NT - 07.08.1985, Side 4

Miðvikudagur 7. ágúst 1985 4
Beðið eftir
vinveitinga-
leyfum
■ Það hefur verið sagt um Hafnar-
fjörð, að bæjarlífið líði fyrir nálægð-
ina við Reykjavík. Enda er það svo
að rölti maður um í miðbænum eftir
að bankar og búðir loka, þá er harla
lítið um að vera. Enn eru sýndar
kvikmyndir í Árnabíó, sem kallast nú
Hafnarfjarðarbíó, en Bæjarbíó hefur
verið tekið undir starfsemi Leikfé-
lagsins. Nokkrar sjoppur eru opnar
og vídeóleigurnar eru á sínum stað.
Vilji bæjarbúar hinsvegar skreppa á
pöbb eða út að borða og fá sér
rauðvínsglas ineð steikinni, verða
þeir að bregða sér bæjarleið, til
Kópavogs eða Reykjavíkur.
I Hafnarfirði má vissulega finna
kjúklingastað, hamborgarastað og
veitingahús upp á gamla mátan, með
sósudrekktum lambasneiðum. Allir
þessir staðir eru í nýja verslunarhverf-
inu töluvert frá gamla miðbænum.
Sem eðlijegt er þá eru margir
Hafnfirðingar ekkert yfir sig ánægðir
með þessa þróun og vilja reyna að
snúa henni við. Þeir vilja reyna að
efla mannlífið í gamla miðbænum.
Ein leið til þess er að koma til móts
við óskir fólksins og starfrækja veit-
ingahús með vínveitingum. En slíkt
gengur ekki harmkvælalaust fyrir sig.
Þrjú ný veitingahús
Upp úr áramótum ákváðu þrír
aðilar, hver í sínu horni, að opna
veitingahús í Firðinum. Það fyrsta
hefur þegar opnað, en það er veit-
ingahusið Riddarinn, sem Sjöfn
Gunnarsdóttir starfrækir. Eað er í
nýbyggingu, sem reis á sama stað og
Hafnarkaffi var, en Sjöfn rak það
einnig.
Það er verið að endurbyggja og
innrétta fyrir veitingahúsarekstur tvö
gömul hús í miðbænum. Annað
þeirra er Hansensbúð, sem var upp-
haflega reist árið 1880 af P.C.
Knudtzon, sem var með selstöðu-
verslun íhúsinu. Hitt húsið erStrand-
gata 55, en það hús mun vera næst
elsta hús bæjarins, byggt árið 1841
af Matthíasi Mathiesen.
Arkitekt að öllum þrem húsunum
er Páll V. Bjarnason. Páll sýndi
blaðamanni NT húsin í síðustu viku.
Var fyrst staldrað við á Strandgötu
55, en eins og fyrr sagði er það næst
elsta hús Fjarðarins. Sagði Páll að
húsiö hefði verið mjög illa farið enda
hefur það staðið autt í áraraðir. Petta
er gamalt timburhús, en upp úr 1940
var það forskalað og kom í ljós þegar
forsköplunin var brotin utan af húsinu
að viður var grautfúinn og algjörlega
ónothæfur. Þakviðurinn reyndist
hinsvegar í ágætu ásigkomulagi.
Á Strandgötu 55 var fyrsti vísir að
Stýrimannaskóla á íslandi. Seinna
var þar fyrsti læknisbústaðurinn og
apótekið í Hafnarfirði, en Þórður
Edilonsson, læknir, bjó þar. Seinna
var svo verslun í húsinu og pakkhús í
hluta af því. Nú á þetta gamla hús að
fá enn eitt hlutverk.
Akurgerðislóðin
Við endurbyggingu hefur verið
stuðst við gamlar ljósmyndir, auk
þess, sem nokkuð má sjá byggingar-
lagið þegar klæðningin hcfur verið
rifin utan af húsunum, en stefnt er að
því að láta húsin halda sem uppruna-
legustu útliti.
Frá Strandgötunni var haldið yfir á
Akurgerðislóðina. En þar standa
Hansensbúð og Riddarinn gegnt
hvoru öðru. Á milli þeirra, örlítið
innar í lóðinni er svo Sívertsenhúsið,
sem mun vera elsta hús bæjarins,
byggt 1803-1805. Þar er nú byggða-
safnsvörður Hafnarfjarðar með að-
stöðu. Við hliðina á því er Bryde-
pakkhúsið sem var byggt á árunum
1866-1868. Er nú verið að leggja

■ Fr.v. Ólafur Auðunsson, trésmiður, annar af eigendum Hansensbúðar, Páll
V. Bjarnason, arkitekt og Auður Sveinsdóttir, landslagsarkitekt.
■ Akurgerðislóðin árið 1883. Þetta mun vera elsta varðveitta myndin af Hansensbúð, tekin af Sigfúsi Eymundssyni
þrem árum eftir að húsið var byggt. Pakkhúsin lengst til vinstri eru horfín en þar stendur nú Riddarinn. Yfir pakkhúsið
gnæfir Bryde-pakkhús og viö hliðina á því er Sívertsenshúsið. Við tröppuna á Hansensbúð stendur m.a. P.C. Knudtzen,
sem reisti húsið. Eitt af börnunum á myndinni mun vera Knud Simzen, seinna borgarstjóri Reykjavíkur.
■ Akurgerðislóðin eins og hún lítur út nú. í pakkhúsinu verður opnað Sjóminjasafn íslands og í Sívertsenshúsinu
hefur byggðasafnsvörður aðstöðu. Hansensbúð lengst til hægri.
síðustu hönd á endurbyggingu þess
og er vonast til að henni íjúki í ár. Páll
V. Bjarnason er einnig arkitekt af
endurbyggingu pakkhússins en það á
að hýsa Sjóminjasafn íslands. Það má
því segja að Páll eigi mestan veg og
vanda af þessari „torfu“ Hafnfirðinga
á gömlu Akurgerðislóðinni. Auður
Sveinsdóttir, landslagsarkitekt, hefur
séð um lóðina.
Andstætt Strandgötu 55, þá reyndist
viðurinn í Hansensbúð nánast ófúinn
þegar járnið var rifið utan af húsinu.
Allir burðarviðir hússins voru heilir
og klæðningin mjög heilleg. Hinsveg-
ar kom upp eldur í húsinu árið 1942
og eru bitar inn í húsinu sviðnir og
enn svartir af sóti.
í Hansensbúð hittum við Ólaf Auð-
unsson, trésmið frá Selfossi. Hann og
kollegi hans Hreiðar Hermannsson,
einnig búsettur á Selfossi, keyptu
Hansensbúð í vor og hyggjast leigja
húsið út til veitingareksturs er endur-
smíðinni lýkur í september.
Ólafur var spurður að því, hvernig
á því stæði að trésmiðir frá Selfossi
keyptu gamalt hús í Hafnarfirði, sem
þeir ætluðu síðan að leigja út.
Ólafur sagði að þeir félagar hefðu
frétt af þessu húsi og þegar þeir höfðu
skoðað það nánar dauðlangaði þá að
gera það upp svo húsið yrði bæjar-
prýði.
Vínveitingaleyfin
Til þess að hægt sé að reka fyrsta
flokks veitingahús eins og ætlunin er
í öllum húsunum, verða húsin að geta
boðið upp á vínveitingar með
matnum. Hafa allir aðilar fengið
vilyrði frá bæjarstjórn um að hún
muni mæla með vínveitingaleyíum til
húsanna. Þar með er þó björninn
ekki unninn, því samkvæmt nýjum
reglum, sem dómsmálaráðherra hef-
ursett, þá mun skoðun áfengisvarnar-
nefndar í viðkomandi bæjarfélagi
ráða, stangist hún á við skoðun bæjar-
stjórnar. Hingað til hefur það aldrei
gerst að áfengisvarnarnefnd Hafnar-
fjarðar hafi mælt með því að veitinga-
hús fái vínveitingaleyfi.
Nýlega gerðist það að veitingahúsið
Tess sótti um vínveitingaleyfi til
bæjarstjórnar Hafnarfjarðar. Mælti
bæjarstjórn með því að húsið fengi
leyfið.
Dómsmálaráðuneytið leitaði álits
áfengisvarnarnefndar, sem var nei-
kvætt og var því húsinu synjað um
leyfið. Bæjarstjórnin samþykkti þá
harðorð mótmæli til dómsmálaráð-
herra og gagnrýndi þessa meðferð.
Mótmælin hafa enn ekki verið tekin
fyrir í ráðuneytinu.
Riddarinn hefur þegar sótt um
vínveitingaleyfi og Iiggur umsóknin
nú fyrir hjá áfengisvarnarnefnd til
umsagnar. Sjöfn Gunnarsdóttir
sagði, að framtíð staðarins réðist
algjörlega af því hvort hún fengi
leyfið eða ekki. Hún sagði að aðsókn-
in væri þokkaleg í hádeginu og kaff-
inu, en ætli fólk að gera sér dagamun
og fara út að borða á kvöldin. þá vill
það geta fengið sér vín með matnum.
Ólafur Auðunsson, eigandi Hans-
ensbúðar, sagðist ekki hafa trú á öðru
en að þessir staðir fengju vínveitinga-
leyfi, þeir uppfylltu allar kröfur sem
gerðar væru, t.d. hvað varðaði stað-
setningu, en engin íbúðarhús eru í
nágrenni staðanna. Sagðist hann ekki
geta séð hvernig dómsmálaráðherra
gæti staðið á því að neita þeim um
vínveitingaleyfið.
Handverk forfeðranna
varðveitt
Það verður forvitnilegt að fylgjast
með því hvernig þess mál þróast,
hvort Hafnfirðingum verði treyst til
að hafa veitingahús sem bjóða upp á
vínveitingar eða ekki. Og fáist vín-
veitingaleyfi á staðina, hvort þróun-
inni verði þá snúið við og Reykvíking-
ar fari að sækja viðbitið bæjarleið
eins og Ólafur lét í veðri vaka.
Á meðan Hafnfirðingar bíða úr-
skurðarins geta þeir þó huggað sig við
það, að þessi gömlu hús sem voru
þyrnir í augum margra, vegna síns
hrörlega ástands, eru nú að breytast í
bæjarprýði og minna vegfarendur á
sögu bæjarins.
Við báðum Pál V. Bjarnason, arki-
tekt, að segja okkur að lokum gildi
þess að varðveita gömul hús.
„Það er okkar siðferðislega skylda
við forfeðurna, að varðveita hand-
verk þeirra. Það er einnig skylda við
okkur sjálf því með þessu varðveitum
við hluta af sögu okkar. Þar að auki
er nauðsynlegt fyrir okkur að skilja
byggingaraðferðir fortíðarinnar og
læra af þeim, því þær eru hluti af
þróun byggingarlistarinnar, sem ekki
má hverfa. Það sem einkennir þessa
byggingarlist er hinn smágerði mæli-
kvarði og fjölbreytileiki byggðarinn-
ar. Með góðu viðhaldi á þessum
gömlu hverfum og með réttu efnis- og
litavali, lífgum við upp á svipmót
bæjarins og varðveitum sögu okkar
um leið.“
Texti og myndir
Sáf