Eintak - 13.06.1994, Qupperneq 2

Uppgjörið í Alþýðuflokknum
Jón Baldvin vann
öruggan sigur
flokksþingi Alþýðuflokksins á laugardaginn.
Flokksþing Al-
[oýöuflokksins
Island
eitt
kjör-
dæmi
Alþýðuflokkurinn vill að ísland
verði eitt kjördæmi. Ályktun þess
efnis var samþykkt á flokkþinginu á
sunnudag. Vilhjálmur Þorsteins-
son sem fór fyrir nefndinni er fjall-
aði um kjördæma- og kosningamál
sagði í samtali við EINTAK að Al-
þýðuflokkurinn hefði alltaf viður-
kennt nauðsyn eins kjördæmis en
þetta væri í fyrsta sinn sem málið
væri sett á oddinn. „Hugmyndin
um eitt kjördæmi var fyrst borin
upp af Héðni Valdimarssyni 1927
en hefur skotið upp kollinum öðru
hverju síðan þá. Með ályktuninni
er verið að skerpa á þessu því það er
í rauninni fyrst núna sem skapast
hafa pólitískar forsendur fyrir þess-
ari breytingu til dæmis með stækk-
un sveitarfélaga og flutnings verk-
efna til þeirra," sagði Vilhjálmur.
í ályktuninni kemur fram að
flokkurinn vill að fyrir næstu kosn-
ingar liggi fyrir samþykkt um
breytingu á stjórnarskrá og kosn-
ingalögum svo unnt verði að kjósa í
einu kjördæmi ekki seinna en árið
1999. „Með einu kjördæmi mætti
ná fram fjórum markmiðum í einu.
í fýrsta Iagi að jafna kosningarétt
alþýðufólks í bæjum og sveitum; í
öðru lagi að jafna þingstyrk og
kjörfýlgi flokka; í þriðja lagi aðlag-
aðist slíkt kosningakerfi sjálfkrafa
hröðum breytingum í atvinnuhátt-
um og búsetu; og í fjórða lagi drægi
það úr hrepparíg og óeðlilegri hags-
munagæslu," segir í ályktun Al-
þýðuflokksins. Þar segir ennfrem-
ur: „Að mati flokksþingsins er jafn
atkvæðisréttur grundvallarmann-
réttindi sem ekki er verslunarvara
eða skiptimynt fyrir önnur réttlæt-
ismál eða stefnumál í stjórnmálum.
Flokksþingið fordæmir pólitísk
hrossakaup um mannréttindi al-
mennings.“ ©
Urslit formannskosninganna á
47. flokkþingi Alþýðuflokksins á
laugardaginn voru söguleg. Jón
Baldvin Hannibalsson var end-
urkjörinn formaður Alþýðuflokks-
ins og hlaut 226 atkvæði eða 60
prósent en Jóhanna Sigurðar-
dóttir hlaut 156 atkvæði eða 39
prósent. Þá fékk Guðmundur Árni
Stefánsson eitt atkvæði og Rann-
veig Guðmundsdóttir einnig eitt
atkvæði. Einn skilaði auðu.
Jóhanna lýsti því yfir á flokks-
þinginu að hún ætlaði að segja af
sér sem félagsmálaráðherra ef
munurinn yrði mikill. Ekki er vitað
hvort hún sjái ástæðu til þess þar
sem hún neitar að ræða við fjöl-
miðla enn sem komið er. Jón Bald-
vin sagði i samtali við EINTAK að
ef hún féllist á að starfa eftir sam-
þykktum flokksþingsins væri engin
ástæða til að skipta um ráðherra.
„Við höfum enn ekki talað sam-
an eftir flokksþingið. Niðurstöður
flokksþingsins eru ótvíræðar. For-
maður flokksins fékk traustsyfirlýs-
ingu. Málefnastaðan er skýr og af-
dráttarlaus. Jóhanna fékk mikinn
stuðning í formannskjörinu og get-
ur vel við unað. Ef það liggur ljóst
fyrir sem óskað var eftir fyrir kosn-
ingu að ailir uni glaðir við niður-
stöðu flokksþingsins, bæði varð-
andi málefni og forystu þannig að
við getum treyst því að forysta
flolcksins á kosningaári sé samhent
sveit og einhuga lið, þá er að sjálf-
sögðu engin ástæða tií þess að ræða
frekar um ráðherraskipan í ríkis-
stjórn,“ sagði Jón Baldvin Hanni-
balsson í samtali við EINTAK í gær.
Upphaf flokksþingsins
Þegar Jón Baldvin hafði lokið
ræðu sinni í upphafi flokksþings
brutust út fagnaðarlæti og menn
stóðu upp til að hylla formanninn.
Jón kom víða við í ræðu sinni.
Hann réðst á hefbundinn hátt á
aðra flokka og eyddi töluverðum
tíma í að skilgreina það sem hann
kallaði „nútíma jafnaðarstefnu." Þá
varði hann af krafti stefnu ríkis-
stjórnarinnar og svaraði ásökunum
um „hægri slagsíðu" fullum hálsi.
Töluverðum tíma eyddi hann einn-
ig í beinar og óbeinar árásir á Jó-
hönnu þótt hann nefndi hana nán-
ast aldrei á nafn. Jón talaði í
klukkutíma og tíu mínútur en hélt
athygli manna vakandi allan tím-
ann með leiftrandi flutningi.
Ræða Jóhönnu var ekki jafn góð
og formannsins. Það stafar eflaust
af því að það var ekki fyrr en kvöld-
ið áður sem ákveðið var að Jóhanna
héldi tölu á föstudeginum. Jóhanna
hafði barið í borðið og krafist að fá
sama sess í dagskrá þingsins líkt og
formaðurinn og það gekk eftir.
Þó stærstur hluti ræðunnar hefði
verið heldur dauflegur náði Jó-
hanna sér nokkrum sinnum á flug.
Það var einna helst þegar hún svar-
aði ásökunum um að hún hefði frí-
að sig af ábyrgð á verkum ríkis-
stjórnarinnar. Einnig var beittur
kafli í ræðu hennar er hún sagði að
flokkurinn mætti ekki vera tæki
einnar manneskju, og þegar hún
réðst harkalega á frjálshyggjuna.
Um miðja töluna var hins vegar
langur kafli sem hún las upp eins
og hún væri að ljúka leiðinlegu
skylduverki og eftir nokkurn tíma
var komin ókyrrð í salinn. Jóhönnu
tókst þó að fanga athygli fundar-
manna í lokin þegar hún dró sam-
an ástæðurnar fýrir framboðinu og
svaraði spurningunni hvort hún
myndi kljúfa flokkinn neitandi.
Hún tók þó fram að það væri ekki
hægt að ætlast til af henni að hægt
væri að setja sig út í horn og að hún
kokgleypti sannfæringu sína og
skoðanir. Að ræðunni lokinni risu
menn úr sætum og hylltu hana.
Baráttan háð
í hliðarsölum
Kosningabaráttan var fýrst og
fremst í hliðarsölum, sturtuklefum
og krókum og kimum íþróttahúss
Keflavíkur. Þar stungu flokksmenn
saman nefjum sínum og spáðu í
spilin.
Mikil spenna ríkti um úrslit
kosninganna allt fram á síðustu
stundu. Enginn var öruggur um úr-
slitin. Ástæða þessarar miklu óvissu
var að margir neituðu að gefa upp
afstöðu sína og sumir túlkuðu það
þannig að Jóhanna væri yfir, menn
væru feimnir við að lýsa yfir van-
trausti við sitjandi formann. Þessar
getgátur reyndust, eins og nrenn
vita, ekki á rökum reistar. All nokk-
ur munur var á frambjóðendunum
þótt sumir stuðningsmenn Jó-
hönnu hefðu túlkað niðurstöðuna
sem sigur fyrir hana. Ekki var þó að
sjá á Jóhönnu að hún væri í sigur-
vímu. Þvert á móti voru úrslitin
mikið áfall og hún fór af flokks-
þinginu áður en úrslit í kjöri vara-
formanns lágu fyrir og mætti ekki
til leiks á sunnudag.
Samstaða...
„Ég get sagt eins og annar maður
fyrr í sögunni, tregur gekk ég til
þessa leiks. Ég er hins vegar ánægð-
ur með að þessi traustsyfirlýsing er
afdráttarlaus og hún mun gera mér
kleift með samstarfsmönnum okk-
ar að leiða þennan floldc, vonandi
af myndugleik í þeim átökum sem
framundan eru,“ hóf Jón Baldvin
sigurræðu sína. I3á Ireindi hann
orðum sínum til Jóhönnu og sagði
að hann myndi þá tíð þegar þau
hefðu starfað vel saman og hefðu
verið kölluð ágætt tvíeyki. „Vissu-
lega erum við ólíkir persónuleikar
og áreiðanlega er einhver áherslu-
munur í okkar málflutningi en
aldrei hef ég efast um það að við
værum bæði af lífshugsjón og lífs-
skoðun einlægir jafnaðarmenn.
- Ég hef aldrei hvorki fyrr né síðar
farið öðrum en viðurkenningar-
orðum um það starf sem Jóhanna
hefur unnið, landi og þjóð til
heilla,1' sagði Jón og kvaðst vonast
til að hún myndi fallast á dóm
flokksþingsins um málefni flokks-
ins og forystu.
Ræða Jóhönnu kom verulega á
óvart. Hún var framan af ein sam-
felld skemmtun svo þingheimur
hló sem hann ætti lífið að leysa. „Þú
ert klókur Jón Baldvin, það verður
aldrei af þér skafið. - Þú sást í dag
að ég myndi vinna þig og sást að þú
þyrftir lengri tíma til að smala og
lést því Ámunda hringja á lög-
reglustöðina með sprengjuhótun. -
En til að gæta alls sannmælis sögðu
gárungar líka að þetta væri enn ein
hótunin frá Jóhönnu," hóf Jóhanna
Sigurðardóttir mál sitt og þurfti að
gera fjórum sinnum hlé til að leyfa
mönnum að klappa og hlæja.
Þá tók við alvarlegri kafli í ræðu
Jóhönnu. Hún óskaði Jóni til ham-
ingju, en sagði að lokum: „Lýðræð-
ið hefur haft sinn gang. Ég geng
ósár frá þessum leik þótt ég tapi
einni orrustu við Jón Baldvin. Við
ykkur, kæru vinir, sem studdu mig,
treystuð mér til að leiða flokkinn
inn í nýja tíma, vil ég segja þetta:
Hafið Jijartans þakkir fyrir, ykkar
trausti mun ég aldrei, aldrei
gleyma. Ósigur er ekki endalok alls.
Því í sigri geta rætur ósigurs leitt en
í ósigri rætur velgengni. Minn tími
mun koma.“ ©
Áróðurskostnaður flokkanna stóriega ofmetinn
Sjálfstæðisflokkurínn eyddi tvöfatt meiru en Reykjavíkurlistinn.
„Þegar upp er staðið er kostnað-
ur Sjálfstæðisflolcksins vegna þess-
arar kosningabaráttu meiri en hann
hefur oftast verið. Þær tölur sem
voru nefndar í kosningabaráttunni
upp á tugi milljóna króna eru hins
vegar víðs fjarri lagi,“ segir Kjartan
Gunnarsson, framkvæmdastjóri
Sjálfstæðisflokksins.
Auglýsingaherferðir Sjálfstæðis-
flokksins og Reykjavíkurlistans fýr-
ir borgarstjórnarkosningarnar í
síðasta mánuði settu sterkan svip á
kosningabaráttuna og var haft á
orði að kostnaður flokkanna vegna
þeirra hlyti að vera gríðarlegur.
Stuðningsmenn R-listans höfðu
sérstaklega hátt og sögðu að
ómögulegt væri að etja kappi við
fjársterka auglýsingamaskínu Sjálf-
stæðisflokksins. Fullyrtu þeir að
herkostnaður sjálfstæðismanna
væri margfaldur miðað við kostnað
R-listans og var í því sambandi tal-
að um að R- listinn hefði eytt
nolckrum milljónum á móti tugum
milljóna Sjálfstæðisflokks.
EINTAK hefur nú fengið glænýjar
upplýsingar frá Fjölmiðlavakt
Miðlunar hf. þar sem kemur fram
hversu mikið flokkarnir auglýstu
fyrir kosningarnar, í hvaða fjöl-
miðlum og hvað auglýsingarnar
kostuðu þá. Þessar upplýsingar
sýna svart á hvítu að auglýsinga-
kostnaður listanna tveggja hefur
verið stórlega ofmetinn, sérstaklega
kostnaður Sjálfstæðisflokksins.
Tölur Miðlunar eru þannig til-
komnar að birtingar auglýsinga
listanna eru taldar saman og upp-
lýsingunum slegið inn í forrit fyrir-
tækisins sem breytir auglýsinga-
magni í krónur. Þær tölur eru útselt
verð án afslátta. Tekið er fullt tillit
til tímasetningar í sjónvarpi, stað-
setningar auglýsingar í blöðum og
hvort um sé að ræða auglýsingu í lit
eða svarthvítu.
Þar sem báðir aðilar, Sjálfstæðis-
flokkur og Reykjavíkurlistinn,
fengu umtalsverðan afslátt á birt-
ingakostnaði hjá fjölmiðlunum er
ekki hægt að taka tölur Miðlunar
beint upp og segja að þar sé kostn-
aður flokkanna kominn. eintak
varð sér úti um hvaða kjör flokk-
arnir höfðu hjá fjölmiðlunum og
umreiknaði tölur Miðlunar út frá
því. Þá kemur í ljós að Reykja-
víkurlistinn keypti auglýsingabirt-
ingar fyrir um það bil 4,2 milljónir
en Sjálfstæðisflokkurinn fyrir um
það bil 9,3 milljónir. Munurinn á
því hversu miklu flokkarnir eyddu í
þennan lið er sem sagt tvöfaldur.
Gefur það vísbendingar um að það
sé fjarri lagi að munurinn á auglýs-
ingakostnaði flokkanna sé jafn
mikill og haldið hefur verið fram.
Athyglisverður flötur á þessu máli
er að kostnaðurinn við birtingu
sjónvarpsauglýsinga, sem mikið var
deilt um, er innan við helmingur af
heildarkostnaði við auglýsingabirt-
ingar flokkanna. Sjálfstæðismenn
auglýstu í sjónvarpi fýrir 2,9 millj-
ónir og Reykjavíkurlistinn fyrir 1,1
milljón.
Inn í ofangreindar tölur vantar
hvað það kostaði að láta búa til
auglýsingarnar og hversu dýrt ann-
að áróðursefni (til dæmis blöð og
bæklingar) var flokkunum. Gunn-
ar Steinn Pálsson, framkvæmda-
stjóri Hvíta hússins, segir að aug-
lýsingastofur haidi þeirri þunral-
puttareglu að viðskiptavinum sín-
um að framleiðslukostnaður aug-
lýsinga eigi ekki að vera meiri en
tuttugu og fimm til þrjátíu prósent
af birtingarkostnaði. En hann segir
líka að sú regla eigi ekki við í þessu
tilfelli: „Stjórnmálaflokkarnir fá
þetta mikið til unnið í sjálfboða-
vinnu svo það er frekar erfitt að
áætla hver framleiðslukostnaður-
inn er.“
Samkvæmt heimildum EIN-
TAKS má þó ætla, þegar talið er
saman efniskostnaður við sjón-
varpsauglýsingar, myndatökur og
fleira, gerð áróðursefnis sem flokk-
arnir komu sjálfir á framfæri, og
auk þess sem einhverjir fá alltaf
greitt fýrir sína vinnu, að kostnaður
sjálfstæðismanna sé ekki undir 25
milljónum og út frá sömu forsend-
um sé kostnaður Reykjavíkurlistans
í kringum 12 milljónir.
Kjartan Gunnarsson segir að
ekki sé endanlega búið að taka sam-
an kostnað Sjálfstæðisflokksins og
að sú tala sem hér er nefnd sé of há.
„Ég hef nefnt 14 milljónir og ég held
að það sé nokkuð nærri lagi,“ segir
hann. Einar Örn Stefánsson
sem stýrði kosningabaráttu R-list-
ans, hefur sínar skoðanir á þeirri
upphæð. „Mér finnst þessi tala vera
brandari. Ég held að auglýsinga-
kostnaður Sjálfstæðisflokksins sé
frekar nær 100 milljónum," segir
hann. R-listamenn eru ekki frekar
en sjálfstæðismenn búnir að taka
endanlega saman áróðurs- og aug-
lýsingakostnaðinn en, eins og
Kjartan, nefnir þó Einar ákveðna
upphæð. „Þetta er um 13 milljónir
og þá er allt talið, vinna, hönnun og
efnis- og birtingakostnaður."
Einar og Kjartan eru sammála
um að kostnaður við kosningabar-
áttuna hafi verið of mikill og sjá
fyrir sér að þróunin verði sú að
reynt verði að halda auglýsinga-
mennskunni í lágmarki í framtíð-
inni. ©
2
MÁNUDAGUR 13. JÚNÍ1994