Vikublaðið - 22.10.1993, Síða 9

VIKUBLAÐIÐ 22. OKTOBER 1993
9
Fétemótun
I
Sinn er siður í landi hverju *==.
Flestir er dvelja á erlendri
grundu, verða fljódega varir
við eitt og annað sem kemur
ókunnuglega fyrir sjónir, svo sem
hugsanaháttur, siðir, venjur, lát-
bragð og sitthvað fleira. I daglegu
tah manna eru þjóðir dregnar í
dilka og oftar en ekki er alhæft um
íbúa viðkomandi þjóða: Svíar og
Finnar eru kaldir og lokaðir, Þjóð-
verjar iðjusamir og ítalskir karl-
menn svo blóðheitir að þeim er
vart treystandi í návist óspjallaðra
meyja.
Eg vil greina hér frá áralangri
dvöl minni meðal Svía. Margt er
það sem varð mér til umhugsunar
við fyrstu kynni í Svíþjóð. Fyrst er
til að taka einstaka stundvísi og
reglusemi er birtist á mismunandi
vegu. I fyrirtækjum ytra varð ég
vitni að því að mannskapurinn var
mættur og tilbúinn til vinnu klukk-
an sjö að morgni, og hófst þegar
handa við störf sín, en hóf vinnu-
daginn ekki á kaffidrykkju eða
spjalli líkt og algengt er hér á landi.
Flestir gengu þar að auki með dag-
bók á sér og bókuðu niður tíma og
dagsetningar við ýmis tækifæri.
Jafnvel vinaheimsóknir! Því vand-
ist ég illa. Okkur Islendingum
kom það nokkuð spánskt fyrir
sjónir að bóka heimsókn til kunn-
ingja með nokkurra vikna fyrir-
vara, einkum í ljósi þess að það var
hending ef maður var í skapi til
heimsókna þann tiltekna dag sem
ffátekinn var. Þá eru Svíar lög-
hlýðnari en Islendingar og þeir
hlíta mörgum boðum.
Einn mætur Islending-
ur sagði um það sér-
kenni þeirra: „Svíar
halda að reglur séu að-
eins til að fara eftir!“
Vér Islendingar vitum
bemr. Lagasetning er
enn eitt dæmi um mis-
mun þjóðanna. Þegar
ég bjó erlendis voru
sett ný skattalög í lönd-
unum tveimur. Undir-
búningsvinna hérlendis
var sem ætíð áður, mál-
unum var lokið af í
skyndi og vankanta átti
að sníða af þegar þeirra
yrði vart. Skattkerfis-
breytingunni fylgdi
skattlaust ár og allt ætl-
aði að keyra um þver-
bak, því fjölmargir Is-
lendingar unnu myrkr-
anna á milli þegar ekki
þurfti að greiða skatta í
ríkissjóð. Sjaldan hefur
þenslan verið jafnmikil
í íslensku þjóðlífi. Svíar
höfðu annan háttinn á.
Þeir undirbjuggu frum-
varpið í þaula, reyndu
að sjá fyrir alla hugsan-
lega möguleika, þannig
að ekki væri hægt að
krefja rískisvaldið um
skaðabætur, enda er
það ábyrgt gerða sinna
þar í landi. Lögunum
var komið á tveimur
árum síðar en á Islandi,
og án teljandi stökk-
breytinga. Lífið hélt
áfram sinn vanagang.
Eg hef löngum velt
vöngum yfir þessum
sérkennum þjóðanna.
Ég hef komist að þeirri niðurstöðu
að hér ræður að miklu leyti gjöró-
lík efnahagskerfi. Fullyrða má að
Svíþjóð endurspegli fullmótaða
iðnaðarþjóð, en að Island sé full-
trúi veiðisamfélaga sem einkennast
öðru ffemur af árstíðasveiflum.
Eðlilega mótar þetta hugsun og
gjörðir þegnanna. Með þetta í
huga má leiða að því líkur að
mannlíf í Svíþjóð sé ekki svo ólíkt
því sem gerist í Þýskalandi og með-
al fleiri iðnaðarþjóða. Athafhir
fólks og hugsun við slíka samfé-
lagsskipan einkennist öðru fremur
af staðfestu og reglu. Nánast allir
þættir mannlífeins — vinnan, fjöl-
skyldulífið og ffístundir — eru
undirorpnar reglu sem hægt er að
skipuleggja fyrirffam. Ytra var ég
t.d. var við að fólk skipulagði bam-
eignir og sumarfrí í þaula með
mjög góðum fyrirvara. Allt öðm
máli gegnir um veiðimannasamfé-
lög.
Aflasamdráttur eða aflamet get-
ur sett allt þjóðlíf úr skorðum á
skömmum tíma. Aætlanir em ill-
mögulegar, enda em lög og reglur
eilífum breytingum háð á tímum
bráðabirgðalaga. Og fólk semur sig
að slíkum aðstæðum. Það lætur
hverjum degi nægja sína þjáningu
— það gerir ekki óþarfar áætlanir
ffam í tímann. Offar en ekki er
fjölskyldan það tryggingarkerfi
sem fólk reiðir sig á við slíkar að-
stæður. Fólk leitar á náðir ættingja
og vina þegar snöggar breytingar
verða á tekjum, námsleiðum eða
varðandi barnagæslu.
En maðurinn lifir ekki á brauði
einu saman. Einkenni þjóða stafa
ekki eingöngu af efnahagslegunx.
toga. Hér við bætist fjölmörg önn-
ur atriði svo sem pólitískar áherslur
þjóðarleiðtoga, hinn sögulegi arfur
landa, hvenær mikilvægir atburðir
eins og iðnvæðing eiga sér stað, og
þjóðmenningin og hvemig hún
mótar þjóðfélagsþegnana.
Sveitarstjórnarmenn um land allt hafa margítrekað þá skoðun si'na að sameining
sveitarfélaga sé eitt besta ráðið til að sporna við mikilli byggðaröskun sem m.a. felst í
samþjöppun fólks, valds og fjármagns til höfuðborgarsvæðisins.
Efling sveitarstjórnarstigsins skapar skilyrði fyrir flutningi verkefna frá ríkinu. Ríkisstjórnin
hefur nú ákveðið að þar verði um að ræða rekstur grunnskólans, heilsugæslu,
öldrunarþjónustu og málefni fatlaðra.Við það er miðað að hin nýja verkaskipting komi til
framkvæmda á næstu 2-3 árum, enda verði um verulega sameiningu sveitarfélaga að ræða.
í stefnumörkun ríkisstjórnarinnar vegna átaks í sameiningu sveitarfélaga
kemur m.a.fram að ákveðið er að:
+ Stórefla Jöfnunarsjóð sveitarfélaga á árunum 1995-1998.
+ Auka tekjur sveitarfélaga um 12-15 milljarða á ári og gera þeim þannig kleift
að takast á við ný verkefni.
♦ Undirbúa sérstakar aðgerðir í atvinnumálum einstakra héraða.
♦ Sameinuð sveitarfélög njóti forgangs um fé til samgöngubóta.
Kosningarnar 20. nóvember nk. eru fyrstu almennu kosningarnar um sameiningu
sveitarfélaga. Þá gefst fólki kostur á að segja álit sitt á tillögum umdæmanefndanna og taka
þátt í að móta framtið eigin byggðar
MÆTUM ÖLL Á KJÖRSTAÐ 20. NÓVEMBER
OG LEGGJUM GRUNN AÐ EFLINGU BYGGÐANNA!
jÁ Sameining sveitarfélaga
ALMENNAR KOSNINGAR 20. NÓVEMBER 1993
Samráðsnefnd um sameiningu sveitarfélaga
Sækjum styrk
' sameiningu!
Umsókn um framlög
úr Framkvæmda-
sjóði aldraðra 1994
Stjórn Framkvæmdasjóðs aldraðra auglýsir
eftir umsóknum um framlög úr sjóðnum árið
1994. Eldri umsóknir koma aðeins til greina
séu þær endurnýjaðar.
Nota skal sérstök umsóknareyðublöð sem
fylla ber samviskulega út og liggja þau
frammi í heilbrigðis- og tryggingaráðuneyt-
inu. Einnig er ætlast til að umsækjendur lýsi
bréflega einingum húsnæðisins, bygging-
arkostnaði, verkstöðu, fjármögnun, rekstrar-
áætlun, þjónustu- og vistunarþörf ásamt mati
þjónustuhóps aldraðra (matshóps) og þar
með hvaða þjónustuþætti ætlunin er að efla.
Umsóknum skal fylgja ársreikningur 1992
endurskoðaður af löggiltum endurskoðanda
og kostnaðaryfirlit yfir fyrstu níu mánuði
ársins 1993.
Sé ofangreindum skilyrðum ekki fullnægt
áskilur sjóðstjórnin sér rétt til að vísa umsókn
frá.
Umsóknir skulu hafa borist sjóðstjórninni fyrir
1. desember 1993, heilbrigðis- og trygginga-
málaráðinu, Laugavegi 116, 105 Reykjavík.
Stjórn Framkvæmdasjóðs aldraðra.