NT - 21.09.1985, Page 10

21. september 1985 10
Munters á íslandi:
vanda eins vel, einangrun mætti
sleppa, og þar sparaðist kostnaður.
Samkvæmt útreikningum Munters-
manna er hægt að ná raka úr geymslu-
húsnæði fyrir aðeins 1/5 af þeim
kostnaði sem færi í að hita það upp
og einangra og er þá miðað við að
húsið sé notað í 15 ár. Víða erlendis
eru byggð geymsluhús úr ódýrum
efnum, grind sett upp og utan á hana
strengdur sterkur P.V.C.-dúkur.
Rakasuga sér svo um að vernda það
sem geymt er. Hús þessi má flytja á
auðveldan hátt og geta þvf verið
hentug, til dæmis þar sem unnið er
fjærri mannabyggðum.
Pað eru ýmsar vörur sem skemmast
við raka og mætti þar nefna málm-
hluti, þurrkað timbur, salt, alls kyns
mjölvörur, rafhverfla og tengi, flug-
vélar og þyrlur, pappakassa og fleira.
Eitt fyrirtæki hér á landi hefur notað
rakasugu til sparnaðar. Það eru Síld-
arverksmiðjur ríkisins, en þar eru
tækin sett í tóma tanka til að verjast
tæringu og ryði. Áður voru tankarnir
fylltir með olíu og öðrum efnum í
sama tilgangi. Notkun þessara tækja
er mjög algeng víða í Evópu og
Bandaríkjunum.
Fyrir húsbyggjendur
og bændur
Erlendis eru rakasugur mikið not-
aðar við nýbyggingar, aðallega stein-
steyptar. Pá er raki sogaður út úr
byggingunum áður en innréttinga- og
málningarvinna hefst. Þá koma ekki
fram skemmdir á veggjunum og and-
rúmsloftið verður heilnæmara. Við
viðgerðir á veggjum utanhúss er tækið
einnig notað. Listum er skotið á
veggina og plastdúkur þar á. Barka
frá rakasugunni er komið fyrir þar á
milli og raki úr veggnum sogaður burt
áður en viðgerð hefst.
Landbúnaðartæki bænda standa oft
upphituðum skemmum allan vetur-
inn og eru tekin fram á vorin ryðguð
og stirð. í stórum skemmum mætti
tjalda með plastdúk yfir tækin og láta
rakasugu sjá um að vernda þau.
Stórvirk tæki
Á Norðurlöndunum er starfandi
samnorrænt leigu-, þjónustu- og
björgunarfyrirtæki sem nefnist
„Munters tork teknik.“ Hjá fyrirtæk-
inu má leigja tæki ef til dæmis spring-
ur rör og flæðir vatn yfir parket og
það lyftist allt upp. Vatnið er þá
þurrkað með sérstökum búnaði.
Einnig eru tækin notuð þar sem
eldsvoðar hafa orðið og miklu magni
af vatni verið sprautað inn í hús. Pá
skipta fyrstu klukkustundirnar miklu
um hve skemmdirnar verða miklar og
tækin geta bjargað miklu, ef fljótt er
við brugðið. Tryggingarfélög geta
sparað stórar upphæðir á þennan
hátt. - Ef stórslys verða þá eru
tæki frá öllum Norðurlöndunum flutt
á þann stað. Þannig var það á dögun-
um, er miklir vatnsskaðar urðu í
Svíþjóð, sökum mikillar úrkomu.
Onnur stórvirk tæki sem framleidd
eru hjá Munters eru risaskolpsíur
(biofilters). í Svíþjóð er bannað með
lögum að hleypa skolpi og öðrum
úrgangi út í hafið og því eru þessar
síur notaðar. Ef til vill mætti nota
svona tæki hér á landi.
Hér hefur mest verið talað um
notkun rakasuga í geymsluhúsnæði,
en eflaust kæmi tækið að góðum
notum á fleiri stöðum. Verðið á
minnsta tækinu hingað komnu er
áætlað 60-80 þúsund krónur.
Þurrkun í stað upphit-
unar sparar orku
■ Eigi alls fyrir löngu var staddur
hér á landi Sture Eckeskog, verk-
fræðingur frá sænska fyrirtækinu
Munters AB. Tilgangur hans með för
hingað, var að kynna framleiðslu og
starfsemi fyrirtækis síns. Að kynning-
um stóð einnig Eðvald Geirsson for-
svarsmaður Egco sf. en það fyrirtæki
hyggst hefja innflutning á tækjum frá
Munters.
Þegar blaðamaður NT hitti þá að
þeim tækjum sem Munters AB fram-
leiðir nú.
„Það sem við vinnum mest við í
dag, sagði Sture Eckskog, „er þurrk-
un á raka. Ef hægt er að lækka
rakamagn niður fyrir 50% þá hættir
til dæmis öll tæring á málmhlutum og
ryðmyndun." - Tæki það sem notað
er til þessa, nefnist á ensku „dehum-
idifyer" og mætti kalla á íslensku,
rakasugu eða loftþurrkara.
stærsta þessara tækja getur tekið
40-50 tonn af vatni á sólarhring.
Byggingar- og orku-
sparnaður
Mikla orku mætti spara með því að
nota rakasugu í geymsluhúsnæði í
stað þess að hita það upp. Til bygging-
ar slíks húsnæðis þyrfti heldur ekki að
■ Eðvald Gcirssun og Sture Eckeskog.
NT-mynd: Róbcrt.
Rakasuga
Loft úr húsnæðinu
Þurrt loft
Lofthitari
Loft að utan
Rakamettað
loft út
máli, voru þeir nýkomnir af kynning-
arfundi á Hvanneyri og Sture á förum
til síns heimalands. Tími gafst þó til
að fræðast um hagnýti nokkurra tækja
frá Munters.
Carl Munters
Carl Munters stofnaði fyrirtækið
árið .1922. Hann má teljast mikill
uppfinningamaður, við hann eru
kennd fleiri en 1000 einkaleyfi
(patlent). Allt byrjaði það með að
hann ásamt félaga sínum, Baltzar von
Platen byggði fyrsta ísskápinn rétt
fyrir 1920. Eftir það fylgdi röð af
uppfinningum sem snérust um flutn-
ing hita og kulda, einangrun og
rakavandamál, og eru grunnurinn að
Hentugt í
geymsluhúsnæði
Meðalrakastig loftsins hér í
Reykjavík er 83%. Víða úti á landi
mun meðalrakastig vera hærra og á
íslandi er hæst rakastig, miðað við
hin Norðurlöndin. í híbýlum okkar
er rakastigið yfirleitt um 50%, við
höldum rakanum niðri með upphitun
og einangrun húsa. Geymsluhúsnæði
ýmiss konar er einnig í mörgum
tilfellum bæði einangrað og upphitað,
jafnvel þótt engin starfsemi fari þar
fram. Húsin eru hituð upp einungis til
þess að raki eyðileggi ekki tæki eða
vörur sem þar eru geymdar. í öðru
lagi má áætla að tæki og vörur ýmis
konar verði rakanum að bráð og
eyðileggist fyrr en ella í óupphituðu
geymsluhúsnæði. Þessu má verjast
með notkun rakasugunnar frá
Munters.
Rakasugan er í einföldum dráttum
stór rúlla, lík olíusíu, og í henni eru
sérstök saltefni sem sjúga vel í sig
raka. Rakt loft er sogað inn í tækið
þar sem rakinn stöðvast og út kemur
þurrt loft. Þá er rakaskynjari hafður
á öðrum stað í húsnæðinu og tengdur
við tækið. Þegar rakinn er kominn
niður í 50% stöðvast tækið og er
rakastigið hækkar fer það aftur af
stað. Til þess að tækið verði ekki fullt
af raka (vatni), er lítið hitatæki sett
við aðaltækið og í gegnum það kemur
heitt loft sem tekur með sér rakann
og er hleypt úr úr húsnæðinu. Tækið
gengur á venjulegri 10 ampera raf-
grein og það minnsta tekur 19 kíló af
vatni úr loftinu á sólarhing. Hið
■ Carl Munters og Baltsar von Platen, þeir sem smíðuðu fyrsta ísskápinn.