NT - 30.04.1985, Síða 7

sem hefðu varanlegt gildi. I
seinni flokknum væru lög sem
væru í samræmi við boðun
Nýja Testamentisins, en meg-
intema þess er ást og umhyggja
Guðs fyrir öllum mönnum.
Guð er guð kærleikans sem
mætir manninum á vegferð
hans styður liann og styrkir.
Algjör ranghverfa við þennan
kærleiksboðskap er að flokka
menn á nokkurn hátt eftir
meðfæddum eiginleikum hvort
heldur er litarháttur eða kyn-
lífsþörf. En þröngsýni finnst í
allri kirkju og innan hennar
eins og annarsstaðar er mýg-
rútur af andlega voluðum ein-
staklingum sem finna vilja
þröngsýni sinni og bábiljum
stað í hinu heilaga orði og það
tekst þeim bærilega því að
fjöldamargt í Móselögum (og
raunar annarsstaðar í Gamla
Testamentinu) endurspeglar
hugmyndir sem mannkyn er
löngu vaxið frá ekki síst vegna
þess kærleiksboðskapar sem á
uppruna sinn hjá þessari sömu
þjóð.
Baráttan gegn
kvenprestum
Og sænska kirkjan hefur
verið þekkt fyrir allt annað en
víðsýni, enda er kirkjan þar
tiltöíulega einangruð frá
Svíum. Skemmst er að minnast
baráttu biskupa þarlendra
gegn kvenprestum (enda ein-
göngu gert ráð fyrir körlum
þar í Móselögum) og nú láta
þeir til skarar skríða gegn þeim
sem hafa hneigðir til sama
kyns og þurfa vegna rótgróinna
fordóma í okkur öllum kannski
mest af öllum á kirkju og
kristni að halda. Vonandi
verður íslensk kirkja óhrædd
við að tjá sig um málefnið, án
þess að fara með þcim löndum
hugleysis sem er svo fjarri
stofnanda hennar og þess sem
einna fyrstur fór með orðið út
á hinn grýtta akur og boðaði:
Pá verða allir jafnir, þá verður
enginn gyðingur eða grískur,
karl eða kona, þræll né frjáls
maður...
Baldur Kristjánsson.
-.yp7 Ihqe .OS ti^Gbuifili^
Vettvangur
grunninn fyrir Iöglegri fæð-
ingu. Gegnum gervifrjóvgun,
þar sem sæði er notað frá
þriðja aðila - en það er gert
þegar karlinn er ófrjór - fæðast
börn til erfðafræðilegra for-
eldra sem hafa aldrei hist.
Önnur aðferð, að flytja fóstur
milli kvenna, hefur nýlega ver-
ið notuð í tilfellum þar sem
konan er ófrjó, en að öðru
leyti hæf til að bera barn. Rétt
er að taka fram að slík frjóvgun
er ennþá aðallega íramkvæmd
vegna lokaðra eða skemmdra
eggjaleiðara og gangurinn er
sá að sæði og egg raunveru-
legra foreldra eru notuð. En
möguleikarnir að fara út í
meira utariaðkomandi og þá
um leið lögfræðilega vafasam-
ari aðgerðir eru nánast enda-
lausir. Það er að verða bylting
á þessu sviði. Við sem nú lifum
gætum upplifað það að konur
sem komnar eru úr barneign
eignist börn eða að konur verði
óléttar meðan eiginmaðurinn
er í fangelsi o.s.frv.
Lítil umræða hér á landi
Hér á landi hafa þessi mál
lítið verið rædd. Þó er vanda-
málið komið inn á okkar borð
fyrir alllöngu. Hér á landi eru
konur frjóvgaðar með að-
fengnu sæði m.a. frá dönsk-
um sæðisgjöt'um, en alla lög-
gjöf vantar í þessum efnum.
Hvað gerist t.d. ef barn fæðist
vanheilt? Hver ber ábyrgðina?
Hvað gerist ef eiginmaður
hafnar barninu? Getur hann
farið í ógildingar sem geng-
ur út á það að hann eigi ekki
barnið, ef hjónin skilja? Og
þannig mætti endalaust spyrja.
Þá hefur kirkjan, að því er mér
er best kunnugt, ekki mótað
nein viðhorf. Erurn við að fara
með þessum hætti út fyrir tak-
mörk mannsins? Erum við að
ögra máttarvöldunum með
þessum hætti eða er það í
samræmi við kærleikshugtak
kristinnar trúar að geta fært
vansælum foreldrum börn og
aukið þar með hamingju og
lífsgleði fjöimargra, því að
móður og föðurumhyggja eru
þættir okkur eðlislægir.
Framhjá þessu síðasta atriði
megum við ekki líta, en ekki
heldur því að í þessu eins og
öðru er auðvelt að fara út í
öfgar t.d. þá öfga að rækta
skipulega upp ákveðna erfða-t
eiginleika.
Þýtt, endursagt og staðfært úr
Newsweek.
Baldur Kristjánsson
erfingja. Sömuleiðis muna
menn dæmið frá Vestur Þý-
skalandi um konuna sem fékk
átta þúsund pund fyrir að ala
barn fyrir ófrjósama eiginkonu
og síðar kom í Ijós að hún gekk
með barn eiginmanns síns.
(Hjónin sem reiddu frani féð
hafa þegar samþykkt að ætt-
leiða barnið), og í Bretlandi,
sem stendur framarlega í gervi-
framleiðslu, er mikið fylgi fyrir
lagafrumvarpi sem myndi í
raun og veru gera út af við það
sem margir vísindamenn líta á
sem mögulegar björgunar-
rannsóknir á fóstrum.
llJ'JU UCMIl UlCUdl IlUlljUIId dl
örvæntingarfullu fólki sem vill
verða foreldri, en talið er að
ein af hverjum sjö hjónum geti
ekki átt barn með eðlilegum
hætti og margt af þessu fólki á
sér enga ósk heitari en að
eignast afkvæmi með einhverj-
um hætti.
En aukinni tækni fylgir að
grundvöllurinn fyrir eitthvað
verulega óþægilegt hefur þegar
verið lagður og það vantar
pólitískar grundvallarákvarð-
anir um hve langt á að ganga.
Mitterand forseti sagði á ráð-
stefnu í París fyrir 3 mánuðum
um þetta efni: „Þegar við höf-
um erfðir á valdi okkar og
mannfjölgun yfirhöfuð þá hafa
lögmál tilverunnar breyst....
mannkyn í dag er í þeirri stöðu
að það verður sjálft að setja
sér reglur.“
■ Dr. Ian Craft asamt
glasabörnum og mæörum
í Cromwell sjúkrahúsinu í
London.
Munaðarleysi?
Spursmálið er alls ekki
fræðilegt lengur. íslendingar
kannast við úr fréttum mál
ungrar franskrar ekkju sem
sótti þann rétt sinn að verða
frjóvguð með frosnu sæði látins
eiginmanns síns. Eftir rnánaða
vangaveltur samþykktu ástr-
ölsk yfirvöld að leita eftir
foreldrum fyrir tvö nafnlaus
frjóvguð egg sem voru varð-
veitt í frystiklefa í Melbourne
fyrir hjón í Kaliforníu semk
fórust í flugslysi og létu eftir
sig milljón dollara en engan
Lagaleg, siðfræðileg,
læknisfræðileg og
trúarleg rök
En staðreyndin er sú að
umræður um gervifrjóvgun er
leidd áfram af þremur mismun-
andi öflum. Eitter vísindalegt:
Sá hvati að skilja leyndardóm
fæðingar og gera öllum konum
mögulegt að bera börn. Annað
aflið er hið lagalega: Áhugi
löggjafans að hafa á hreinu öll
réttindi varðandi flutning lífs
frá einni kynslóð til annarrar.
Þriðja ástæðan og um lcið sú
öflugasta og sú sern erfiðast er
að átta sig á eru siðfræðileg og
trúarleg sjónarhorn sem líta á
málin út frá spurningunni um
valdssvið mannsins yfir tilveru
sinni og horfa til þeirra flóknu
vandamála sem gætu skapast.
Miðað við eðlisfræði, raf-
eindatækni og jafnvel krabba-
meinsrannsóknir eru rann-
sóknir á gerviframleiðslu á
börnum tiltölulega einföld vís-
indi. Grundvallartæknin í
glasafrjóvgun felst í raun og
veru ekki í öðru en því að taka
egg úr konu og sæði frá manni
og leiða þessar agnir saman
eins og gerist sjálfkrafa í nátt-
úrunni þar til myndast lifandi
fóstur sem hægt er að setja í
konu kvið. Réttur tími og
nákvæm skurðaðgerð eru lykil-
atriðin og ef allt gengur vel
kemur árangurinn fram á níu
mánuðum í fullburða mann-
veru. Gervifrjóvgun, önnur
grundvallartækni er jafnvel
einfaldari, sæði - sem hægt er
að velja þannig að kyn barns
sé ákveðið er sett í konu leggöng
þegar egglos á sér stað. Mistak-
ist frjóvgun er bara að reyna
aftur annan mánuð.
Frá lagasjónarmiði er vand-
inn sá að ekkert er klárt varð-
andi eiginmann og eiginkonu
sem í flestum löndum mynda
Þriðjudagur 30. apríl 1985 7
7
Málsvari frjálslyndis,
samvinnu og felagshyggju
Utgefancfi: Nútíminn h.f.
Ritstj.: Magnús Ólafsson (ábm)
Markaðsstj.: Haukuf Haraldsson
Auglýsingastj.: Steingrímur Gíslason
Innblaösstj: Oddur Ólalsson
Taeknistj: Gunnar Trausti Guðbjörnssoi)
Skrifstofur: Siöumúli 15. Reykjavik.
Sími: 686300. Auglýsingasimi: 18300
Kvöldsimar: Áskrift og dreifing 686300, rilsljórn
686392 og 687695, iþróttir 686495, tæknideiid
6þ6538.
Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaðaprent h.t.
Kvöldsimar: 686387 og 686306
Verð i lausasólu 30 kr. og 35 kr. um helgar. Áskrift 330 kr.
Á verði gegn
atvinnuleysi
■ Hvað sem segja má um íslenskt efnahagslíf þá
höfum við þó að mestu hingað til verið lausir við
þann hræðilega vágest sem nú herjar á flestar þjóðir
Evrópu, atvinnuleysið.
Nú eru 18 milljónir atvinnulausar í Evrópu sem
samsvarar því að áttunda hver vinnufær manneskja
mæli göturnar og fyrirsjáanlegt er að tala þessi
hækkar geigvænlega á komandi misserum.
Einkum er ástandið alvarlegt meðal ungs fólks.
Þriðjungur atvinnulausra í Bretlandi er undir 25 ára
aldri og margir þeirra hafa aldrei fengið vinnu hvað
þá meir.
Atvinnuleysið hefur einnig þá verkan að nær
útilokað er fyrir fólk á sextugsaldri að fá vinnu verði
það atvinnulaust. Gripið hefur verið til þess ráðs að
færa eftirlaunaaldur niður til þess að greiða götu ungs
fólks.
Þetta gerist á sama tíma og meðalaldur hækkar
stöðugt og fólk heldur starfsþreki sínu betur en áður
gerðist.
Atvinnnuleysið er sennilega það mesta böl sem
yfir eittsamfélag getur gengið. Fólk missir trú á það
samfélag sem það býr í. Samfélag sem hefur
greinilega enga þörf fyrir vinnufrarnlag þess. Lífið
fær á sig blæ tilgangsleysis. Fólk verður utangátta í
eigin samfélagi. Sennilega er atvinnuleysi sú þyngsta
refsing sem hægt er að leggja á nokkurn mann.
Trúlega vegur ekkert eins að rótum hvers samfélags
og varanlegt og útbreitt atvinnuleysi.
Við íslendingar höfum að mestu sloppið við
atvinnuleysisvofuna, þó stendur atvinna tæpt víða
um land og má lítið út af bera til þess að atvinnuleysi
blasi við heilum byggðarlögum. Á viðreisnartíma
kynntumst við einnig atvinnuleysi. Þá lögðust heilu
byggðarlögin nær í eyði og þúsundir flýðu land.
Okkur til happs þá var atvinnuástand gott í nálægum
löndum. Slíku er ekki að heilsa nú.
Hér á landi virðast sem betur fer allir geta
sameinast um þá stefnu forsætisráðherra að ný-
sköpunar sé þörf í íslensku atvinnulífi. Velferð
íslensku þjóðarinnar í náinni og fjarlægri framtíð
byggist á því að áhuga athafnamanna og almennings
verði beint að því að nýta hugvit okkar og þekkingu
í að byggja upp nýjar og verðmætaskapandi atvinnu-
greinar jafnframt því sem meiri hagkvæmni verði
leitað í sjávarútvegi og landbúnaði.
En samt sem áður takast á tvö andstæð öfl. Annars
vegar eru þeir sem vilja láta arðsemi fjárfestinga eina
sér ráða ferðinni. Hins vegar eru þeir sem einnig vilja
taka tillit til þess að atvinnu verði haldið uppi um allt
land og vofu atvinnuleysisins verði skilyrðislaust
haldið burt frá íslenskum bæjardyrum. Hið síðar-
nefnda markmið næst ekki ef arðsemi fjárfestinga ein
sér ræður. Þá hrúgast atvinnutækifæri til að byrja
með öll á suðvesturhornið og síðar meir úr landi. Og
sú er einmitt krafa frjálshyggjunnar að ísíendingar
geti óheft fjárfest í útlöndum.
Þá verður stutt í varanlegt atvinnuleysi á gamla
Fróni.
Vissulega þarf að efla íslenskt atvinnulíf, en aldrei
má gleyma því að landið allt ætlum við að byggja og
atvinnutækifæri eru einskis nýt ef þau nýtast ekki
r íslendingum.