NT - 05.03.1985, Side 7

Þriðjudagur 5. mars 1985 7
Áfengisvarnaráð:
Nokkur minnisatriði
■ Þessi minnisatriði afhenti
Áfengisvarnaráð allsherjar-
nefnd N.d. ásamt öðrum
gögnum.
1. Undanfarin missiri hefur
rnjög gætt áróðurs þeirra, sem
ábata hafa af áfengissölu, fyrir
auknu frjálsræði í dreifingu
áfengis og aukinni neyslu.
2. Á sama tíma og talið er
rétt og skylt að lögbjóða notk-
un bílbelta af öryggisástæðum
og takmarka tóbaksreykingar
af heilsufarslegum ástæðum
láta æ fleiri sefjast af andróðri
hagsmunaafla gegn takmörkun
þar sem vímuefnið áfengi á í
hlut.
3. Þó látast a.m.k. þrefalt
fleiri af völdum áfengisneyslu
en i umferðarslysum.
4. Aðeins fjórðungur þeirra
sem látast vegna drykkju eru
úr hópi þeirra er teljast of-
drykkjumenn. - Samt er sífellt
reynt að kenna þeim um allt
tjón sem áfengið veldur.
5. Áfengisvarnaráði, sem
reynir að gæta skyldu sinnar
sem hlutlaus ríkisstofnun, hef-
ur ekki tekist að finna neitt
land í hciminum þar sem
neysla áfengs öls hefur orðið
til að draga úr drykkju og tjóni
af hennar völdunt.
6. Þó að kaupgeta færi þverr-
andi á árinu 1984 og áfengisút-
sölur væru þá um tíma lokaðar
vegna verkfalls opinberra
starfsmanna dró ekki úr
drykkju. Þvert á móti óx heild-
arneysla vínanda á hvert
mannsbarn. Líkleg orsök er
fjölgun vínveitingahúsa.
7. Marktækar kannanir á
viðhorfum til áfengismála eru
vandasamar og ekki á færi
annarra en hlutlausra kunn-
áttumanna er beita vísindaleg-
um aðferðum af ýtrustu ná-
kvæmni. Barnalegt er áð gera
ráð fyrir því að í könnun HP
komi fram óvéfengjanleg sann-'
indi um raunverulega afstöðu
þjóðarinnar til áfengismála.
8. Um 70% barna í 7. bekk
grunnskóla í Reykjavík neyta
ekki áfengis. Hlutfallið kann
að vera svipað í grunnskólum
annars staðar. Hætt er við að
hlutfallið yrði óhagstæðara ef
áfengt öl yrði iögleyft.
9. í þeim nágrannalöndum
vorum þar sem bjórdrykkja er
mikil, svo sem Danmörku,
Þýskalandi, Hollandi og ír-
landi, er neysla annarra
vímuefna en áfengis mjög mik-
ið og vaxandi vandamál.
10. Það er lögrnál vímuefna-
misnotkunar að vímuefnaneyt-
andinn byrjar yfirleitt á veik-
um vímuefnum en fer yfir í
sterkari og hann byrjar á smá-
um skömmtum og fer yfir í
stærri skammta. Áfengur bjór
inniheldur vímuefnið vínanda
og áhrif þess eru jafn skaðleg
fyrir flesta vefi líkamans hvort
heldur það kemur inn í hann
blandað miklu eða litlu vatni.
11. Próf. Sigurður Líndal
álítur að innflutningur áfengs
öls sé ólöglegur. Lögfræðing-
arnir, Finnur Torfi Stefánsson
og Ólafur Walter Stefánsson
skrifstofustjóri, komust að
sömu niðurstöðu er þeir rann-
sökuðu lögmæti innflutnings
áfengs öls að tilhlutan fyrrver-
andi dómsmálaráðherra.
12. Fjölgun vínveitingahúsa
er ekki náttúrulögmál. Ráð-
herra veitir leyfin og hefur
heimild til að afturkalla þau
eða takmarka, bæöi hvað
snertir veitingatíma og hvaða
tegundir má veita. Borgar-
stjórn Reykjavíkur, bæjar-
stjórnir og sýslunefndir geta
synjað ráðherra um heimildir
til að gefa út vínveitingaleyfi.
13. Gera má ráðfyrir, miðað
við erlendar rannsóknir, að
kostnaður hins opinbera vegna
áfengisneyslu sé a.m.k. þre-
faldar tekjurnar og er ekki
nema hluti þess kostnaðar
vegna meðferðar og endurhæf-
ingar drykkjusjúkra.
14. Þótt menn greini á um
vægi margra orsakaþátta
áfengissýki dylst samt engum,
sem það vill sjá, að þar er
hlutur áfengisins ótvíræðastur
og stærstur. Skiptir litlu rnáli
litur þess, ilntan eða bragð ef
magnið er nægilegt.
Afengisvarnaráð.
Öl og skorpulifur
í British Journal of Addieti-
ons birtist nýlega grein eftir
þrjá þekkta franska vísinda-
menn, Albert Tuyns, J. Esteve
og G. Pequignot. Greinin fjall-
ar um tengsl drykkju og
skorpulifrar. Vísindamennirn-
ir rannsökuðu 208 menn, sem
þjáðust af þessum kvilla, og
báru þá saman við 923 heil-
brigða úr sama landshluta. -
Lengi hefur verið vitað að
drykkja veldur skorpulilur en
það sem kemur ef til vill mest
á óvart í þessari rannsókn er
að öldrykkjumenn virðast í
meiri hættu en þeir sem neyta
víns eða sterkra drykkja.
(Áfengisvarnaráð)
Ný náttúruminjaskrá
■ Náttúruminjaskráer komin
út í fjórða sinn og eru fyrri
útgáfur þar með fallnar úr gildi.
Skránni er skipt í A og B hluta.
{ A-hlutanum er yfirlit yfir þau
svæði og staði sem friðlýst hafa
verið samkvæmt náttúrverndar-
lögum og öðrUm lögum. Ennig
er greint frá plöntum og stein-
um, sem friðlýst hafa verið.
Hjálögð er náttúruminjaskrá
sem nú kemur út í fjórða sinn
og falla þar með úr gildi fyrri
útgáfur. Eins og fram kemur í
formála skrárinnar er henni
skipt eins og fyrri útgáfum í A
og B-hluta. í A-hluta er yfirlit
yfir þau svæði og staði sem
friðlýstir hafa verið samkvæmt
náttúruverndarlögum og öðrum
lögum. Þá er þar nú einnig
greint frá plöntum og steinum,
sem friðlýst hafa verið.
í B-hluta er hin eiginlega
náttúruminjaskrá, en hún er nú
tvískipt þ.e. í 1. hluta og 2.
hluta. í 1. hluta eru svæði sem
stefnt er að því að friðlýsa svo
fljótt sem unnt er og geta legið
til þess ýmsar ástæður, svo sem
að um sérlega mikil eða vel
þekkt náttúruverðmæti sé að
ræða, eða að viðkomandi svæði
sé í sérstakri hættu. í 2. hluta
eru taldar upp ýmsar merkar
náttúruminjar, sem talið er rétt
að friðlýstar verði fyrr eða síðar
en í þessum hluta er undirbún-
ingur að friðlýsingu styttra á veg
kominn en í 1. hluta.
Þess skal getið að við endur- '
skoðun skrárinnar var lagt kapp
á að skilgreina betur mörk
svæða en áður hefur verið gert
og eru strandsvæði, eyjar og
vatns- og árbakkar skilgreind
sérstaklega. Þá er að finna í
formála skrárinnar skýringar á
mismunandi gerðum friðlýstra
svæða.
Náttúruminjaskrá er fyrst og
fremst yfirlit yfir það, hvar verð-
mætar náttúruminjar og útivist-
arlönd er að finna, sem æskilegt
er að sem minnst verði raskað.
Eru það því vinsamleg tilmæli
Náttúruverndarráðs, að hand-
hafar skrárinnar kynni sér inni-
hald hennar og taki tillit til
þeirra ábendinga sem þar koma
fram, þegar verið er að leggja á
ráðin um ný mannvirki eða
breytingar á landi. Ennfremur
eru allar upplýsingar um mörk
svæða eða önnur atriði sem
betur mættu fara, vel þegnar.
flokkspólitískum sjónarmið-
um því að á vissan hátt er það
eðlilegt að ráða skoðanabróð-
ur í lykilstöður og vinna þannig
að því að þær hugmyndir sem
þú trúir á rótfestist í stjórnkerf-
inu. Síðarnefndi hópurinn er
þó miklu víðsýnni í þessum
efnum en hinn, og myndi t.d.
alls ekki láta flokkspólitíska
afstöðu ráða vali á fram-
kvæmdastjórastöðu ríkisút-
varps.
Einkaútvarp
í viðtali nú heggur Ævar að
hinum skyndilega áhuga sem
hefur blossað upp á einkaút-
varpsstöðvum og bendir rétti-
lega á það að að baki liggur
auðvitað ekki neirin hugsjóna-
eldur um að auka frelsi Islend-
inga heldur einfaldlega
„simpil" gróðasjónarmið. „Eg
held að þessi mikli og skyndi-
legi áhugi á því að kýla frum-
varpið (útvarpslagafrumvarpið
- innskot BK) í gegn byggist
fyrst og fremst á því að menn
geti farið að stunda arðvænleg-
an atvinnurekstur þ.e. að selja
auglýsingar í stórum stíl.“ Ög
síðar: „Það hljóntar kannski
eins og slitinn kommafarsi
þegar ég fullyrði að það fjöl-
miðlafrelsi sem rætt er um sé
fyrst og fremst frelsi fjármagns-
ins. Það frelsi er að mínu viti
andstætt frelsi einstaklingsins.“
Það er sérstaklega gaman að
skoða þessi mál í Ijósi þess að
sjálfstæðismenn eru nú að
berjast fyrir því í þinginu að
auglýsingafrelsi í einkastöðv-
unum verði algert og segja
hverjum sem heyra vill að
frumvarpið sé einskis virði
með þeim auglýsingahömlum
sem fyrst og fremst byggist á
eftirliti með auglýsingaverði og
banni við auglýsingum í kapal-
stöðvum sem í því eru nú.
Frelsiðsýnirsigsemsagt frelsi
til að maka krókinn.
Aukin skattheima
Og það má líta á þessi aug-
lýsingamál frá öðru sjónar-
horni. Einkastöðvarnar sem
flestar ná aðeins til aðal þétt-
býlisins, taka að sjálfsögðu
auglýsingar frá ríkisútvarpinu
sem hefur þá skyldu að flytja
öllum landsmönnum dagskrá.
Þessi tekjuskerðing þýðir auð-
vitað á aukin fjárframlög ríkis-
ins til útvarpsins sem þýðir
ekkert annað en það að skatt-
borgarar úti á landi eru að
greiða niöur útvarps- og sjón-
varpsstöðvar handa Reykvík-
ingum. Á þettæ bendir Ævar
og segir jafnframt: „Ég hef
ekki nokkra trú á því að fjár-
magnseigendur komi til með
að leggja sig í líma við að
þjóna fólki á einhverjum
krummaskuðum úti á landi.
Það liggur jú í hlutarins eðli að
markaðurinn fer alltaf auð-
veldustu leiðina."
Dallas og Dynasty
Við skulum Ijúka þessum
tíma og ótíma með því að
endurprenta lokin á viðtalinu
við Ævar, þar sem hann fjallar
um einkastöðvar:
„Ég er hræddur um að
einkastöðvar geti engan veginn
sinnt þessu almannaþjónustu-
hlutverki og mér finnst líka
sennilegt að þær hafi lítinn
áhuga á því. Ég held að yfirleitt
muni viðskiptasjónarmiðin
sitja í fyrirrúmi, fréttir sem
ekki styggja, mikið af auglýs-
ingum, erlent músíkefni í út-
varpi og endalausar sápuóper-
ur í Dallas- og Dynastystíl í
sjónvarpi. Slíkur rekstur hefur
að leiðarljósi staðlaða hug-
mynd um hinn sjálfumglaða
neytanda sem á pening í vasan-
um, neytandann sem getur val-
ið um fjölmiðla eins og hann sé
að velia sér spólu á vídeóleig-
unni. I rauninni er þessi neyt-
andi ekkert annað en þolandi,
hann er algjörlega passívur og
hefur enga möguleika á því að
komast inná gafl með sínar
skoðanir, enda er ekki verið
að þjóna honum nema að því
marki sem hann er væntanleg-
ur kaupandi einhverrar vöru
eða þjónustu sem auglýst er
með djöfulgangi. Það er ekki
verið að færa hann nær öðru
fólki eða því sem er á seyði í
þjóðfélaginu - sem hins vegar
ætti að vera keppikefli Ríkisút-
varpsins..."
Baldur Kristjánsson
rl
Verð í lausasölu 30 kr.
Ofl 35 kr. um helgar.
Áskrift 330 kr.
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og félagshyggju
Útgefandi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Magnús Ólafsson (ábm),
Markaðsstj.: Haukur Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gislason
Innblaðsstj.: Oddur Ólalsson
Tæknistj.: Gunnar Trausti Guðbjörnsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn
686392 og 687695, íþróttir 686495, tæknideild
686538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.f.
Kvöfdsimar: 686387 og 686306
Falsspámenn
■ Samkvæmt skoðanakönnun NT er að koma upp
svipuð staða í stjórnmálum og vorið 1978.
Stjórnarflokkarnir, Framsóknarflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur, urðu þá fyrir fylgishruni. Ef kosið yrði
í dag yrði hrun þeirra svipað.
Munurinn er sá að 1978 skiptist óánægjufylgið
milli Alþýðubandalags og Alþýðuflokks. Nú fer það
allt til Alþýðuflokksins.
í kjölfar kosningasigursins 1978 mynduðu A
flokkarnir ríkisstjórn ásamt Framsóknarflokknum.
Þeir reyndust alls ófærir að takast á við þau vandamál
sem þá blöstu við og Alþýðuflokksmenn rufu
stjórnarsamstarfið á hádegisfundi á Hótel Loftleið-
um ári síðar.
Hver trúir því að betur myndi takast nú?
Það er alveg ljóst að straumurinn liggur nú að
miðju í íslenskum stjórnmálum. Sjálfstæðisflokkur
og Alþýðubandalag tapa báðir fylgi, enda hefur
öfgaöflum vaxið ásmegin innan beggja flokkanna á
undanförnum misserum.
Fólk hafnar öfgum jafnt til hægri og vinstri. Það
vill samvinnu og félagshyggju. Það vill nýta það besta
úr þeim þjóðfélagskenningum sem mestan svip hafa
sett á stjórnmálaumræðu aldarinnar, marxisma og
frjálshyggju.
Það vill standa traustan vörð um velferðarsamfé-
lagið án þess að hugvit og framtak einstaklinganna
sé drepið í dróma.
En fólk vill halda í vonina um betri framtíð og þess
vegna flykkist það að stjórnmálamönnum sem með
uppörvandi yfirbragði gefa fyrirheit um betri tíð með
blóm í haga.
Slíkir menn þola oft ekki að skyggnst sé bak við
yfirborð þeirra.
Jón Baldvin stefnir t.d. leynt og ljóst að nýrri
viðreisnarstjórn, samstjórn Sjálfstæðisflokks og Al-
þýðuflokks.
íslendingar muna enn of vel ástandið hér á síðustu
árum sjöunda áratugarins til þess að vilja slíka stjórn
aftur. Atvinnuleysi var um landsbyggð alla. Fólk
streymdi umvörpum til höfuðborgarsvæðisins.
Draumsýn Baldurs Hermannssonar var að verða að
veruleika. í þokkabót flúðu þúsundir land.
Jón Baldvin þykist vera vinstra megin við miðju.
Samt eru öll hans úrræði í efnahagsmálum sótt beint
í kjarna frjálshyggjunnar.
Formaður Alþýðuflokksins þykist vera vinstra
megin við miðju. Engu að síður þekkir hann ekkert
varðberg í öryggis og varnarmálum og gengur svo
langt fram í skefjalausu ofstæki sínu að leggjast gegn
því að flokksbróðir hans Anker Jörgensen flytji ræðu
á Hótel Borg um kjarnorkulaus Norðurlönd.
Þá hefur komið á daginn að Jón Baldvin er ekki
lagið að velja sér samstarfsmenn.
Það er sérstakur eiginleiki að geta gefið fólki von
um betri framtíð. Þann eiginleika hafa margir
lýðskrumarar mannkynssögunnar haft í ríkum mæli.
En það getur verið dýrkeypt að elta slíka menn því
oftar en ekki hafa þeir litla hæfileika til að stjórna.
Á erfiðleikatímum spretta þeir upp mannkyns-
frelsararnir. Vandi þjóðar er að skynja hvenær
falsspámenn eru á ferð.