24 stundir - 09.02.2008, Page 50

50 LAUGARDAGUR 9. FEBRÚAR 2008 24stundir
Vaskir drengir eru Múlsýslungar. Þeir hafa lifað í þetta sinn eitt hið
harðasta vor í manna minnum og hvergi harðara en í þeim lands-
fjórðungi, en verða þó einna fyrstir til á þessu sumri að halda al-
mennan, allfjölsóttan þingmálafund þar sem þeir ræða með fjöri og
áhuga landsins helstu nauðsynjamál. Þeir koma ekki saman til að
víla og væla, veina og kveina yfir tíðinni, yfir bágindunum, yfir því
hvað landið sé hart og hrjóstrugt. Þeir tala ekki um að stökkva til
Ameríku. Þeir mæla ekki æðruorð, heldur bollaleggja hitt og þetta í
þeirri von að landið eigi vænlega, örugga framtíð fyrir höndum.
Ísafold 1892
Vaskir drengir
Árið 1933 fór Aðalsteinn Krist-
mundsson, betur þekktur sem
Steinn Steinarr, til Siglufjarðar til
að vinna í síld. Hann var þá ekki
þekkt skáld en hafði birt eftir sig
nokkur ljóð undir skáldanafni.
Hinn 6. ágúst árið 1933 fór
Steinn ásamt Þóroddi Guðmunds-
syni og Eyjólfi Árnasyni að heimili
útgerðarmannsins Sophusar Blön-
dal en hann var vararæðismaður
Þýskalands. Þar hafði þýski fáninn
blakt við hún en nýir valdhafar,
Adolf Hitler og nótar hans, höfðu
skipað svo fyrri að einnig skyldi
flaggað með hakakrossinum.
Þennan ágústmorgun blöktu báðir
fánarnir við hún.
Þeir félagar fóru inn í garðinn
þar sem aðgangur var að fánasn-
úrunum. Þóroddur hafði látið svo
um mælt að hann teldi sig hafa
leyfi til að rífa niður fána blóð-
hundsins Hitlers. Nú skar Þórodd-
ur á þýska hakakrossfánann og
ásamt þeim Eyjólfi og Steini svipti
hann hakakrossfánanum í sundur
og þeir tróðu á fánaslitrunum.
Tveir menn, Gunnar Jóhannsson
og Aðalbjörn Pétursson, sem voru
með í för, stóðu hjá og fylgdust
með þegar hakakrossfáninn var
skorinn niður, rifinn og trampað á
honum.
Árás á Þýskaland
Vitni voru að athæfinu og voru
félagarnir fimm kærðir fyrir að
óvirða fána erlends ríkis, auk þess
sem athæfið var talið móðgun við
og árás á hlutaðeigandi ríki. Þeir
kröfðust sýknu á þeim forsendum
að hakakrossinn væri ekki þýskur
þjóðfáni heldur flokksfáni og að
stjórnin sem hefði fyrirskipað að
nota þann fána væri ekki lögleg
stjórn Þýskalands. Þýska stjórnin
hefði fyrst í september 1933 fyr-
irskipað að hakakrossfáninn skyldi
vera jafnrétthár eldri þýska þjóð-
fánanum og því hafi verið ósak-
næmt að rífa hakakrossinn niður.
Refsiverð móðgun
Fullyrðing um að þýska stjórnin
væri ekki lögleg stjórn var ekki tek-
in til greina. Í forsendum héraðs-
dóms segir: „Það er og ekki rétt hjá
kærðum að þýska stjórnin hafi
fyrst í september 1933 löggilt haka-
krossfánann því að eins og fram-
lögð tilskipun ber með sér gaf
þýska stjórnin út 12. maí 1933 til-
skipun um að hakakrossfánann
skuli hefja að hún ásamt eldri
þýska ríkisfánanum og löggildir
þar með hakakrossfánann sem rík-
isfána við hliðina á eldri þýska rík-
isfánanum. Að vísu hefur ríkis-
stjórn Íslands ekki fyrr en með
bréfi þýska sendiráðsins í Kaup-
mannahöfn dagsettu 22. sept.
1933, sem stjórnin móttók 6. des-
ember sama ár, fengið tilkynningu
um löggildingu þýska hakakross-
fánans. Þótt tilskipunin frá 12.
mars 1933, um hakakrossfána, væri
þá eigi birt á Íslandi, áttu söku-
nautar að segja sjálfum sér að
hakakrossfáninn væri, er hann var
notaður af þýsku vicekonsulati,
þýzkt ríkismerki, sem saknæmt
væri að skemma eða óvirða.“
Í dómnum sagði ennfremur:
„Verknaður sökunauta er því fólg-
inn í því að skemma og óvirða fána
erlends ríkis og er því refsiverð
móðgun gegn og árás á hlutaðeig-
andi ríki.“
Dómurinn
Þóroddur, Eyjólfur og Steinn
voru dæmdir í þriggja mánaða
fangelsi en Gunnar og Aðalbjörn,
sem voru taldir meðsekir um að-
stoð við verknaðinn, hlutu tveggja
mánaða fangelsi. Við málsmeðferð
í Hæstarétti staðfesti Þóroddur að
hann hefði látið svo um mælt þann
6. ágúst að hann teldi sig hafa leyfi
til að rífa niður fána blóðhundsins
Hitlers. Refsing Eyjólfs og Steins
Steinarr var lækkuð í tveggja mán-
aða fangelsi. Steinn sat þó ekki í
fangelsi því félagarnir fengu sak-
aruppgjöf.
Árið eftir sendi Steinn frá sér
fyrstu ljóðabók sína, Rauður log-
inn brann, þar sem baráttukvæði
og sérstök tegund kaldhæðni voru í
fyrirrúmi. Hann lést árið 1958,
fimmtugur að aldri, og er löngu
viðurkenndur sem eitt merkasta
ljóðskáld Íslendinga.
Steinn Steinarr dreginn fyrir dóm
Vanvirti hakakrossinn
Steinn Steinarr er eitt
dáðasta skáld sem Ísland
hefur alið. Árið 1933,
þegar hann var hálfþrí-
tugur, tók hann þátt í at-
hæfi sem vakti litla hrifn-
ingu yfirvalda og þótti
móðgun við þýska ríkið.
Hann var dæmdur til
fangelsisvistar ásamt fé-
lögum sínum.
Steinn Steinarr Hann sést
hér annar til hægri ásamt Matt-
híasi Johannessen, Magnúsi
Þórðarsyni blaðamanni, Jóni
Eiríkssyni magister og Skúla
Benediktssyni kennara.
a
Hakakrossfán-
inn var skorinn
niður, rifinn og
trampað á honum.
Steinn Steinarr
Tók þátt í að van-
virða hakakrossinn.
Árvakur/Ólafur K. Magnússon
FRÉTTNÆMT ÚR FORTÍÐINNI
lifsstill@24stundir.is
GERÐUBERG
www.gerduberg.is
Heimsdagur á Vetrarhátíð í dag kl.13-17
í Gerðubergi og Miðbergi
Fjölbreyttar listsmiðjur frá framandi löndum, sirkuss-
miðja, skuggaleikhús, dans- og föndursmiðjur og
fleira fyrir börn og unglinga!
Kynnið ykkur dagskrána á www.gerduberg.is
Hið breiða holt
Ljósmyndasýning þar sem unglingar
eiga stefnumót við afa sína eða ömmur!
Sýningarstjóri: Berglind Jóna Hlynsdóttir.
Styrktaraðili: Beco
Allt í plati! Sýning úr söguheimi Sigrúnar Eldjárn
Kíkið í heimsókn á heimili Málfríðar, mömmu hennar,
Kuggs og Mosa! Hver man ekki eftir risablómkálinu
og eldflauginni? Sjón er sögu ríkari!
Tekið er á móti hópum. Sími: 575 7707.
Sýningin stendur til 24. febrúar.
Vissir þú ...
... að í Gerðubergi er frábær aðstaða fyrir ráðstefnur,
námskeið, fundi og veislur?
Salir og fundarherbergi fyrir 8 - 120 manns.
Sjá nánari upplýsingar: www.gerduberg.is, s. 575 7700.
Sýningar eru opnar virka daga frá kl. 11-17 og um helgar frá kl. 13-16.
Sími: 575 7700. gerduberg@reykjavik.is
SKEMMTILEGT
a
Allt það sem þú gjörð-
ir var aldrei nógu gott
og aðrir hefðu gjört það
miklu betur.
Guðmundur Böðvarsson
Aldur manns
Aldur mannsins
Fyrstu tíu vetur: barn,
tuttugu ára: ungur,
þrjátíu ára: fullorðinn,
fjörutíu ára: í sínum blóma,
og þá hvorki aftur né fram,
fimmtíu ára: athugaaldur,
sextugur: með aldri,
sjötugur: færist aldur á,
áttræður: fellur minnið frá,
níræður: þarf staf að fá,
hundrað ára: náði guð þá.
Þjóðkvæði
HEIMSPEKI