Frjáls þjóð - 19.05.1956, Qupperneq 6

FRJÁLS ÞJÓÐ
Laugardaginn 19. maí 1956.'
FRJÁLS ÞJOÐ
tJtgefandi: Þjóðvainarflokkur íslands.
Ritstjóri: Jón Helgason, sími 6169.
Framkvœmdarstjórí: Sigurjón Þorbergsson, simi 6765.
Afgreiðsla: Lækjargötu 8, Rvík. Sími 8-29-85. — Pósthólf 561.
Áskriftargjald kr. 6,00 á mánuði. — Verð í lausasölu kr. 2,00.
FélagSprentsmiðjan h.f.
Að venda kvæðum í kross
Það var einkenni Sturlunga-
sldar, að þeir höfðingjar lands,
er þá börðust um völdin, voru
annan daginn vinir og sam-
herjar, en hinn næsta fjand-
menn, sem bárust á banaspjót.
Einn daginn voru sættir gerð-
ar með eiðum og handsali, en
áður en sól var til viðar hnigin,
var nýtt uppi á teningnum.
Eræður urðu berir að fjörráð-
um hvor við annan, mágar
sátu hvor um annars líf, nánir
frændur gerðu hverjir áðra
héraðsræka. Enginn var að
neinu tryggari, þótt hann
gerði í dag bandalag við aðra
valdastreitumenn, því að fyrr
en varði, gat afstaðan vérið
' bféýtt örðin og . vinurinn . og
sámherjinn farið að þeim, er
hann samdi við, með ofufefli
liðs. Það, sem einn lézt berjast
fvrir af mestu kappi, gat á
svipstundu orðið honum hinn
mesti þyrnir í auga, ef hann
taldi það ekki lengur þjóna
persónulegum stefnumiðum
sínum. En þau voru ætíð.völd
og auður. Svo purkunarláust
var eftir þessum gæðum keppt,
a5 hver höfðinginn af öðrum
skaut deilumálum undir er-
lenda valdsmenn og hét .þeim
siðan að koma landinu Undir
þá. ef þeir héldu, að persónu-
'legir valdadraumar sínar Væru
þá eitthvað nær því af rætast.
Sjá menn ekki mörg þess-
ara einkenna á stjórnmála-
baráttunni nú — eftir sjö
hundriið ár? Þrír stjórn-
; mólaflokkar, Sjólfstæðis-
■ flokkurihn, Framsóknar-
| ílikkurinn oy Alþýðuflokk-
| urinn, kölluöu erlendan her
inn í Iandiö. Sjálfstæðis-
| . flokkurinn genyur til kosn-
! ingameð bá yfirlýstu stefnu-
skrá að skjótá úrskúrði inn-
lendra deilumála úndir er-
í lenda aðilá, Bandaríkja-
! síjórn oy Atlaníshafsráð —
með öðrum orðum Ilákon
i hinn gamla vorra tfma. Loks
j er svo einn flokkurinn, er
| trúir erkibiskuni betur og
I vill legfirja allt honum á
! vald. Það er Sósíalistaflokk-
I urinn, o" hann á sinn erki-
! biskup < Moskvu. f dag lieitir
i hann Krúséff — i gær var
! það Stalín.
En líkingin nær lengra.
Hiiíir ,, æfðu stjórnmálamenn“
• f:kar tíma eru ekki síður fljót-
ir sð venda kvæði sínu í kross
en höfðingjar Sturlungaaldar,
€:; þeir halda, að það henti sér
feetúr í bili í valdastreitu sinni.
Sósíalistaflokkurinn lætur sem
haiin muni ekki ríða til þings
sg þessu sinni, en dregur sam-
en lið á laun. Tveir hernáms-
Jlckkar, Framsóknarflokkurinn
og. Alþýðuflokkurinn, látast
með öllu fráhverfir hersetunni,
líkt og sumir 'þeir',’ ér að förnu
Úir vúðri reröld
Hætta á borgarastyrjöld á Gullströndinni
höfðu lofað að koma landinu
undir Noregskonung, létu sér
hægt um skeið, unz sjálfur
Hallvarður gullskór eða ein-
hver slíkur kom til.
Sjálfstæðisflokkurinn, sem
beitti sér fyrir kosningabanda-
j lagi við Bændaflokkinn 1937,
telur nú viðlíka bandalag ann-
arra flokka reginfirru. Fram-
sókn og Alþýðuflokkurinn, sem
áttu þá ekki orð til þess að lýsa
I hneykslun sinni, telja nú
bandalag sjálfsagðasta kosn-
i ingabragð, sem til er. Sósíalista-
i flokkurinn, sem fyrir nokkrum
' árum sagði það mál málanna
I að losa Alþýðusambandið úr
| öllum flokkstengslum, vill nú
j draga það sem mest inn í
I stjórnmálabaráttuna. Hanníbal
| og Þjóðviljamenn, er lýstu
I hvorir öðrum sem verstu óbóta-
| mönnum fyrir örfáum misser-
í um, eru nú viðlíka vinir og
Þorgils skarði og Þorvarður
Þórarinsson, er þeir ætluðu að
skipa í sameiningu málum á
Norðurlandi. Sjálfstæðisflokk-
urinn, sem fyrir nokkrum árum
beitti sér fyrir gengisfellingu,
er þá var fagurlega lýst sem
þeirri meinabót, er allir myndu
græða á, en enginn hafa óhag
af, telur nú aukna niðurgi'eiðslu
fram yfir kosningadaginn hið
mesta happaráð.
Nú má helzt enjfinn hinna
„æfðu stjórnmálamanna“
muna sín fyrri orð. Þannig
er rcfskák stjórnmálanna
rekin á Islandi í da». Á engu
tímabili Islandssögunnar
hafa keimlíkir starfshættir
verið viðhafðir — nema á
Sturlungaöld. Fyrirmyndin
er gæfuleg — eða hitt þó
heldur. Hinir „æfðu stjórn-
málamenn“ kennast nú allir
við að venda kvæðum sínum
í kross, eftir því sem þeir
halda, að henti I bili vegna
kosninganna. Næsti leikur
þeirra er óútreiknanlegur.
Það á jafnt við þá alla. Það
er valdastreitan ein, sem
tuflinu ræður.
vilja slaka til, ef það forðaði
vandræðum. Hann hefur látið
hækka verðið á kókoshnetununi,
boðizt til þess að auka vald hér-
aðsstjórna og tryggja fjárhag
ættarliöfðingjanna, lótið hefja
rannsókn á sölustofnuninni og
sett yfir hana hlutl-ausan xnann
og loks samþykkt ]w uppástungu
Búsia prófessors, að enskur ráð-
gjafi vefði fenginn til þess að
gera tillögur um framliðarstjórn-
arskrá Gidlstrandarinnar. En
margir flokksmenn dr. Nkrumali
eru mun óvægnari, og þá einkum
fjárniáiaráðherrann, Gbedemah.
Þjóðfrelsismenn vilja hins vegar
engu öðru una en nýjum kosning-
um og sérstöku stjórnlagaþingi.
Lenlu þeir í minnihluta á slíku
stjórnlagaþingi, eru litlar líkur
til þess, að þeir sættu sig við
ákvarðanir þess.
Brezku stjórninni virðist í
mun að forða borgarastyrjöld í
landinu, þar eð slíkir atburðir
gætu haft í för með sér miklar
afleiðingar í öðrum Afríkulönd-
átta Afríkumenn og þrir Bretar. íngjasjónarmið eiga að mega sín óeirðir og jafnvel uppreisnir.
Brezki landstjórinn hefur einn mest Þingmannanefnd hefur farið til
neitunarvald. Nvjar kosningar Gulistrandarinnar og komið
fóru fram 1954, en fullnaðar- Verður borgara-, Iieim með slæmar fregnir. Stjórn
Breta, er stutt hefur Nkrumali,
hefur nú lýst yfir, að kosningar
jög skammur tími er orðinn verði að fara fram a Gullströnd-
til stefnu, og illa horfir um að vilja hinnar nýju hreyf-
það, að sættir megi takast. Dr.J ingal’> áður en landið lær sjálf-
Nkrumah virðist raunar sjálfur -;stæ0i.
f*ullstrandarbúar eru ein þeirra Afríkuþjóða, er fengið hafa
“ fyrirheit um sjálfstæði innan mjög skamms tíma. Á því land-
svæði, er á að verða sjálfstætt ríki, eru ríflega fjórar milljónir
manna, en landið er eiginlega fjögur fy.Iki — sjálf Gullströndin,
Ashanti þar upp frá, norðurhér jðin lengstúnni í tandi og brezka
Tógóland, löng, en mjó sneið austast.
Gullströndin fékk fyrst réttar- verði því sérstakt stjórnlagaþing
bætur 29. marz 1946, löggjafar-l til þes.s að ráða þessu til lykta.
þing með afrískum nieirihluta, er, Gbedemah, fjármálaróðherra i
ekki var stjórnskipaður, og inn- stjórn dr. Nkrumah, liefur á
lend héraðsráð. Bretar áskildu hinn bóginn krafizt þess, að
sér þó auðvitað neitunarvaldJ GulI.strand-armenn lýsi sjálfir yf-
Gullstrandarbúum þótti smátt ir fullu sjálfstæðlsínu og taki öll
skammtað, og urðu óeirðir i land- völd i sínar hendur að dæmi Súd-
inu i hiarzmánuði 1948. Voru þarj anbúa, ef breííca stjórnin stend-
fremstir í flokki blökkumenn, er ur ekki við loforð sín á tilsett-
barizt höfðu i heimsstyrjöldinni; um tíma. Þjóðfrelsismenn hafa
í her Breta, fundið mátt sinn og lýst yfir, að þeir litu á slíkt sem
sannfærzt um, að þeir væru born ólöglegt athæfi, en fvlgismenn
i ir til sama réttar og livitir menn.
Þá var lofað auknum réttarbót-
I úm og ný stjórnlög sett 30. des-
| ember 1950. Kósningar fóru fram,
j þjóðflokkur dr. Kvame Nkru-
mah, er fyrr hafði verið pólitisk-
dr. Nkrumah brigzl-a þeim um
föðurlandssvik, þar eð þeir vilja
ekki taka við því þjóðfrelsi, er
lofað hafi verið, nema með sér-
stökum skilyrðum.
í rauninni stendur deilan um
ur fangi Breta, vann sigur. Dr. j)að, hvort stofna á ríki með Evr-
Nkrumah varð forsætisráðherra ópu.sniði, eins og dr. Nkrumah
í febrúar 1951. í stjórn lians eru' vill, eða livort afrisk ættarhöfð-
I sjálfstæSi liefur Gullstrandarbú-
] uin verið lieitið nú á næ.stu miss-
Verður borgara-
styrjöld forðað?
Ólafur og landhelgin
Ólafur Thors beitti sér fyrir
r
því í vetur j ríkisstjórninni, að
fiskveiðitakmörkin íslenzku
yrðu bundin um þriggja ára
skeið. Framsókn heyktist á síð-
ustu stundu vegna kosninga-
hræðslu, en gaf þó kost á að
binda landhelgina til skemmri
tíma.
Landsfundur Sjálfstæðis-
' flokksins samþykkti ályktun
í um afrek flokksins í landhelg-
| ismálum. En Ólafur hefur látið
hjá líða að skýra, hvers vegna
hann vildi endilega binda land-
hélgina um mörg' ár. Skyldi
hann alls ekki fá málið fyrir
' kosningar?
Ófriðlegar horfur.
||ú er lúns vegar svo komið, að
horfur eru ófriðlegur á Gull-
strpndinni. Orsakir jþ'ess eru
hagsmuna'jndstæður i landinu.
Upp er risinn nýr, sterkur flokk-
ur, þjóðfrelsishreyfingin.
í Ashanti eru kókoshnetur mik-
ið ræktaðar. Stjórn dr. Nkrumali,
sem í upphafi var dáð þjóðhetja,
hafði látið stofnun Jiá, er annað-
ist útflutnirig á linetunum við
umsjá stjórnar, leggj-a skatt á
verðið. Það hratt af stað liinum
nýja flokki með tilstyrk bænda í
Ashanti og ættarhöfðingja í Ash-
anti og norðurliéruðunum, er
finnst sinn lilutur rýr við liina
nýju skipan mál-a á Gullströnd-
inni. í þessa lireyfingu liafa liorf-
ið ýmsir fyrri fylgismenn dr.
Nkrumah, og eru nú allar horf-
ur á, að hið pólitíska vald færist
frá Akkra á Gullströndinni til
Kúmasí í Ashanti.
Flokk'jdrættirnir eru orðnir^
svo miklir, að við liggur, að upp
Úr sjóði. Hafa þegar orðið víga-j
ferli í Ashanti, þótt ágætir menn
af báðum flokkum hafi enn forð-J
að borgarastyrjöld. Bera þjóð-
frelsisnienn það á dr. Nkrumah.l
að sölustofnun ríkisins og stjórn-
arráðið sjált't sé notað til þess að,
múta mönnum og lúyivna að
skyldmennuin og pólitískúm sam-
herjum.
Nýjar kröfur
þjóðfrelsismanna.
poringjar þjóðfrelsismanna eru
, prófessor að nafni Búsía og'
, einn af liirðmönnum æðstá liöfð-
ingja eða konungs Ashantimanna, í
Bafour Akótó, sem er mjög á-
hrifamikill i laudi síhu. En jpálc
i við þá stendur sjálfur Ashanti-
jkonnngur.
1 Þeir krefjast nú rannsóknar á
i fjárreiðum og rekstri sölustofn-
unarinnar og annurri stjórnar-
spillingu, nýrra stjórnlaga, áð-
, ur en Gullströndin fær fullt
, sjálfstæði, meiri dreifingar valds-
ins, sérstjórnar handa Aslianti og
norðurhéruðunum og aukinna
| áhrifa ætlaríiöfðingjanna. Kjósa
iýsing Pjóðviljans á meftferð verkamanna
í Rússlandi
jr
Atthagafjötrar á verka-
ýðmim — fangabúÖir á
afskekktum stÖÖum
Fyrir nokkrum dögum
birtist um það sniáfregn í
Þjóðviljanum, að verkafólki
í Rússlandi hefði nú veriS
leyft að skipta um vinnu-
stað, án hess að fá til þess
stjórnarleyfi. Jafnframt var
frá því sagt, að sú tilhögun
hefði verið í gildi niikið á
annan tug ára.
Meira reiðarslag en þetta
I’.efur varla komSð yfir verka
menn, sem trúað hafa ágæti
kommúnismans. Hvcrnig
þætti sú verkamáialöggjöf í
auðvaldsríki, þar sem fólk
mætti ekkil hætta vinnu á
einum stað og leita sér starfs
á öðrum, án stjórnarleyfis?
Þettá er ekki annað en átt-
hagafjötrar eins og þeir, sem
tíðkuðust í Evrópu á svört-
ustu miðöldum, áður en fólk
þar fékk nokkurt lýðfrelsi.
Nokkrum dögnm síðar
sagði Þjóðviljinn i'rá því, að
nú ætti að leggja niður
fangabúðir á afskekktuni
stöðum í Ráðstjórnarríkjun-
um. Menn, úem ranglega
hefðu verið dæmdir til slíkr-
ar fangavi'star á Stalínsíím-
uin, ættu að fá frelsi. Það
hafa þá verið til slíkar
vinnubúðir í Ráðstjórnar-
ríkjunum á afskekktum
stöðum (Síbería?) Það kem-
ur fram í sjálfum Þjóðvilj-
anum. Og eftilr þriggja ára
valdatíma núverandi vald-
hafa á að láta þá Iausa, er
setið hafa saklausir í bessum
fangabúðum, „fyrir haust-
ið“. — „Þrjú ár í helvíti“,
liét bók, sem þýzkur mað-
ur skrifaði eití sinn um
fangavist sína í vinnubúðum
Hitlers.
Auðvitað ber að fagna því,
að fjötrar eru leystkr, þræla-
búðir afnumdar og saklaus-
um mönnuni 'sleppt, þótt
seint sé. En hvaða glopúa er
það í þjóðfélagskerfi komm-
únista, er veldur því, að þetta
hefur átt sér stað? Og loks:
Ilvaða varnagli hefur verið
sleginn við bví, að þetta end-
urtaki sig *' kommúnistaríkj-
um, ef svipaður maður og
Stalín nær þar völdum?
Hvernig á að sjá við því, að
ekki koniist nýr Stalín til
valda?
Þessu veltir það fólk, sem
trúði einlæglega á ágæti
kommúnismans, mest fyrir
sér, er það les þessar fréttir
Þjóðviljans, er sjálfsagt fcr
ekki með neinn chróður um
kommúnismaun, Rússland og
stjórn Stalíns.