Sunnudagsblaðið - 21.03.1965, Blaðsíða 6

HEILAGUR
TÓMAS AF
KANTARA
í SEX ÁR dvaldist Tómas Becket
í útlegS í Frakklandi. Tilraunir
voru gerðar til að miðla málum
milli hans og Hinriks konungs, en
þær báru lengi vel engan árangur.
Tómas neitaði að slaka til hið
minnsta; hann neitaði að viður-
kenna, að konungur hefði neitt vald
yfir kirkjunnar mönnum og hann
neitaði að viðurkenna annan dóm-
ara yfir sér en páfa. Páfa var
reyndar umhugað um að miðla
málum; honum var það kappsmál
að halda góðu samkomulagi við
Hinrik Englandskonung, en á
hinn bóginn gat hann ekki emb-
ættis síns vegna mælt á móti þeim
skoðunum og kenningum, sem
höfðu hrundið Tómasi í útlegðina.
Árangurinn varð því að eftirmað-
ur Péturs postula tvísteig í málinu.
Hann leyfði Tómasi að koma fram
.öðru hverju og bannfæra þá bisk-
upa enska, sem höfðu gengið í lið
með konungi, en hann bannaði
honum harðlega að láta konung-
inn sjáifan hljóta sömu örlög.
í upphafi var Hinrik konungur
engu sáttfúsari en erkibiskupinn.
En þegar til lengdar lét, varð
berara að hann gqt ekki stýrt land
inu í andstöðu við kirkjuna og
æðsta mann hennar i Englandi,
erkibiskupinn í Kantaraborg. Og
það var honum líka um mpgn að
slíta ensku kirkjuna út- tengslum
við hina almennu kaþólsku kirkju
og pái'astólinn. Hann átti því ekki
annars úrkosta én ganga til sátta,
þótt honum væri það þvert Um
geð.
Hinrik konungur hafði komizt
til valda upp úr borgarastyrjöld
og upplausn í landinu. Honum var
kappsmál að koma í veg fyrir, að
slíkt endurtæki sig, og því vildi
hann tryggja, að ríkið gengi í arf
tii elzta sonar hans. Svo að sú til-
högun yrði síður véfengd, taldi
hann nauðsynlegt að krýna ríkis-
arfann, meðan hann sjálfur væri
enn á lífi. Slíkt hafði verið al-
gengt í Frakklandi, en ekki gerzt
í Englandi áður. En nú vildi svo tii,
að enginn preláti gat samkvæmt
fornri hefð krýnt og smurt kon-
ung Englands annar en erkibiskup
af Kantaraborg. Krýningin var ein
faldlega ekki talin lögleg, ef ann-
ar framkvæmdi hana. Hinrik sótti
'hvað eftir annað um leyfi til páfa
til að fá undanþágu frá þessu
ákvæði, en fékk jafnan synjun.
Loks eftir fimm ára stapp um þetta
efni tók Hinrik sjálfur lögin í sín-
ar hendur. í júnímánuði 1170 lét
hann erkibiskupinn af Jórvík
krýna ríkisarfann, og viðstaddir
voru helztu fjandmenn Tómasar í
ensku kirkjunni, biskuparnir af
Lundúnum, Durham, Rochester og
Salfebury.
230 SUNNUDAGSBLAÐ - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
betta. var djqrflega teflt hjá kon
úngi. Honum lilaut að hafa verið
Ijóst, að páfinn gat ekki þagað
yfir þessu broti á lögum kirkjunn-
ar og fornhelgri hefð. Og með
þessu yar kirkjunni lagt vopn upp
í hendurnar, sem í ljós kom inn-
an tíðár. að hún var reiðubúin til
að nota. Úr þessu gat hann átt
von á bannfæringu. ef honum
tækist ekki að semja frið við erki-
biskupinn . útlæga. Auk þess var
ófriðár von frá Frökkum, og inn-
an íands. vqr farin að magnast
óiáa og óánægja með stjórh hans,
sem margir kölluðu harðstjórn.
Þetta allt gerði, að Hinrik skaut
því að fulltrúum páfa og franska
konungsiiís, að nú væri hann fús
til ,að komast að samkomulagi við
íómas, Þeir páfi og Frakkakoh-
u'ngur höfðu árum saman árang-
úrs’aúst revnt að miðla málum,
en að þessu sinni bauðst Hinrik
til að skila aftur eignum erkibisk-
upsstólsins og Tómasar sjálfs og
leyfa hóhum að hverfa aftur til
Englands. Á. greinarnar sextán,
sem . höfðu komið deilunum af
stað, var ekki minnzt, en það skoð
aði kirkjan sem þegjandi sam-
þykki konungs að gera ekkert til
að hrinda þeim í framkvæmd. —
Páfi taldi það vel þess virði, að
sáttum yrði náð upp á þessi býti,
og í viðurvist Frakkakonungs hitt
ust bei.r svo um síðir fjandmenn-
ncr 'VArnuc Tnf+i,,
f”nd voru beir sáttir að kalla.
Hinrik skilaði erkibiskuni aftur
eigum stólsins og tók aftur sakar-
giftir sínar gegn honum, en hins
vegar tóku glöggir menn eftir því,
að Tómas fór ekki fram á friðar-
kossinn. sem hann áður hafði tal-
ið ófrávíkianlegt skilyrði til sátta,
enda bauð konungur ekki, að þeir
mínntust til að innsiela sát.tar-
giörðina. Þeim var líka báðum
Ijóst. að ekki var um noinar raun-
verulegar sáttir að ræða, heldur
samkomulag um vopnahlé, samn-
ingur um að leggja deilumálin til
hliðar að sinni.