu
undanþegitar skatti. Það sér
hver heilvita maður að það lifir
Crtginn á tímakaupinu einu
saman. Vegna þessa hamast
allir við að ná svo og svo
miklum bónus og því sann-
gjarnt að hann renni óskertur
til þess sem þennan þrældóm
leggur á sig. Að auki vill það
fólk sem þennan þrældóm
leggur á sig að það sé virt sem
fólk en ekki litið niður á það
eins og maður verður svo oft
var við. En ég segi: Bróðir,
líttu þér nær. Einhverjir verða
að vinna þessa vinnu því það
er henni að þakka það fjármagn
sem kemur inn í landið og
skapar þar með, meðal annars
atvinnu í landinu. Þið skuluð
því ekki lítilsvirða okkar störf,
með því sýnið þið aðeins ykkar
eigin vanþekkingu.
Það má lengi deila um hvað
er iðngrein og hvað er ekki
iðngrein en við sem þessa
vinnu stundum vildum gjarnan
að meiri verkkennsla og
fræðsla væri höfð en nú er.
Þetta mætti til dæmis vera í
formi námskeiða og kennslu,
því það er ekki sama hvernig
þetta dýrmæta hráefni okkar
er meðhöndlað svo vel eigi að
vera og því sé skilað sem fyrsta
flokks útflutningsvöru. Því
getur ekki hvaða skussi sem er
unnið við fiskiðnað.
Vegna þessa legg ég til að
við sem vinnum við fiskiðnað
förum að byggja upp stéttar-
vitund okkar. Við erum undir-
staða þjóðarbúsins og við þurf-
um ekki að bera kinnroða fyrir
þá vinnu sem við stundum. Því
er krafa , okkar í dag.
“Mannsænjandi laun fyrir
mannsæmandi vinnu.“
Það sér hver heilvita maður að það lifir
enginn á tímakaupinu einu sman. Þess
vegna hamast allir við að ná svo og svo
miklum bónus og því er sanngjarnt að
hann renni óskertur til þess sem þennan
þrældóm leggur á sig.
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútiminn h.f.
Ritstjórar: Magnús Ólafsson (ábm)
og Þórarinn Þórarinsson
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúli 15, Reykjavík. Sími:
686300. Auglýsingasimi: 18300.
Kvöldsímar: 686387 og 686306.
Verð í lausasölu 25 kr.og 30 kr. um
helgar.
Áskrift 275 kr.
Setning og umbrot: Tæknídeild NT.
Prentun: Blaðaprent hf.
Hvers á Jón Þor-
láksson að gjalda?
■ Það hefur vakið nokkurt umtal, að amerískur
hagfræðingur og stjórnmálamaður, Milton Fried-
man, var hér nýlega í boði Háskóla íslands og
Stofnunar Jóns Þorlákssonar. Ýmsir hafa hneykslast
á því, að Háskóli íslands skyldi standa að þessu boði.
Hitt ætti þó ekki að vekja minni furðu, að reynt er
að setja þá Milton Friedman og Jón Þorláksson á
sama bekk.
Eins og kunnugt er hafa staðið verulegar deilur
um, hvort telja beri Friedman frekar vísindamann
eða stjórnmálamann eða hvort heldur beri að flokka
kenningar hans undir hagfræði eða stjórnmál. Sænski
hagfræðingurinn Gunnar Myrdal flokkaði kenningar
hans undir hið síðarnefnda. Um þetta má endalaust
deila og er ef til vill deila um keisarans skegg, því að
svo náskyld geta þessi fræði verið.
Ýmsir hafa talið það sérstakan gæðastimpil á
Friedman, að Svíar hafa veitt honum nóbelsverð-
laun. Nú er það satt best um Svía að segja, að þeim
hefur svo illa tekist á síðari árum við veitingu
nóbelsverðlauna í bókmenntum og hagfræði, að það
er að verða almannarómur, að þeir ættu að hætta að
veita slík verðlaun. Nýlega hefur t.d. hinn þekkti
bandaríski hagfræðingur Irving Kristol, sem er að
vissu leyti skoðanabróðir Friedmans, látið ákveðið
uppi þá skoðun, að sænska akademían eigi að hætta
að veita nóbelsverðlaun í hagfræði.
En hvað, sem þessu líður, er það ákaflega illa til
fundið af þeim sem standa að Stofnun Jóns Þorláks-
sonar, að vera að blanda skoðunum hans og
Friedmans saman. Kjarninn í kenningum Friedmans
er sem hömluminnst frelsi og minnst opinber höft og
afskipti. Kenningar Jóns Þorlákssonar, bæði á yngri
árum og á síðari árum, voru á margan hátt frábrugðn-
ar.
Á yngri árum sínum var Jón Þorláksson meiri
talsmaður opinberra skatta en aðrir samtímamenn
hans og ritaði þá um þetta efni eina snjöllustu
blaðagrein, sem til er á íslensku.
Á síðari árum sínum var Jón Þorláksson talsmað-
ur varðveislustefnunnar, sem vildi halda fast við
gamlar dyggðir og hefðir, en líta þó raunsæjum
augum á allar nýjungar og hafna þeim ekki án
yfirvegunar. Hinum gömlu dyggðum geta fylgt margs
konar boð og bönn, sem ekki samrýmast algeru
frelsi. Hver getur t.d. hugsað sér Jón Þorláksson
meðmæltan því að gefa eiturlyfjasölu frjálsa, en það
er eitt kjarnaatriðið í kenningum Friedmans.
Því fór líka fjarri, að Jón Þorláksson afneitaði
opinberum afskiptum og forustu, ef hann taldi þess
þurfa. Fyrsta verk hans sem fjármálaráðherra var að
hækka skatta (gengisviðaukinn) til að tryggja halla-
Iaus fjárlög. Ánnað fyrsta verk hans sem ráðherra
var að setjá heimildarlög um innfluthingshöft, sem
ekki þurfti þö að beita vegna batnandi gengisstöðu.
Jón Þorláksson var sém borgarstjóri R'eykjavíkur
mesti athafnamaðurinn, sem gegnt hefur því embætti
og sjást þess enn merki, þótt hann gegndi því
skamma hríð. Hann hófst handa um stórfellda
útfærslu borgarrekstrarins (Sogsvirkjun, hitaveitan).
Samkvæmt kokkabókum Friedmans hefði umræddur
rekstur átt að vera í höndum einkafyrirtækja.
Þá má nefna það, að Jón Þorláksson studdi að því
að saltfiskframleiðendur fengju einkasölu, þegar
frjálsa verslunin hafði leitt til algers öngþveitis.
Fylgismenn Sjálfstæðisflokksins, sem meta Jón
Þorláksson einhvers, ættu ekki að vera að rugla
honum og Friedman saman.