Sunnudagsblaðið - 22.12.1963, Síða 27

ÞAÐ lá við hneyksli í hinni tignu
söngakademíu Berlínar í marz ár-
ið 1829, og menn vissu varla hvern
ið við skyldi bregða. Það var verið
að flytja í fyrsta sinn áður óþekkt
verk, sem þurfti til hvorki meira
né minna en tvo kóra og tvær
hljómsveitir en af slíku höfðu
menn ekki haft spurnir fyrr. Þetta
var passía, sem byggð var á Matthe
Usarguðspjalli. Passía þessi hafði
ekki vakið minnstu athygli, er hún
hundrað árum áður hafði verið
frumflutt.
Það lá við, að tónskáldið væri
eins lítt þekkt og verkið sjálft.
Nafn þess var Johann Sehastian
Bach, og það hafði ekki verið á
það minnzt síðastliðin 80 ár.
Stjórnandi flutningsins að þessu
sinni, hinn tvítugi Felix Mendels-
sohn-Bartholdy, sem í fyrsta sinn
á ævinni stiórnaði í senn hljóm-
sveit og kór, átti heiðurinn af því
að draga Mattheusarpassíuna og
höfund hennar fram i dagsljósið
eftir allan þennan tíma. Fjórtán
ára að aldri hefði Mendelsohn af
tilviljun rekizt á nótnabók með
Mattheusarpassíunni í rusli hjá
söngkennara sínvun og þegar í stað
fengið hinar mestu mætur á þessu
stórbrotna tónverki. En það var
engum af samtíðarmönnum hans,
sem fannst í fljótu bragði til um
þetta uppátæki Mendelssohns að
ráðast 1 flutning þessa gamla
verks.
Það var uppselt á fyrstu tónleik-
ana vegna þess að meðlimir aka-
demíunnar höfðu mikið rætt um
æfingarnar og fregn borizt víða
um, að þarna væri nokkuð sér-
stætt á ferðum. Og það eru engar
ýkiur að segja að áhorfendur hafi
verið hugfangnir frá því að fyrsti
tónninn hljómaði um salinn. Hátíð*
leg kyrrð færðist yfir áheyrenda-
bekkina strax í byrjun. Menn
heyrðu ekki aðeins, þeir sáu einn-
ig. Öllu var listilega fyrir komið í
flutningnum. Þegar Kristur talaði
heyrðist hverju sinni í hinum
mörgu strokhljóðfærum, sem voru
látin óma mjúklega. Og þegar
Kristur var leiddur til Golgata
líktist tónlistin fótsporum þjáðs
manns, sem kominn er að þvi að
kikna undir þungum krossi.
Svo geysilega hrifningu vöktu
tónleikarnir að þá varð að endur
taka, ekki einu sinni, heldur
tvisvar, — fyrir fullu húsi. Fyrir
frumkvæði Mendelssohns fylltist
fólk miklum áhuga fyrir Bach og
verkum hans og tónskáld samtið-
arinnar urðu ekki sízt hrifin. —
Sjálfur Chopinráðlagði öllum tón-
skáldum að kynna sér Bach vel.
,,Það er langbezti skólinn”, sagði
hann. „Enginn mun nokkru sinni
komast nær fullkomnun”.
Nánari athuganir leiddu í ljós,
að mörg af verkum Bachs, sem
aldrei höfðu verið flutt opinber-
lega, voru enn til í handriti, —
nass’'vr. messur. óratóríur og
ve’-k fvrir hlióm-
sveiar, strengjahljóðfæri og síð-
ast eh ekki sírt fyrir orgel. Hvar-
vetna i Evrópu spruttu upp félög,
sem höfðu það að markmiði að
draga fram í dagsljósið áður ó-‘
þekkt verk eftir Johann Sebastian
Bach og flytja þau.
Nú á tímmn eru verk Bachs
orðin ómissandi þáttur menning-
arinnar. Aðeins Mozart og Beet-
hoven eiga fleiri verk sin á Iong-
playinghljómplötum. Hljómplötu-
fyrirtækið Bach Guild sem gefur
eingöngu út verk Bachs, hefur
selt meira en milljón plötur. Og
Bach hljómleikar eru árlega haldn
ir í fleiru en einu landi hins sið-
menntaða heims.
Sálmamúsik Bachs heyrist á
hverjum sunudegi í mörgum og
ólíkum kirkjum livarvetna i héim-
'n”m. Hún er þrungin innri eldi
og andagift. „Hljómlistin er guði
til heiðurs og manninum til and-
legrar hressingar”, skrifaði Bach
einhverju sinni. Og á titilblöð
margra tónverka sinna hefur hann
skrifað þessa tileinkunn: ,,Guði
sé lof”.
Hið sérstæða sálarlif Bachs og
fínleiki tilfinninga hans er síður
en svo í samræmi við útlit hans.
ALkÝÐUBLAÐIÐ - SUNNUDAGSBLAÐ 243