Sunnudagsblaðið - 22.12.1963, Síða 28

> •' • .' . \

VMy.y.v>I|.>ív.v
”
......_ í.
mm
■
Myndir af honum sýna, að hann
hefur verið þrekinn maður með
mikla framstæða kjálka. Nefið
virðist breitt og hann er- örlítið
rangeygður. Útlit hans í heild
bendir til þess, að hann hafi ekki
aðeins þekkt gleði og fögnuð lífs-
ins lieldur einnig raunir þess.
Hann, sem lofsöng guö í ódauðlcg-
um snilldarverkum, var aðeins
maður, sem var á höttunum eftir
betur iaunaðri vinnu og, átti fullt
í fangi með að sjá fyrir þeim cll-
efu börnum, sem lifðu af tuttugu
fæddum börnum hans.
Sem organisti skrifaði Bach þús-
undir tónverka til að nota við guðs
þjpnusturnar. Söfnuðurinn leit á
þessar tónsmíðar eins og ekkert
væri sjálfsagðara og sjálfum datt
Bach aldrei í hug að fá eina ein-
ustu þeirra gefna út. Mestur hluti
U'mverkanna var lagður í skáp einn
i skóia lúrWunnar og sagt er að
nemendurnir hafi notað nótnablöð-
in til að vefja utan um’nestið sitt.
Það hefði áreiðanlega valdið Baeh
mikilli undrun, ef hann liefði mátt
vita, að 200 árum síðar myndu
þessar nótur verða fastur liður í
hljómleikahaídi þekktustu hljóm-
leikahúsa heimsins.
Johann Sebastian Bach fæddist
1685 í litla norðurþýzka bænum
Eisenach. í hér um bil 200 ár liöfðu
forfeður hans þá verið þar þekktir
tónlistarfrömuðir, — kirkjuorgan-
istar og hljóðfæraleikarar. Svo
mikið orð fór af ættinni, að sagt
er að einu sinni hafi tónlistarmað-
ur nokkur verið ncfndur „liálfgerð-
ur Bach”, cr honum hafði tekizt
óvenjulega vel.
Johann Sebastian Bach var að-
eins tíu ára gamail, þegar foreldr-
ar hans dóu. Þá var honum komið
í fóstur til eldra bróður síns, sem
öfundaðigt núög af tóniiötariweíi-
244 SUNNUÞAG5BÞAÐ - ALÞÝÐUB&AÐH*
leikunum og reyndi allt sem í
hans valdi stóð til að bægja Jo-
hanni litla frá tónlistariðkunum.
Eldri bróðirinn átti til dæmis nót-
ur, sem hann reyndi að fela fyrir
Johanni, en snáðinn skreið úr
bölinu á hverri nóttu, er aðrir
sváfu, og klifraði upp í efstu hiliu
bókaskápsins á heimilinu, þar sem
nóturnar voru geymdar, dró þær
fram og lá í þeim alla nóttina.
Hann skrifaði þær upp við bjarma
tunglsins og lagði þær aftur á sinn
stað, er morgnaði. Þegar eldri
bróðirinn komst að þessu tiltæki
snáöans gerði hann eftirrit hans
þegar í stað upptæk, og það eina,
sem Johann liafði upp úr þessu,
var stórlega skert sjón af því að
grína í bækurnar, er myrkt var af
nóttu.
Þegar Johann Sebastian var
fimmtán ára gamall barst honum
eitt sinn til eyrna, að í Liineburg
væri skortur á söngvurum. Lunc-
burg var 320 kílómetra frá Eisen-
ach en samt stóðst piltur ekki
mátið heldur hélt þangað þegar í
stað fótgangandi. Hann var um
þriggja ára skeið í Luneburg, söng
i kór, lék i hljómsveit og sat lang-
tímiun saman við orgelið og sem-
balóið. Þegar hann síðar á ævinni
var spurður hvernig hann hefði
öðlazt sína ótrúlegu fingralipurð,
sagði liann: Ég á hana iðni minni
allt frá æsku að þakka”.
Smám saman barst hróður
Bachs svo víða, að honum var boð-
in staða sem hirðorganisti í Weim
ar. Þar skrifaði hann hinar frægu
orgel-tokkötur sínar og margar
hinna flóknu fúga. Svo mjög óx
orðstír lians um þessar mundir, að
einU sinni, þegar hann kom í þorp
nokkux-t, þar sem enginn þekkti
hann í sjón, og settist við orgel
þoi-pskirkjunnar, sagði organisti
staðarins: „Þér leikið eins og eng-
111, — eins og sjálfur Bacli”.
Aldrei kunni Bach fullkomlega við
sig í Weimar. Honum gazt ekki
að hirðinni og hann kunni heldur
ekki vel við sig í næstu stöðu scm
hann hrcppti, en það var starf
kammermúsikstjórnanda hjá hej-
toganum af Köthen. Þess vegna
sneri hann baki við „kóngalífinu”
38 ára gamall og sótti um lausa
stöðu forsöngvara við Kirkju heil-
ags Tómasar í Leipzig.Launin vom
ferfalt laegri eu við liiröiua og