NT - 31.05.1985, Síða 6

Föstudagur 31. maí 1985 6

■ Skarkali, vélagnýr, villikettir og skotmenn eru vargar í véum fuglalífsins í Dyrhólaey, sem er friðlýst. Hins vegar umgangast ferðamenn náttúruna
móVta umhverfir °8 & Umhy88Juna endur8oldna með Þv' að fá að njóta gróöurs og fuglalífs í óspilltu umhverfi þar sem náttúran fær sjálf að
Skellinöðrur hrekja æðina
og fuglar skotnir á hreiðrum
Skýrsla um „Friðlandið Dyrhólaey“ fyrir árið 1984
■ Þaðurðunokkrirerfiðleik-
ar með æðarvarpið á eynni
þetta vorið og komu þar við
sögu bæði menn og meindýr.
Þann 24. apríl var æðarfugl-
inn kominn í stórum hópum að
eyjunni og byrjaður að fljúga
yfir hana. Eitt og eitt par var
farið að sitja uppi nyrst á eynni
og var það mun fyrr en að
undanförnu, enda mikið betri
og mildari tíð en un<J|nfarin
vor. Síðustu vikuna í apríl var
flesta daga verið að snyrta til í
kringum stýrishúskofann hjá
skarðinu. Þar í flokki voru
tveir unglingsdrengir sem fóru
á milli á mjög háværum vél-
hjólum sem æðurin ásamt öðr-
um fuglum virtist hræðast mun
meira en hljóð í bifreiðum.
Síðan gerðist það að lokað
var fyrir umferð 1. maí eins og
að undanförnu. Var þá vinnu
hætt við hinar svokölluðu
„lendingarbætur". En Adam
var ekki lengi í paradfs. Nátt-
úruverndarráð veitti mönnum
frá Hafnarmálastofnun undan-
þágu fyrir umferð um Dyrhóla-
ey, að því er sagt var 2-3 daga
til að ganga frá spiltengingu og
ljúka frágangi á vírum, svo
víradraslið yrði tilbúið til
prófunar við opnun eyjarinnar
fyrir umferð þann 25. júní.
Þarna var ekið um á 5-6 bílum
til og frá vinnu, í og úr mat,
auk ýmissa annarra aukaferða
og í stað tveggja til þriggja
daga gekk þetta ekki betur en
það að verkið tók heila viku og
ekki komst þar sæmileg kyrrð
á fyrr en 9. maí.
Þetta ónæði á eynni varð til
þess að engin æður hreiðraði
sig nú í syðsta hluta varplands-
ins á austanverðri eynni. Þrátt
fyrir þctta ónæði leit orðið
mjög vel út með æðarvarpið
því mun fleiri kollur urpu nú
norðanundir eynni þar sem
þær höfðu meira næði. Síðan
gerðist það að útilegukettir
komust á eyna og tókst ekki að
sjá fyrir þeim að fullu fyrr en
þeir höfðu eyðilagt a.m.k.
rösklega 50 hreiður og drepið
nokkrar kollur. Þrátt fyrir
þennan mótgang komu fylli-
lega eins margar kollur fram
ungum í sumar eins og 1983
svo ekki hefur vantað nema
herslumuninn £\ð 400 kollur
verptu þar í vor. Mjög mikið
af ungum æðarfugli hélt sig við
eyna í sumar, spáir það góðu
um fjölgun varpfugla næstu árin
ef friður helst í friðlandinu
sem nokkur óvissa er um.
Af öðru fuglalífi en æðar-
fuglinum cr lítið að segja. Það
virtist mjög svipað og í fyrra,
nema hvað svartbak og öðrum
mávum hefur fækkað mikið á
eynni að undanfömu, enda allt-
af unnið að fækkun þeirra og
gera þeir nú lítt spjöll í fuglalífi
eyjarinnar. Grágæsin verpti á
eynni eins og í fyrra en nú
tókst betur til og kom hún
fram 2 ungum. Þá slæmu sögu
er að segja að nú verpti víst
engin súla í Mávadrangi, enda
vart von til þess, þar sem hún
var skotin þar að töluverðu
marki í fyrra og grunur leikur
á að svo hafi einnig verið
snemma í vor. Ekki hefur
verið hægt að sanna verknað-
inn á þann sem þetta gerði þó
sterkur grunur hvíli á báti
gerðum út frá Vestmannaeyj-
um.
Þegar bændur úr Dyrhóla-
hverfi fóru til svartfuglseggja-
töku í dröngunum á síðast-
liðnu vori þótti þeim slæm
aðkoma í Lundadrangi. Þar
lágu nokkrar dauðar langvíur
á eggjum. Höfðu þær sýnilega
verið nýlega skotnar en ekki
dottið niður. í dranganum
fundu þeir einnig dauða súlu
sem sömu örlög hafði hiotið.
Hún var þó ekki á hreiðri.
Nokkru áður sáu þeir
bræður, Stefán og Þorsteinn,
að bátur sem var á handfærum
suður af Dyrhólaey kom upp
undir dranga. Brugðu þeir
skjótt við og fóru suður á Ey.
Þegar þeir komu suður á brún-
ina var báturinn að lóna upp
við Lundadrang og á dekkinu
stóð maður með byssu. Fljót-
lega varð hann þeirra var og
hélt þá á fullri ferð til aust-suð-
austurs á djúpmið. Þetta var
sami bátur og þeir höfðu áður
grunaðan.
Nú grær eyjan mjög ört upp
og gróður var þar óvenju fjöl-
skrúðugur og gróskumikill í
sumar en slíkt var nú alls
staðar hér um slóðir. Engin
sauðkind hefur komið á eyna í
3 sumur.
Telja má að umgengni ferða-
fólks sé orðin mjög góð á eynni
og fólk hefur hrósað því mikið
hvað ánægjulegt sé að koma á
eyna svona ótroðna og sjá bæði
gróður og fuglalíf í svona
óspilltu umhverfi þar sem nátt-
úran sjálf fær að móta lífríkið.
Það sést best að fólk kann að
meta það að eiga slíka staði til
að heimsækja, hvað lítið sá á
landi þarna í haust eftir þann
geysilega straum ferðafólks
sem sótti Dyrhólaey heim í
súmar, þrátt fyrir fáa sólar-
daga.
Náttúruverndarfólk þakkar
þá góðu umgengni sem ferða-
fólk sýndi á Dyrhólaey í sumar
og óskar fólki þess að sem
flestir fái notið óspilltrar nátt-
úru Dyrhólaeyjar á komandi
árum.
Samið í desember 1984 eftir
dagbókar-brotum frá athugun-
ardögum á liðnu sumri.
Einar H. Einarsson.
i
I
i
I
i
*
Lagt út af hringgöngu Reynis Péturs
■ Ómari Ragnarssyni má
þakka fyrir þáttinn sinn í fyrra-
kvöld þar sem hann ræddi við
Reyni Pétur Ingvarsson frá
Sólheimum í Grímsnesi einn
fjölfróðasta mann sem hann
hefur rætt við og reiknings-
meistara mikinn. Það vakti
athygli hvað maðurinn var já-
kvæður og geta flestir hverjir
lært mikið af honum í því
tilliti. Þá kynntumst við lítils-
háttar hvað starfið á Sólheim-
um er umfangsmikið og hvað
það virðist gefa góða raun.
Þetta rekur hugann að því að
heimili hliðstæð þessu eru víða
á landinu og víða vantar heim-
ili og aðstöðu fyrir fatlaða og
ekki hvað síst fötluð börn. Þó
er löggjöf er tryggir hag fatl-
aðra og fjármagn til fram-
kvæmda þeim í hag með ágæt-
um, enda hafa tveir síðustu
félagsmálaráðherrar, þeir
Svavar Gestsson og Alexander
Stefánsson lagt sig mjög fram í
þessum málaflokki minnugir
þess að siðferðisþroska þjóðar
má helst mæla af því hvernig
hún býr að þeim sem vegna
fötlunar geta ekki barist áfram
eins og aðrir. En því miður þá
hafa fjárframlög til bygginga
heimila fatlaðra dregist saman
s.l. tvö ár, þrátt fyrir skýlaus
ákvæði laga og það síst minna
en framlög til annarra málefna.
Þess vegna m.a. þarf Reynir
Pétur að ganga í kringum land-
ið til þess að afla fjár til
íþróttahúss á Sólheimum og
þess vegna þyrftu miklu fleiri
fatlaðir að leggja upp í
hringferð. Kannski þetta endi
þannig að á meðan heilbrigðir
aki hringinn þá gangi fatlaðir
hann. En hvað um það. Nú eru
þjóðartekjur aftur á uppleið
og öðru verður ekki trúað en
að fjárframlög til bygginga fyr-
ir fatlaða verði aftur sam-
kvæmt lögum.
Alexander, Svavar,
Jóhanna, Helgi og Guðrún
Það er enginn vafi á því að
íslendingar vilja stjórnmála-
stefnur sem leggja mikið upp
úr því að gera hag fatlaðra sem
bestan og þeir kunna að meta
þá stjórnmálamenn sem styðja
þann málstað í orði og á borði.
Það er af tvennum ástæðum. í
fyrsta lagi vegna þess að önnur
hver fjölskylda á landinu hefur
kynnst fötlun innan sinna vé-
banda og þekkir því af eigin
raun vandamálin sem um-
hverfið skapar fötluðum og í
öðru lagi vegna þess að margir
meðal okkar eru ágætlega vel
þroskaðir mannvinir og skilja
annað en sinn eigin beina hag.
Og það er ekki úr vegi að
nefna þá stjórnmálamenn sem
mest virðast bera hag þessa
þjóðfélagshóps fyrir brjósti, en
þeir eru auk Alexanders og
Svavars, Jóhanna Sigurðar-
dóttir, Helgi Seljan og Guðrún
Helgadóttir.
Höfnum óheftri frjáls-
hyggju svarthöfðanna
Við þurfum að vernda vel-
ferðarsamfélagið. Við getum
skilgreint það þannig: Samfé-
lag þar sem allir eiga jáfn
greiðan aðgang að læknisþjón-
ustu, menntun og atvinnu og
þar sem velferð allra er tryggð
án tillits til fötlunar, sjúkdóma
eða ellihrörnunar. Ög þessa
velferð vilja íslendingar halda
í hvað sem líður allir einstakl-
ingshyggju í samfélaginu þar
sem hugurinn vill staðnæmast
við eigin nafla. Þetta verður til
þess að íslendingar hafna hinni
óheftu frjálshyggju Svarthöfð-
anna því að slík hugmynda-
fræði leggur ekkert upp úr
þroskuðu hugarfari til þeirra
sem minna mega sín. Hún ber
raunar í sér ölmusuhugarfar í
garð allra þeirra er ekki standa
jafn fast í báða fætur.
Frjálshyggja/Bundið mar-
kaðsskipulag
Þetta leiðir hugann að því
að maðurinn kemst aldrei hjá
því að lífa í samfélagi og besti
mælikvarðinn á þroska hans
eru gæði þess samfélags sem
hann byggir. Þar má hvorki
vera of mikil forsjá eða of lítil
vernd þeim til handa sem erfitt
eiga með að sjá um sig. En
liver er besta leiðin til þess að
öllum líði vel? Hreinir mark-
aðshyggjumenn segja eitthvað
á þá leið að í óheftu frelsi verði
hinir ríku að vísu ríkari en því
fylgir einnig að þeir sem búa
við lökust kjörin hafi betri kjör
en þeir hefðu í þjóðfélagi þar
sem frelsinu væru settar höml-
ur í jafnaðarskyni, M.ö.o. þar
sem framtak, hugvit og ágóða-
von einstaklinganna fær til fulls
að njóta sín þá verða heildar-
tekjur samfélagsins það miklu
meiri en ella, að ekki bara þeir
ríku njóta góðs af heldur þeir
fátæku líka.
Þeir sem aðhyllast hinsvegar
meiri jöfnuð í einu samfélagi
segja þetta bábilju og telja
óheft frjálshyggjusamfélag
leiða til þess að auður rakist að
fámennri yfirstétt og ekkert
verði skeytt um hag hins fá-
tæka fjölda. Þeir benda á
Bandaríkin sem dæmi. Þrátt
fyrir mikinn auð í því landi og
mikið ríkidæmi þá lifir stór
hluti þjóðarinnar langt undir
mannsæmandi fátæktarmörk-
um og sé ólæs og óskrifandi
ofaná allt annað.
Það er trúlega rétt að meiri
heildarauður sópast í bú hins
óhefta frelsis en verulega skal
dregið í efa að kjör þess verst
setta verði betri en þau hefðu
orðið í forsjársamfélaginu. Og
þó svo væri þá skipta hin
félagslegu kjör megin máli.
Lífskjör eru nefnilega afstætt
hugtak. Menn geta verið
óhamingjusamir vegna lífs-
kjara sinna ef þeir sjá að þeir
geta ekki veitt sér það sama og
aðrir. Þessi sömu lífskjör geta
hins vegar veitt þeim lífsham-
ingju ef þau eru í einhverju
samræmi við það sem gerist og
gengur hjá öðrum. Þessi hugs-
un er frjálshyggjusamfélaginu
mjög í óhag, en það samfélag
viðurkennir að þegnarnir sitji
við mjög misjafnt borð.
Hinn gullni meðalvegur
En flestir þeir sem hugleiða
þessi má! eitthvað að ráði hafa