Lesbók Morgunblaðsins - 25.09.2004, Blaðsíða 15

Lesbók Morgunblaðsins ˜ 25. september 2004 | 15
SÆNSKA djasstríóið Daisy, sem
saxófónleikarinn Joakim Rolands-
son veitir forstöðu, hefur starfað
síðan árið 1996, gefið út hljómdisk
og leikið heima og erlendis. Ég býst
þó við að leikur tríósins á Hótel
Borg hafi verið um margt ólíkur því
sem heyra má venjulega því bassa-
virtúósinn Lars Jansson hljóp í
skarðið fyrir bassaleikara tríósins
Håkan Gustafsson. Það verður varla
hjá því komist þegar jafnsterkur
persónuleiki og Janson stendur við
bassann að hann setji sinn svip á
tónlistina.
Annars var öll tónlistin utan loka-
lagið eftir Rolandson, sem blés í
altósaxófón í upphafinu. Tónn hans
er breiður, sterkur, voldugur, eins-
og manna á borð við Adderley og
Woods. Þó má merkja ýmsar nýrri
hugmyndir í spuna hans þótt aldrei
verði hann nútímalegri en Ornette
Coleman á Atlantic-skeiðinu. Lögin,
sem öll voru eftir Rolandson utan
eitt, voru flest grípandi og hér var
ekkert torf á ferð. Sérdeilis var
gaman að síðasta lagi fyrir hlé:
African Daisy, þar sem Höfðaborg-
arstemmning Abdullah Ibrahims/
Dollar Brandts ríkti og altósólóinn
fylltur af trillum og skemmtilegheit-
um og Larson trommari með páku-
kjuða. Ballaðan sem þeir félagar
léku þar á undan var heldur ekkert
slor, í ekta norrænum stíl og nefnd-
ist Själatvätt. Þar blés Rolandson í
sópran og bassasóló. Jansons var
ævintýralegur sem oftar þetta kvöld
með miklum hlaupum, endurteknum
rýþmafígúrum og sterkum hljómum
og slegið á strengi og bol a la Bjössi
Thor þegar mest gekk á. Kannski
hefði hann átt að sleppa því í sál-
arþvættinum því ég hefði kosið að í
þessari ballöðu hefði hann haldið ró
sinni út sólóinn. Annars minnti
Jansson stundum á Þórð okkar
Högnason, sem illu heilli getur
sjaldan leikið sökum sjúkleika. Sló
sterkt á bassann flötum lófa og
leiddi okkur á vit ævintýra handan
NHØPS. Larson tók fáeina sólóa
smekklega og burstaði vel í ballöðu
hefðbundinni sem leikin var eftir
hlé. Oft var mikið að gera hjá Ro-
landsson hann blés í sópraninn með
altóinn um hálsinn og steig bassa-
trommupedal sem ýmist var tengd-
ur kúabjöllu eða tambórínu og var
þá fjórði maður tríósins. Sópr-
anleikur hans var sterkur ekki síður
en altóblásturinn. Coltrane skein
auðvitað í gegn einsog hjá flestum
sópransaxófónleikurum djassins,
því merkilegt nokk; þeir tveir djass-
meistarar sem helguðu sópr-
ansaxófóninum nær alla sína krafta
hafa átt fáa lærisveina þótt þeit telj-
ist ásamt Coltrane til hinnar heilögu
sóprandjassþrenningar: Sidney
Bechets, sem gerði sópraninn að
djasshljóðfæri og Steve Lacy sem
nýti hann mest og best í fram-
úrstefnudjassi. Rolandson er
skemmtilegur saxisti og líðandi lín-
ur hans þar sem tónunum var hrúg-
að inn og örlaði á ýlfrandi falsettu
voru príma. Svo var endað á What is
the thing called love og það er nú
alltaf gaman að heyra í það minnsta
eitt lag sem maður þekkir, einsog
Þórir heitinn Guðmundsson vinur
minn var vanur að segja.
Daisy kom svo sannarlega á
óvart, en sorglega fáir voru mættir
til að hlýða á tríóið á fyrsta djass-
kvöldi Múlans þetta haust.
Givone-tríóið
Það var enginn skortur á áheyr-
endum á tónleika Givone-tríósins í
boði Alliance francaise og fleiri á
NASA þetta laugardagskvöld. Stað-
urinn var troðfullur og ókeypis inn.
Efa ég þó að miklu færri hefðu kom-
ið þótt selt hefði verið inn á sann-
gjörnu verði. Þetta er í annað sinn
sem hinn hugumstóri fram-
kvæmdastjóri Alliance francaise á
Íslandi, Oliver Dintinger, hefur for-
ustu fyrir slíkum tónleikum á
NASA, og hefur hann þarmeð bæst
í hóp hinna hugumstóru erlendu
sendimanna er unnið hafa íslenskri
tónlist ómetanlegt gagn á und-
anförnum árum. Hver man ekki
Henning Rovsing Olsen hjá danska
sendiráðinu? Fyrri tónleikarnir All-
iance á NASA voru með franska
harmonikkusnillingnum Daniel
Mille. Þessir tónleikar voru kannski
ekki eins sterk listræn upplifun og
þeir fyrri, en það skorti ekkert á
leikgleðina, færnina og mús-
íkalítetið hjá þeim fjórmenningum.
Tríóið hóf leikinn með blönduðu
efni, frönskum söngvum, Brams og
Django auk laga eftir Daniel og I
cańt give you anything but love, en
þar kom vel í ljós hversu frábær
Daniel er í túlkun klassískra söng-
dansa. Hrynleikurinn er veiki
hlekkurinn í tríóinu, Jean-Claude
þyrfti að hafa kontrabassa og bæta
þyrfti öðrum hryngítarista í hópinn.
Það kom berlega í ljós er Björn
Thoroddsen steig á sviðið og eftir
frábært tónlistarskemmtiatriði þar
sem hann fór fram úr sjálfum sér í
bankgítarleiknum var Lady be good
á dagskrá. Tríóið lifnaði við og bros-
ið fór ekki af andliti Daniels sem eft-
ir var kvölds. Þeir Björn skiptust á
einleiksköflum hverjum öðrum betri
og voru skemmtilega ólíkir. Daniel
dálítið gamaldags með tón sem
hæfði Selmergítarnum hans frá
1946 og Django hefði getað spilað á,
en Björn með nútímalegri tón og
hugmyndir þótt aldrei yrði stílbrot á
þeim bæ. Django var að sjálfsögðu á
dagskrá, bæði Nuages og Minor
swing og Daphne er tríóið lék
Bjössalaust, en bestir voru þeir fé-
lagar samt í bandarísku klassíkinni:
Caravan eftir Juan Tizol var uppfull
af gleði og sveiflu og Bjössi bauð
hinni fögru Georgíu Brown í heim-
sókn og trylltist þá salurinn. Við
fengum að heyra lög eftir Björn og
svo komu Svörtu augun, leikin af
ekta sígaunahita þótt enginn væri
sígauninn á sviðinu. All of me var
aukalagið, frábær sveifla þar, en þá
varð að hætta enda ball með Ný
danskri að skella á.
Þetta voru einstaklega skemmti-
legir tónleikar og nærvera Björns
hrakti einhæfnina á flótta, en það er
hættulegur óvinur tríóa af þessari
gerð. Givone-fjölskyldunni eru
færðar þakkir fyrir komuna og von-
andi á Björn, sem lék með þeim á
djasshátíðinni í Nantes í sumar, eft-
ir að leika með þeim að nýju. Í það
minnsta lýsti Jean-Claude því yfir á
tónleikunum að hefði hann þekkt
Björn þegar tríóið tók upp nýjustu
plötu sína hefði hann verið þar með.
Frá Svíaríki á franska grund
Vernharður Linnet
DJASS
Daisy
Joakim Rolandson, altó og sópran saxó-
fón, slagverk, Peter Janson bassa og
Tommy Larsson trommur.
Hótel Borg fimmtudagskvöldið
9.9.2004 kl. 21.00
Givone-tríóið ásamt
Birni Thoroddsen
Daníel Givone sólógítar, Christine Givone
hryngítar og Jean-Claude Givone raf-
bassa. Sérstakur gestur: Björn Thorodd-
sen gítarleikari.
NASA laugardagskvöldið
11.9. 2004 kl. 21.00.
Kvikmyndir
Borgarbíó, Akureyri:
Collateral
Man on Fire


 (HL)
The Girl Next Door


 (HL)
Pokémon 5
Á Saltkráku
Háskólabíó
Collateral
Wicker Park
The Terminal



 (SV)
The Bourne Supremacy




 (SV)
Man on Fire


 (HL)
Ken Park



 (HL)
Before Sunset




 (SG)
Coffee and Cigarettes




 (SV)
The Village

 (SV)
Shrek 2



 (SV)
Laugarásbíó
Collateral
Anchorman
Man on Fire


 (HL)
Pokémon 5
Á Saltkráku
Grettir/Garfield
(SV)
Fahrenheit 9/11
(HJ)
Regnboginn
White Chicks
Dís


 (HJ)
Pokémon
Sambíóin Reykjavík,
Keflavík, Akureyri
Collateral
The Princess Diaries 2
Anchorman
Wicker Park
Harold and Kumar go to
white castle

 (HJ)
The Terminal
(SV)
The Bourne Supremacy




 (SV)
Thunderbirds
(SG)
Catwoman
 (SV)
Shrek 2



 (SV)
Gauragangur í sveitinni



 (SV)
Smárabíó
White Chicks
Man on Fire


 (HL)
Dís


 (HJ)
Notebook


 (HL)
Grettir/Garfield
(SV)
The Girl Next Door


 (HL)
Myndlist
Gallerí Kambur: Lone
Mertz – Frá Himalaja til
Heklu. Til 3. okt.
Gallerí Sævars Karls:
Ingibjörg Hauksdóttir sýnir
óhlutbundnar myndir.
Gerðuberg: Alþýðulistamað-
urinn Sigurður Einarsson
sýnir olíumálverk í Bog-
anum. Náttúra og þjóðtrú.
Til 30. okt.
Grafíksafn Íslands: Salur ís-
lenskrar grafíkur. Benedikt
S. Lafleur opnar myndlist-
arsýningu kl. 15 undir nafn-
inu: landslag í mótun. Þar
sýnir Benedikt myndaskúlp-
túra sína og glerverk.
Hafnarborg: Valgerður
Hauksdóttir, Deborah Corn-
ell, Paolo Ciampini og Rich-
ard Cornell sýna grafík, inn-
setningar og hljóðverk.
Sýningin opnuð kl. 15 og
stendur til 11. okt.
Hallgrímskirkja: Haustsýn-
ing Magdalenu Margrétar
Kjartansdóttur í fordyri
kirkjunnar. Til 25. nóv-
ember.
Íþróttahúsið Eiðum: Dieter
Roth. Til des.
Kjarvalsstaðir: Ragna Ró-
bertsdóttir – Kynngikraftur.
Til 31. október.
Kunstraum Wohnraum,
Ásabyggð 2, Akureyri: Ul-
rike Scoeller. Til 21. okt.
Listasafn Akureyrar: Boyle-
fjölskyldan. Til 24. okt.
Listasafn ASÍ, Freyjugötu:
Þorri Hringsson, málverk
frá 2003–2004. Þórunn
Hjartardóttir, innsetning.
Til 10. október.
Listasafn Ísafjarðar:
Sara Vilbergsdóttir.
Til 1. október.
Listasafn Íslands: Tilbrigði
við stef : Guðmunda Andr-
ésdóttir – yfirlitssýning.
Sýning á forvörslu í Lista-
safni Íslands. Til 31. okt.
Listasafn Reykjavíkur – Ás-
mundarsafn:
Maðurinn og efnið. Yfirlits-
sýning. Til 2006.
Listasafn Reykjavíkur –
Hafnarhús: Ný safnsýning á
verkum Errós. Kenjarnar –
Los Caprichos. Finnur Arn-
ar. Til 3. október.
Listasafn Sigurjóns Ólafs-
sonar: Mánasigð. Græn-
eða hugmyndir um að allt sé
blekking, að efnisheimurinn
sé fullkomlega hverfull.“
Safn Ásgríms Jónssonar:
Þjóðsagnamyndir Ásgríms
Jónssonar.
Salur íslenskra myndlist-
armanna: Jónas Bragi Jón-
asson. Ný og eldri verk.
Skálholt: Staðarlistamenn
eru Þórður Hall og Þor-
björg Þórðardóttir. Til 31.
sept.
Slunkaríki: Jón Óskar,
blönduð tækni á pappír.
Til 17. okt.
Leiklist
Borgarleikhúsið: Chicago,
lau. Lína, sun. Paris at
night, sun. Geitin – eða
Hver er Sylvía?, sun.
Loftkastalinn:
Hinn útvaldi, sun.
Vetrargarðurinn,
Smáralind:
Fame, laugardag.
Þjóðleikhúsið: Þetta er allt
að koma, lau. Dýrin í Hálsa-
skógi, sun. Svört mjólk,
sunnudag.
lenska listakonan Isle
Hessne.
Listhús Reykjavíkur:
Bergur Thorberg málari.
Norræna húsið | Norður og
niður, samsýning norrænna
listamanna. Til 31. okt.
Nýlistasafnið | Grasrót #5,
ungir íslenskir listamenn
sýna. Einnig í sal Orkuveitu
Reykjavíkur. Stendur fram í
nóvember.
Ráðhús Reykjavíkur:
Jóhann G. Jóhannsson,
Tindar og pýramídar.
Stendur til 10. okt.
Safnasafnið:
11 nýjar sýningar.
Safn – Laugavegi 37: Ívar
Valgarðsson, blönduð tækni.
Pieter Holstein, grafík og
málverk. Til 24. okt. „Á of-
ureinfaldan máta líkt og
tíðkast hefur frá örófi alda
leikur Ívar sér með skynjun
mannsins og tilfinningu okk-
ar fyrir hinum efnislega
heimi í kringum okkur.
Þessar vangaveltur má einn-
ig yfirfæra á hugleiðingar
um eðli listarinnar og jafn-
vel ganga svo langt að láta
sér detta í hug eðli heimsins
að þótt flestir byggju þröngt og
sífellt væri kvartað undan hús-
næðiseklu var í raun mikið byggt.
Bærinn þandist út og teygði sig
lengra og lengra út eftir Oddeyri
og upp á brekkuna.
Í atvinnusögulegu tilliti var
þetta tímabil einnig merkilegt í
sögu Akureyrar. Við upphaf þess
var kaupstaðurinn enn á mörkum
bæjar og sveitar. Bæjarbúar
höfðu flestir viðurværi sitt af sjáv-
arútvegi og kaupmennsku, með
landbúskap til styrktar. Í lok
tímabilsins var þetta breytt. Iðn-
aður hafði skotið rótum og Ak-
ureyri var orðin að iðnaðarbæ.
Þar munaði mest um iðnrekstur á
vegum samvinnumanna, en einnig
komu við sögu iðjuhöldar, sem nú
eru flestum gleymdir, Esphol-
ínbræður, Jakob Kvaran o.fl.
Þessi bók er öðru fremur vaxt-
arsaga og framþróunin var hröð á
fleiri sviðum en þeim, sem hér
hafa verið talin. Jón Hjaltason
segir þessa sögu afbragðs vel.
Eins og í fyrri bindum tekur hann
þann kost að segja söguna af sjón-
arhóli bæjarbúa, ef svo má að orði
kveða. Þetta er ekki stofnanasaga
eða fyrirtækja, þótt vitaskuld
komi hvers kyns stofnanir og fyr-
irtæki víða við sögu. Það er hins
vegar fólkið í bænum, sem ávallt
er í fyrirrúmi. Þetta er saga þess,
hvernig upplifði það bæinn, hvern-
ig horfði lífið við því í öllum sínum
margbreytileik. Þessi aðferð er
ekki auðveld söguritaranum, en
Jóni tekst vel til og úr verður afar
læsilegur og skemmtilegur texti.
Allir hljóta að hafa gaman af, ekki
síst gamlir Akureyringar, sem
þekkja nokkuð til en munu flestir
komast að því að þeir vissu miklu
minna um gömlu Akureyri en þeir
töldu.
Margar myndir prýða bókina og
er að þeim góður fengur, auk þess
sem margar hafa mikið heim-
ildagildi og mikla sögu má lesa úr
vönduðum myndatextum.
Allur frágangur bókarinnar er
með miklum sóma.
Glæsileg Akureyrarsaga
BÆKUR
Sagnfræði
Útgefandi: Akureyrarbær, 2004.
426 bls., myndir.
Höfundur: Jón Hjaltason: Saga Akureyrar
IV. Vályndir tímar 1919–1940.
Jón Þ. Þór
TÍMABILIÐ, sem þetta rit tekur
til, millistríðsárin, var býsna við-
burðaríkt í sögu Akureyrar. Bæj-
arbúum fjölgaði mikið, þeir voru
2.256 í upphafi tímabilsins, en
5.310 er því lauk. Af þessu leiddi