NT - 10.05.1985, Síða 20

Föstudagur 10. maí 1985 28
Bandaríkjamenn áhyggjufullir:
Rauðliðar á Möltu?
■ Ríkisstjórn Möltu vill gera
Miðjarðarhafið að kjarnorku-
vopnalausu svæði og hefur lagt
fram tillögu þar að lútandi á
afvopnunarráðstefnunni í
Stokkhólmi. Austantjaldslönd-
in styðja tillöguna en aukin
hernaðarumsvif austurblokkar-
innar á Möltu hafa vakið tor-
tryggni vesturveldanna í garð
dvergríkisins.
Sumir vestrænir stjórnmála-
skýrendur eru farnir að tala um
þessa fyrrverandi bresku ný-
lendu sem „ógn við öryggið á
Miðjarðarhafinu" þar sem hún
halli sér nú í auknum mæli að
fjárhagslegri aðstoð Sovét-
manna og Gaddafis leiðtoga
Líbýu.
Rúrnum tveimur áratugum
eftir að Möltubúar öðluðust
sjálfstæði frá Bretum virðast
þeir nú vera vel á veg komnir
með að slíta forn vináttubönd
við Vestur-Evrópu. í staðinn
styrkjast tengslin við austan-
tjaldslöndin og arabalöndin.
Þessi stefnubreyting er talin
stafa fyrst og fremst af efnahags-
legum ástæðum. Möltubúar
leita nú í aðra átt að þeim
útflutningstekjum og samstarfs-
samningum sem lönd í Vestur-
Evrópu neituðu þeim um á
fyrsta áratug sjálfstæðisins.
Þrátt fyrir 150 ára nýlendu-
stjórn Breta á Möltu verða spor
þeirra nú æ ógreinilegri og síðan
Bretar yfirgáfu eyjuna, 31. mars
1979, hafa tengslin stöðugt orðið
þýðingarminni.
Nú er svo komið að vestur-
evrópskir ferðamenn skipta
efnahagsástandið á Möltu ekki
einu sinni neinu meiriháttar
máli. Ofmetinngjaldeyrireyjar-
skeggja hefur hrakið vestur-evr-
ópska ferðamenn til Mallorku,
Krítar og annarra ódýrari Miðj-
arðarhafseyja.
Þá hafa Möltubúar slitið vin-
áttusambandinu við Ítalíu
vegna svikinna loforða um fjár-
hagsaðstoð en í staðinn tekið
upp vináttusamband við Líbýu-
menn.
Daður Möltubúa við araba
og Austur-Evrópumenn hefur
valdið því að mikilvægustu sam-
skipti þeirra við Evrópu fara nú
fram í Evrópuráðinu og á ráð-
stefnunni í Stokkhólmi en þar
fara vinsældir þeirra stöðugt
þverrandi.
Flestum ráðstefnufulltrúum í
Stokkhólmi er enn í fersku
minni er Möltubúar töfðu lokaá-
Févana fréttamiðill:
UPI riðar til falls
Kommúnistar
tæla villigæsir
lyktun öryggisráðstefnunnar í
Madrid 1983 um átta vikur en
þá kröfðust þeir þess að þátt-
tökuríkin 35 samþykktu sér-
staka ályktun um öryggismál
Miðjarðarhafsins.
Og nú óttast ráðstefnufulltrú-
arnir í Stokkhólmi að þetta
dvergríki muni draga ráðsfefn-
una á langinn með tillögum um
að gera Miðjarðarhafið að
kjarnorkuvopnalausu svæði.
■ Þeir sem hemsækja höfuðborg Möltu, Valetta, verða ekki varir við mikil ummerki Breta. Og
Möltubúar hafa ekki aðeins losað sig við sína fornu nýlenduherra heldur einnig við herstöðvar NATO.
Bandaríkjamenn líta tillög-
una allt annað en björtum augum
og óttast að Rússar standi á bak
við hana. Og í bandarískum og
frönskum tímaritsgreinum er
gjarnan látinn í Ijósi uggur um
það að Malta geti hugsanlega
orðið að „Kúbu Miðjarðarhafs-
ins“ hvaðan Sovétmenn geti rutt
sér braut inní varnarkerfi
NATO-landanna.
Samskipti Möltubúa við aust-
urblokkina hafa einkum aukist
í 13 ára valdatíð Dom Mintoffs
forsætisráðherra sem lét af em-
bætti í júlí síðast liðnum en er
enn leiðtogi Verkamanna-
flokksins og talinn stjórna í
gegnum nýja forsætisráðherr-
ann, Carmelo Bonnici.
■ Tengsl Möltu við sósíalísku ríkin etldust mjög í 13 ára valdatíð
Dom Mintoffs, leiðtoga Verkamannaflokksins og fyrrvcrandi
forsxtisráðherra. Hann hefur nú látið af embætti cn er þó enn talinn
stjórna landinu í gcgnum nýja forsætisráðherrann.
Bandaríkin:
Óheimilt að reka
fólk vegna off itu
Albany, New York-Kcutcr
■ Bandarísk kona í þyngra
lagi vann í gær mál sem hún
sótti fyrir hæstarétti New
York fylkis gegn Xerox fyrir-
tækinu sem framleiðir skrif-
stofutæki. Rétturinn komst
að þeirri niðurstöðu að fyrir-
tækið hefði ekki nokkurn
rétt til þess að neita henni
um vinnu vegna offitu.
Catherine McDermott,
sem cr 1,60 metrar á hæð og
vegur 112 kíló kærði Xerox
þegar læknar fyrirtækisins
sögðu henni, árið 1974, að
hún yrði að létta sig um 41 kg
til þess að fá starf kerfisfræð-
ings sem henni var boðið.
Læknarnir sögðu að
McDermott væri haldin
„geysilegri offitu" sem myndi
draga úr starfshæfni hennar
og hafa skaðleg áhrif á lækn-
is- og líftrygginga fyrirkomu-
lag fyrirtækisins.
Hæstiréttur New York-
fylkis skipaði Xerox að ráða
McDermott, sem er 67 ára,
en hún skýrði frá því í gær að
hún hefði ekki lengur áhuga
á að vinna fyrir þetta fyrir-
tæki og byggist við því að
semja um skaðabætur. Hún
krafðist 100.000 dollara.
■ Starfsmenn alþjóðafrétta-
stofunnar UPI, sem hefur höf-
uðstöðvar í Bandaríkjunum,
eru farnir að svipast um eftir
nýrri vinnu þar sem flest bendir
nú til þess að fréttastofan verði
gjaldþrota á næstunni.
UPI skuldar nú um 20 millj-
ónir dollara og hefur að undan-
förnu átt í erfiðleikum með að
greiða um tvö þúsund starfs-
mönnum sínum laun. Yfirmenn
fyrirtækisins báðu nýlega um
lögvernd gagnvart lánadrottn-
um í samræmi við bandarísk lög
sem gefa fyrirtækjum á barmi
gjaldþrots tíma til að endur-
skipuleggja rekstur sinn.
UPI var stofnað fyrir 78
árum. Það starfar bæði sem
fréttaþjónusta- og myndaþjón-
usta. Fyrirtækið var áður hluti
af Scripps-Howard-samsteyp-
unni sem bókfærði tapið af
rekstri þess á móti hagnaði af
öðrum rekstri til að losna við
skattagreiðslur. En árið 1982
keyptu tveir auðmenn, Douglas
F. Ruhe og William E. Geissler
UPI með það fyrir augum að
breyta fréttastofunni í gróða-
vænlegt fyrirtæki.
Þrátt fyrir 25% launalækkun
starfsmanna og uppsagnir hluta
þeirra hefur ekki tekist að koma
rekstri UPI á gróðavænlegan
grundvöll. Helstu lánadrottnar
fyrirtækisins hafa samþykkt að
gefa því gálgafrest á meðan það
gerir lokatilraun til að koma
rekstri sínum í hagkvæmt form.
Takist það ekki fljótlega verður
UPI lýst gjaldþrota og eignir
þess gerðar upp.
Pan American hættir
Kyrrahafsflugi sínu
New-York-Reuter.
■ Bandaríska flugfélagið Pan
American, sem hefur hingað til
sent flugvélar sínar um allan
heim, hefur nú dregið heldur
betur úr umsvifum sínum með
því að hætta nær 50 ára flugi yfir
Milljarðagjöf
til fiskiðnaðar
ÍEBE
Brussel-Reuter.
■ Stjórn Efnahagsbandalags
Evrópu hefur ákveðið að gefa
fiskiðnaðarfyrirtækjum í ríkjum
bandalagsins sem svarar rúm-
lega einum milljarði íslenskra
króna til að endurnýja tækja-
búnað sinn og bæta skipaflot-
ann.
Heildarfiskveiðifloti Efna-
hagsbandalagsins er sá öflugasti
í heimi. Fjárstuðningur EBE
við fiskiðnaðarfyrirtækin og
fiskiflotann verður notaður til
að fjármagna 442 verkefni sem
munu auka afkastagetu iðnað-
arins.
Fjárveitingin til fiskiðnaðar-
ins er tekin af heildarframlagi
EBE til landbúnaðarmála.
Kyrrahafið, en það var einmitt
sú starfsemi félagsins sem vafði
þetta „ameríska flagg-flugfé-
lag“ rómantískri blæju.
Mönnum í „flug-bransan-
um“, sem minnast enn forsíðu-
frétta um glæsilega flugkappa
sem flugu frægri stórri sjóflugvél
yfir Kyrrahafið og lentu á Man-
ila-flóanum árið 1930, brá held-
ur við þegar félagið tilkynnti að
það hefði í hyggju að selja
Kyrrahafsdeild félagsins.
Framkvæmdastjóri félagsins,
Edward Acker, sagði frétta-
mönnum að Kyrrahafsflugið
yrði væntanlega selt stærsta
flugfélagi Bandaríkjanna, Unit-
ed Airlines í Chicago, fyrir 750
milljónir dollara.
Sérfræðingar um fjárfesting-
ar, sem fylgjast grannt með
stöðu hlutabréfa í flugfélögum,
segja að ákvörðunin um söluna
hafi verið tekin þegar Ijóst var
orðið að félagið tapaði 207 millj-
ón dollurum á síðasta ári og
þarfnaðist nú mikils reiðufjár.
Þá hafi samkeppnin á Kyrra-
hafsleiðinni verið orðin félaginu
um megn.
„Þegar hagsmunir hluthaf-
anna eru í veði verður maður að
fórna tilfinningaseminni og
endurminningunum," sagði
Acker ennfremur þegar hann
tilkynnti söluna.
Moskva-Rcuter
■ Sovéskum fuglafræðing-
um hefur tekist að tæla hóp
grárra villigæsa til Leningrad
í fyrsta skiptið í tuttugu ár að
sögn Tass-fréttastofunnar.
Fuglafræðingarnir notuðu
segulbandsupptökur af ástar-
söng kvengæsa til að tæla
fuglana til að stoppa á vernd-
uðu svæði á stöðuvatninu
Ladoga. Fuglarnir voru á leið-
inni frá vetrarsvæðum sínum
í Suður-Evrópu og Afríku til
varpsvæða norðarlega í Sov-
étríkjunum þegar ljúfur ást-
arsöngur fuglafræðinganna
fékk þá til að stöðva flug sitt
við Leningrad.
Fuglafræðingar segjast
hafa greint meira en þrjú
hundruð tegundir af fuglum
í nágrenni Leningrad.
írakar brenna
43 þorp kúrda
l.ondon-Rcutcr
■ Félagar í Lýðræðisflokki
Kúrdistan, sem berjast fyrir
sjálfstæði kúrda í írak, segja að
stjórnvöld í írak hafi látið
brenna 43 þorp kúrda í Norð-
austur-írak vegna þess að
þorpsbúar hefðu samúð með
skæruliðum.
Lýðræðisflokkur Kúrdistan
er bannaður í írak og hafa
félagar í flokknum haldið uppi
skæruhernaði gegn stjórnvöld-
um þar í landi. Talsmenn
flokksins segja að hermenn
stjórnarinnar hafi skotið á
þorpsbúa úr þyrlum og þeir hafi
einnig gert stórskotaárásir á
þorpin. Um fimmtíu þorpsbúar
hafi látist í þessum árásum og
hundrað særst.
Auk þeirra 43 þorpa, sem
kúrdarnir segja að hafi verið
brennd. segja þeir að íbúum í
tuttugu þorpum til viðbótar hafi
verið skipað að yfirgefa heimili
sín fyrir 15. maí næstkomandi.
Kúrdarnir eru síðan fluttir í
sérstök íbúðarhverfi sem stjórn-
völd hafa látið byggja fyrir þá.
Talsmenn Lýðræðisflokksins
fullyrða að 6.480 kúrdar hafi
þannig verið fluttir nauðugir frá
heimilum sínum og að þeir séu
jafnframt ásakaðir um stuðning
við skæruliða.
Barnasjúkdómar
heilsusamlegir
Dallas-Reuter.
■ Bandaríski læknirinn Milt-
on Alter heldur því fram að þeir
sem fái mislinga, inflúensu, gulu
og aðra sjúkdóma í barnæsku
fái í gegnunr baráttu líkamans
gegn þessum sjúkdómum vörn
gegn taugahersli, sclerosis, sem
legst á taugakerfið og veldur
trénun taugavefja.
Dr. Milton Alter er prófessor
í taugalækningum við Temple-
háskólann í Bandaríkjunum.
Hann segir að alþjóðlegar rann-
sóknir sýni að þeir, sem fengið
hafi barnasjúkdóma í frum-
bernsku, séu ekki í eins mikilli
hættu á því að fá taugahersli á
fullorðinsárum. Taugafrumur
læri að hafa samband hver við
aðra þegar líkaminn eigi í bar-
áttu við þessa sjúkdóma.
Dr. Alter byggir þessar niður-
stöður sínar á rannsóknum á
tíðni barnasjúkdóma í þrjátíu
löndum sem hann bar saman
við tíðni taugaherslis í þessum
sömu löndum. Hann skýrði frá
niðurstöðum rannsóknanna á
fundi bandarískra taugasér-
fræðinga í Dallas nú fyrir nokkr-
um dögum.