Morgunblaðið - 22.08.2004, Page 17

um ýmislegt sem ég hef aldrei getað komið orðum að sjálf og þarf kannski alvöru
ljóðskáld til að segja. Allt þetta ósýnilega. Mér finnst auðveldara að semja absólút
texta um stóra hluti.“
Finnst þér textar skipta máli, eða getur tónlistin sagt það sem þarf – svo t.a.m. sé vís-
að til ( ) plötu Sigur Rósar?
„Bæði og. Ég hugsa að það fari eftir fólki. Sumir eru bara meira fyrir augað, ég
þekki til dæmis fólk sem fær gæsahúð þegar það sér fallegt fjall. Sjálf hef ég aldrei
fengið gæsahúð yfir því sem ég sé, eða les, en ég hef oft grátið þegar ég heyri tónlist.
Það er misjafnt hvert er næmasta skilningarvitið hjá fólki og ég held að mitt sé tví-
mælalaust eyrun.
Með textana hef ég farið í gegnum ólík stig, ég skil þess vegna alveg strákana í Sig-
ur Rós. Og við fólk sem er á öðru máli segi ég bara: Vinsamlegast látiði þá í friði! Ef
þeirra dómgreind sagði þeim að gera
svona plötu þá er það fullkomlega rétt –
því maður á að fara eftir því hvernig
manni líður. Þá verður allt rétt.“ Björk
hrærir í kaffinu og vantar bara að orð-
laust viðlagið úr Ammæli liðist úr göml-
um hátalara á vegg. „Ég söng sjálf í mörg
ár á bullmáli. Svo kom tímabil þar sem
ég söng á bullmáli með stikkorðum á ís-
lensku, svo söng ég á íslensku með stik-
korðum á ensku, þar á eftir söng ég mest
á ensku en blandaði með bullmáli.
Stundum á tónlistin að tala, stundum
orðin.“ Hún rifjar upp árin með Tappa
tíkarrassi og Kuklinu, þar hafi hljóðin
jafnan skipt meginmáli. Söngur hennar
og Einars Arnar Benediktssonar var og
list augnabliksins. „Oft voru textarnir
búnir til á staðnum, þeir voru eiginlega
aldrei tvisvar eins. Við byrjuðum
kannski á sömu línu en svo breytti hann
næstu línu og þá brást ég við því.“
En þegar sungið er fyrir fjölda fólks
úti í heimi, eftir ærna fyrirhöfn og löng
ferðalög, langar þó flesta músíkanta „að
láta skilja sig“, eins og hún segir. Þess
vegna beiti þeir gjarnan enskunni, a.m.k.
í bland. „Annað væri eins og að fara á
Interrail, hitta fullt af áhugaverðum út-
lendingum en ákveða að tala bara ís-
lensku allan tímann. Þá gæti maður eins
verið heima.“
Kannski má skýra framúrskarandi
textagerð á plötum hennar hingað til
með heppilegum umhverfisáhrifum. „Ég er svo heppin að ég hef alltaf verið um-
kringd skáldum, það voru Sjón, Þór, Bragi, Einar Örn, Didda ... Þegar ég var þessi
innhverfa sem vildi bara helst vera að hlusta á músík úti í horni, voru þau alltaf að
lesa upp hvert fyrir annað og krítisera, í hrókasamræðum um uppáhaldsskáld og
bækur, þannig að ég hef lifað og hrærst í orðaheimi.“
Skottið á regnboganum
Sumir tónlistarmenn, og aðrir listamenn, segjast skapa best í ákveðnu hugarástandi.
Einhverjir þurfa helst að vera hryggbrotnir, aðrir ástfangnir, sumir semja sig upp úr
þunglyndi. Hvaðan hleypur neisti í þína tónlist?
„Mm, það er ekkert eitt tiltekið ástand, ég er tilbúin að verja allar tilfinningarnar
mínar,“ svarar Björk staðfastlega. „En það er oft bara að vera ein. Ég er kannski ein í
viku, þá kemur lag. Kannski. En ég gleymi þessu stundum, ég er svo fljót að blandast
í lífið í kringum mig, í gleði eða erfiðleika vina og vandamanna. Þá þarf ég að taka
mér tak, fara eitthvað til þess að muna hvernig mér líður.“ Hún hugsar sig um. „En
stundum eru ættingjarnir rólegir, ekki mjög mikið af taugaáföllum, þá þarf ég ekkert
að fara til fjalla heldur sest bara niður heima eftir að allir eru sofnaðir.“
Medúlla er tekin upp í mörgum löndum, samt er heildarsvipur yfir henni. Hvað
fékkst með slíku flakki, því það er ekki eins og þú hafir verið að leita að neinu ...?
„Jú, við vorum á ýmsum stöðum, en samt alltaf bara í herbergi eins og þessu.“
Hún bendir í kringum sig, borðstofan er mjög lítil. „Við settum bara upp tölvu, há-
talara og mixerborð og byrjuðum að vinna, það var hvergi tekið upp í stúdíói.“
Hún segir að það hafi bara æxlast þannig að tökustaðirnir voru Salvador og Bahia
í Brasilíu, New York, London, Feneyjar, Reykjavík, La Gomera á Kanaríeyjum og
Louth á Englandi. Vegir tónlistarinnar eru ljóslega órannsakanlegir og sambúðin
með myndlistarmanninum Matthew Barney ber þau líka bæði víða. „Nú, þegar
tæknin er orðin svona fín, getur maður samræmt vinnuna sínu daglega lífi – maður
þarf ekki að setja lífið í skókassa úti í horni á meðan plata er tekin upp. Ég hef verið
að læra þetta síðustu árin og tekst það alltaf betur og betur. Ég lifi bara mínu lífi og
stundum kemur lag,“ segir Björk.
„Eini staðurinn sem ég stökk til, beinlínis til að vinna, var eyjan á Kanaríeyjum.
Þetta er enginn túristastaður, heldur pínulítil eldfjallaeyja. Þegar stelpan mín var
hætt á brjósti fór ég þangað, hún var með mér í viku en svo tók pabbi hennar hana
með sér í viku og ég var ein í fyrsta sinn. Það var ógeðslega skerí, en ég varð bara að
lifa við það. Ég las einhvern tíma í vísindabók að þegar konur verða óléttar, gleyma
þær öllu öðru en barninu, á því eru lífeðlisfræðilegar skýringar, sem er auðvitað of-
boðslega fallegt. En þegar barnið stækkar fer ekkert kerfi í gang sem minnir móð-
urina aftur á sitt líf – hún verður að
muna eftir því af sjálfsdáðum.“ Hún
segir dálítinn aðskilnað líka hollan fyrir
barnið, þannig hafi þær haft jafngott af
vikunni, hún og litla Ísadóra. „Og ég var
bara þarna á eyjunni, labbaði um fjöll og
firnindi og söng og söng.“
Í Brasilíu var vinnan aftur samtvinn-
uð heimilislífi. „Kærastinn minn var að
vinna þar, við leigðum okkur hús og ég
vann á meðan dóttir mín var á róló.“
Smám saman lærðist Björk þannig að
verða vinnandi móðir, stig af stigi. „Ég
held líka að það sé ekkert mjög góð hug-
mynd að fórna öllu öðru fyrir uppeldið
– þannig börn alast áreiðanlega upp
með sektarkennd. Börn hafa oft gott af
því að móðirin hafi aðra köllun með-
fram.“
Er munur á því að vera móðir og flakk-
andi listamaður núna og fyrir átján árum,
þegar þú varst með Sindra son þinn lít-
inn?
Björk hnyklar brýrnar. „Já, hver ætli
sé munurinn? Þegar ég átti Sindra var ég
reyndar bara að semja laglínur og texta
með Sykurmolunum, en ekki að gera all-
an pakkann eins og núna. Ég var ein-
faldlega með hann 24 tíma sólarhrings-
ins þangað til hann var sex ára, ég var
svo heppin að geta það, við vorum eig-
inlega eins og síamstvíburar. Þetta er dá-
lítið öðruvísi núna, ég er náttúrulega í
sambúð og er líka sextán árum eldri.
Þarna var ég bara tvítug á súkkulaðitrippi í stórum ástarbelg með barnið, nánast
krakki sjálf. Já, ég var eiginlega hálfgert barn.“ Og annar er munurinn ekki, því móð-
urást er alltaf móðurást, hvernig sem aðstæður eru. „Helst að ég finni mun á því að
vera með farsíma, ég get hringt í barnapíuna hvenær sem er og verið nálægt þannig.
Og tölvupósturinn, hann auðveldar manni samskipti við vini og ættingja ef maður er
í burtu, ég er eiginlega komin í 19. aldar bréfaskriftir aftur.“
Björk hefur látið hafa eftir sér að kannski muni Medúllu ekki verða fylgt eftir með
tónleikaferðalagi, eins og venjan er í bransanum, heldur langi hana í stúdíó strax aft-
ur. Er eitthvað hæft í því?
„Já, eða, ég er komin með slatta af lögum á næstu plötu. Ég var að hugsa um að
klára hana og túra svo báðar í einu. Það væri auðvitað algjört dekur, að geta tekið
upp tvær plötur í röð – læra strax af mistökunum af síðustu og gera betur. En ég veit
það ekki, kannski þarf ég að túra til þess að geta samið meira ... þetta er mikil ráð-
gáta, ennþá.“
Einu sinni sagðirðu að hugmyndirnar í kollinum á þér væru mörgum árum á undan
þeirri tónlist sem þú værir með í hljóðveri, því vinnsluferlið væri svo hægt. Er þetta
ennþá þannig, eða ertu að ná sjálfri þér?
„Mér líður eins og þessi plata sé einna næst því. Og þó ekki. Kannski kemst ég
enn nær með því að vinna tvær plötur í röð. Eða kannski er þetta eins og að reyna að
ná í skottið á regnboganum. Ég held samt ennþá að ég eigi eftir að gera bestu tónlist-
ina mína um sextugt. En þá verð ég líka að vera dugleg að vinna heimavinnuna mína
til þess að undirbúa það – ég meina, ég sest ekki bara niður og bíð eftir því að verða
sextug.“
Augnabliki síðar er borðstofan auð. Eins og klingi samt enn í postulíninu.
sith@mbl.is
DÝPSTU BJARKAR RÆTUR
ÞAÐ ER AÐEINS FLEIRA Á MATSEÐLINUM EN
PÓLITÍK; ÞAÐ ERU FUGLAR OG TRÉ, FÓLK
AÐ SEGJA BRANDARA, FÓLK AÐ DEYJA ...
22.8.2004 | 17