Frjáls þjóð - 05.07.1958, Blaðsíða 5

FRJALS ÞJ ÓÐ oCaii^afdaginn 5. jálí
1958
Ólafs sögu Tryggvasonar i sæl og oft verið til hennar vitn-J um og fsikveiðunum komið.
Heimskringlu segir Snorri að i sókn og vörn íslenzkra Stöðvist þær eða bregðist fiski-
Sturluson frá, „að skip þat. er landsréttinda, og þegar iandið miðill) er voðinn vís. Þau eru
jslenzkir menn áttu, braut í varð sjálfstætt riki, vorú land-1 .
Danmörku, en Damr toku upp vættirnar teknar mn i skjald-1
fé allt ok kölluðu vágrek, ok armerki hins unga ríkis sem j hörmulegra er það og ranglát-
réð fyrir bryti konungs, er tákn þess, að íslendingar væru ara> a^ íslendingum sé meinað
Birgir hét. Var ort níð um staðráðnir í að verja frelsi sitt a® shja að þessum nægtabrunni
báða“. Virðast íslendingar og sjálfstæði með oaai og með rétti. Það er furðu rang-
bafa reiðzt þessu geysilega og eggju. um aldur og ævi. jsnúið, að fjarlægar þjóðir skuli
þótt gengið harla ranglega á| . itelía sér heimilt að ausa upp
xétt sinn, þvi að Heimskringla ! 11,5 er landvörn Islend- fiskinum rétt við landsteinana
segir: „Þat var í lögum haft á in§a orðin raunverulegri en | hjá okkur og hóti okkur afar-
íslandi" at yrkja skyldi um var a dögum landvættanna og kostum og ofurefli ef við viljum
Danakónung níðvísu fyrir nef Haralds Gormssonar. Þó er ým-' standa á rétti vorum og verja
hvex-t er á var landinu“. j islegt líkt: Enn vilja erlendir þau mið, sem vér eigum með
! ríkismenn þröngva kosti vorum öllum rétti. Og sumar þessara
Haraldur Gormsson Dana- 0g enn verðum vér að bægja þjóða, sem telja sig í þessu máli
Ironungur varð ókvæða við, óboðnum gestum frá ströndum ranglæti beittar af okkur, eru
þegar hann fi'étti um níðið og vorum. En nú eiga líka erlend- þjóðir, sem öldum saman hafa
hét að hefna sín grimmilega,
því að menn voru vandari að
yirðingu sinni þá en nú. Ætl-
aði hann að stefna flota sínum
til íslands og hei'ja þar, en
hann var þá í hernaði í Nbr-
egi hvort eð var.og eyddi þar
a]lt land og brenndi byggðina,
hvar sem hann kom. En þótt
Imngur væri reiður, vissi hann
yel, að ekki var heiglum hentj
að sigla um íslandshaf og sízt
xneð heilan flota borðlágra her-
skipa, sem sniðin voru við inn-
hafasiglingar með ströndum
fram. Þá var hann líka með
öllu ókunnugur staðháttum á
þessu fjarlæga eylandi. Sagan
segir, að hann hafi því boðið
fjölkunnugum manni að „fara
hamförum til íslands ok
freista, hvat hann kynni segja
honum; sá fór í hvalslíki. En
er hann kom til landsins, þá
fór hann vestur fyrir norðan
landit. Hann sá, at fjöll öll ok
hólar voru full af landvéttum,
1 sumt stórt, en sumt smátt. En
Rapar Jóhannesson
áhóiast.
\fon:
vei'ður uð víhjjit segit
ir ofureflismenn öflugri ]ang- setið ranglega yfir rétti ann-
skip en Haraldur Gormsson og arra þjóða, smárra og stórra,
hæfari til siglingar um íslands- kúgað þær og mergsogið. Rétt-
haf. Fjai’lægðin frá öðrum lætisskrafið hjá enskum út-
löndum er íslandi ekki lengur gerðarburgeisum lætur hálf-
nægileg vernd. Vaxandi sam- ósannfærandi í eyi’um, þegar
göngutækni í sjó og i lofti hef-J samtímis heyrast andvörp
ir séð fyrir því. ísland liggur nú ^ dauðadæmdra manna á Kýpur,
í þjóðbraut flugsamgangna á skothvellir og barsmíð.
milli heimsálfa á norðurhveli |
er hann kom fyrir Vápnafjörð,, nnm norðurhvéli
þá fór hann inn á fjörðinn ok Iarðar °S er tahð mikxlvægasta
herstoð ‘ ” ' ’
ætlaði á land at ganga. Þá fór Ilersluu 1 Norður-Atlantshafi.; ^rvidum saman laut ísíenzka
ofan úr dalnum dreki mikill, Þessum staðreyndum verðurAJ þjóðin erlendu valdi; sem
ok fylgdu honum margir orm- ekki. bleytt’ að hcinaðarstór-, hii'ti um það eitt að nota sér
ar pöddur ok eðlur ok blésu velclin reyna í lengstu lög að auðijncjir hennar sem rækileg-
eitri á hann; hann lagðisk tlyggia sel helstoðvar ller>llvað, ast, rændi og mergsaug, en skil-
á brott ok vestur fyrir land allt sem við segíum- Hitt er 0.sst’aði engu aftur og bætti ekkert.
fyrir Eyjafjörð; fór hann inn nauðsyn að reyna llka 1 lengstu Um Þundruð óra voru íslenzk
eftir þeim firði; þar fór á móti log að lialda 1 landsréttindi gróðurmold og íslenzk fiskimið
honum fugl svá mikill, at (V01 með festu’ vaiuð og sk>n" beitt hlífðarlausri rányrkju.
vængirnir tóku út fjöllin semi> sV0 10 V01 vel 1 e Þjóðin var varnarlaus og ör- a íslandi, þar með vaxandi vel-
tveggja vegna, ok fjöldi ann- a Ser e§a °ggu nl U1 a 1 et snauð. Samt þóttust erlendar megunar og framfara. Atvinnu
bjai'gai'laus við frægu fiski-
miðin,
fangasmár, þótt komizt
verði á miðin,
en gefur eigi
á .góðum degi,
gjálpi sær við land.
Vissirðu, hvað Frakkinn
fékk til hlutar?
Fleytan er of smá, sá grái
er utar.
Hve skal lengi
dorga, drengir,
dáðlaus upp við sand?
★
T-ietta var ort á morgni ís-
lenzkrar heimastjórnar og
! var tákn vaxandi stórútgerðar
vangi frjálsra þjóða.
★
þjóðir hafa ýmislegt hingað að tækin stækkuðu, eins og Einar
sækja, og sjálft Holland, sem Benediktsson óskaði, og íslenzk-
um tíma var auðugasta landið jr fiskimenn urðu samkeppnis-
meginlandi álfunnar, sendi færari
í yrkja, eins og nú á íslandsmið-
um, en ekki höfðu þessar þjóð-
ir sinnu á því né forsjá að
friða mið sín. Þangað til voru
. þær að í heimskulegu og for-
: sjárlausu kapphlaupi, að fiski-
mið þeirra heima fyrir voru
j uppurin og vá fyrir dyrum
sjávarútvegsins. Þær höfðu
eyðilagt fiskstofninn. Nú voru
góð ráð dýr. Það, sem búið var
að eyðileggja, varð ekki bætt.
Þá var að snúa sér að íslands-
miðum og leika sama leikinn
þar, sækja svo fast að að virða
helzt allar landhelgisreglur að
vettugi.
Saga fiskimiðanna í Norður-
sjó og við Bretland er rauna-
saga, sem á að vera oss til
varnaðar. Ætla mætti, að hún
gæti orðið fleirum en íslend-
ingum einum viðvörun, líka
öllum öðrum fiskveiðiþjóðum
og þá fyrst og fremst Bretum.
En svo virðist ekki vera. Jafn-
vel þótt enskir útgerðarmenn
horfi upp á eyðileggingu ís-
lenzkra fiskimiða, sem þeir
telja nú alla afkomu sína und-
ir komna, þá linna þeir ekki á
kröfunum um að fá að eyði-
leggja þau í friði. Framkoma
þeirra í landhelgismálunum
bendir ekki aðeins á yfirgangs-
hneigð og frekju, heldur og
furðulegt fyrirhyggjuleysi og
skammsýni. Þeir vilja leika
hér sama leikinn sem þeir
léku heima fyrir og koma þar
með útgerðinni á heimamiðum
á kaldan klaka. Og það er ber-
sýnilegt, að enn ríkir þar sami
andinn í þessu máli og ríkti í.
framkomunni við íra á sínum
tíma og Búa, og loks nú á Kýp-
ur, svo að nokkur dæmi séu
nefnd. Vér viljum, að sjálf-
sögðu hafa sem allra bezt
samkomulag við Breta, og
margt hafa þeir stórvel til vor
gert, en vér verðum að láta þá
skoðun uppi með fulli'i einurð’
á opinberum vettvangi, a&
framkoman með löndunarbann-
inu og nú með hótunum um oí-
beldisaðgerðir samrýmist ekki
skilningi vestrænna þjóða á lýð-
ræðisreglum og réttlátlegri sam-
búð frjálsra þjóða.
★
T meira en þúsund ár voru a megintandi attunnar, sendi færari í kapphlaupinu um
atvinnuvegir þjóðar vorrar hingsð .fiskiskip í stórum stíl heimsmai'kaðina og færari til
arra fugla, bæði stórir ok smá-
ir. Braut fór hann þaðan ok
vestur um landit ok svá suðr
á Breiðafjörð ok stefndi þar
inn á fjörð. Þar fór móti hon-
um griðungur mikill ok óð sæ- nær eingöngu tveir, búnaður t11 að afla á íslandsmiðum, svo átakanna um beztu fiskimiðin.
inn út ok tók at gella ógurliga; Qg sjávarútvegur, og var bú- og Frakkar. En ísland var mátt-j En samkeppnin á miðunum
fjöldi landvétta fylgdi honum. skapurinn þó fyrirferðarmeiri. vana hjálenda, sem í engu harðnaði líka. Ekki vegna þess
Brott fór hann þaðan ok suðr en af sjálfu leiðir, að sú þjóð, megnaði að verja réttindi sín þ0j að' rniðin væru að batna,
um Reykjanes ok vildi ganga sem ey]and byggir, hlýtur jafn- a hafinu og að nota sér j heldur hins, að aðrar þjóðir
upp á Vikarsskeiði. Þar kom í an að styðjast mjög við fisk- hinn mikla auð fiskimiða sinna .höfðu farið svo gáleysislega og
móti honum bergrisi ok hafði veiðar. Nú á dögum eru at- sökum fátæktar og kúgunar. fávíslega með sín eigin mið, að eigum vér að vera þess minn-
járnstaf í hendi, ok bar höfuð- vinnuvegirnir fleiri og þótt t. Þegar farið var, fyrir nokkrum þær töldu sig neyddar til að ugir, að krafa vor um 12 mílna
it hærra en fjöllin, ok margir ð. iðnaðurinn sé ómissandi þátt- áratugum, að semja og setja fara um þvei’t Atlantshaf til landhelgi er ekkert einsdæmi,
aði'ir jötnar með honum. Það- ur í atvinnulífi voru, þá hlýtur reglur um landhelgi strand- að þess að ásælast mið íslend- hana upp, og enn aðrar hafa
an fór hann austr með endi- svo enn að haldast um stund, að þjóða, sömdu Danir þar fyrir inga. Það er full ástæða til sumar þjóðir hafa þegar teki5-
löngu landi: „Var þá ekki“, ejnn sé sá atvinnuvegur, sem íslands hönd, sem hluta af þess nú, að vér íslendingar, miklu víðari landhelgi.
segir hann, „nema sandar ok jengi afiar oss 'mestra tekna, Danmérkurríki, og íslendingar rifjum rækilega upp orsakir í verðum að halda fast ’
öræfi ok brim mikit fyrir útan, einkum erlends gjaldeyris, en komu þar hvergi nærri. Við þess, að Bretar og aðrar meg- ' rdlli vorum 0 hverfa hver°i
en haf svá mikit millim land- það er sjávarútvegurinn. Vér þessa dansksmíðuðu landhelgi inlandsþjóðirnar sækja nú svo .... , , .. ... ö
___Of «lrVi pr r __________..... u.,,« *__* x Li__j___fra ÞV1’ Sem Ver tel3Um rett 0g
'Tjmislegt verðum vér íslend-
ingar að gera oss ljóst í.
landhelgismálinu. Vér verðum
öll að öðlast þá óbilandi sann-
færingu, að krafan um 12
mílna landhelgi er ekki sprott-
in af hamslausri og órök-
studdri kröfupólitík, heldur
nauðsyn, sem framtíð vor og
þjóðarhagsmunir heimta. Líka
fært langskipum“.
*
araldi Gormssyni
anna“ segir hann, „at ekki er öf]urn í stórum stíl matvæla, höfum vér síðan búið óbreytta fast á íslandsmið og vilja ekki . , ,
, ■ ..v ’ ... . .. u , * • , ... sanngjarnt. Favislegar og
sem oðrum þjoðum eru nauð- til skamms tima. þola, að ver gætum rettar vors . . . ...
! J . i I .... o' , folskulegar ognamr eiga ekki
synleg, og það er eðlileg verka-, „ , a miðunum. Su athugun leggur _ , .. . .
. I Oft sveið framtakssömum Is- , , , s 66 , að hræða oss, heldur stæla.
skipting, að ver. sem buum , , , , oss upp i hendurnar vopn í .... _ . .... ,. ,
,. , j . , lendmgum það að sja utlend- , ... , Engm tilboð um fnðmdi a oðr-
, . , næstir mestu fiskimiðunum í . „ . ; varnarstriði voru, gagnrok 1 _ •*
leizt . ,, , , „. ... , . mgana ausa upp rikulegum ., , , ,um sviðum mega heldur koma
.... , ■ Atlantshafi, sitjum að þenn ° , , , . , malarekstrmum. ... „ , ,
ekki a aðkomuna her og ^ q . fremst o° selium öðr afla rett utan vlð landsteinana,j |oss til að hvika i þessu mali.
hætti við að hefna níðsins með '°dðu 6 afurðir' Vm'ar en e®a ^að langt uti’ að landinn' Lengi fram eftir öldum var Því að vér höldum hér ekki
herferð, og sendu erlendir kon- að'^ar bæði matvæli o° naði ÞanSað ekki á litlu og lé- Norðursjór og hafið umhverfis aðeins á rétti vorum og stund-
ungar ekki herskip hingað, svo jð^að>arvdrm, ' s*m þær^hafa tleytunum sínum. Það erj Bretland auðugt að fiski, það arhag vorum, sem nú lifum,
að kunnugt sé, fyrr en Friðrik l drma n ’ aðsioðu fjj að nokkur beizkja í orðum Ein- nægtabúr, sem lengi var hægt heldur og framtíð og hag niðja
3. sendi hingað nokkur herskip vér^ekki & •ars Eenediktssonar, enda þótt að sækja í. Enda gerðu þjóðirn- ,vora. Hér er um sjálfstæðismál
til þess að berja kenningu ’ ’ ^honum svelli svo hugur í brjóstij ar umhverfis Norðursjó það ó- Islands að ræða.
Lúthers inn í íslendinga.
Það er engin fjarstæða að að hvatningin yfirgnæfi harm-
En þjóðságan um landvætt- segja, að líf íslenzku þjóðar- inn:
irnar hefur orðið lífseig og vin- innar sé undir sjávarútvegin-, Þú býr við lagarband
spart, einkum Bretar, sem
snemma urðu atorkusöm þjóð.
Þarna var stunduð hóflaus rán-
En þótt vér viljum halda
2>=S>- ®