Frjáls þjóð - 12.07.1958, Blaðsíða 5

f RjXLS ÞJ'QÐ — cJJaugarda
auyardaqmn
12.
fUl
1958

GIMMAR DAL rithöfundur:
ipti hins feita þjðns
breytist skjótt í örlög þrælsins
Ræðu þá, sem hér fylg-Jr,' flugvallarins sjálfs þarf aðeins^
flutti Gunnar Dal rithöfund- faglærða menn, ekki her.
ur á fundi samtaka rithöf-
unda og listamanna um her-
námsmálin, í Hafnarfirði 13.
júní s.l.
Oú kynslóð, sem nú byggir
þetta land, er hin fyrsta
síðan á Sturlungaöld, sem lifað
hefur sem frjáls og fullvalda
jþjóð. En við hlið þessarar fyrstu
kynslóðar, sem lifað hefur
Hann getur því ekki verið á-
stæðan. Bandaríkjamenn hljóta
að hafa sína ástæðu, og hún get-
ur aðeins verið ein: Eins og allir
vita, eru atómsprengjur hættu-
leg vopn í meðförum, of hættu-
leg til að geyma í þéttbýlum
héruðum. Slysasprenging getur
orðið og hefur orðið oftar en
einu sinni bæði í Bandaríkjun-
um og í Rússlandi. Það gefur því|
hlutskipti hins feita þjóns
breytist skjótt í örlög þrælsins.
íslendingar, er ekki mál að
vakna og snúast gegn hættunni,
meðan tími er til?
Verstu áhrilin.
Verstu og geigvænlegustu á-
hrif hernámsins eru þó á félags-
og menningarmál okkar. Þau
eru eins og eitur, sem síast dag-
lega inn í þjóðarlíkamann, án
þess að nokkur virðist verða
þess var.
Þess eru t. d. engin dæmi, að
amerískur her hafi hreiðrað um
sig í neinu landi án þess að
ekki færir um að lifa á okkar
eigin framleiðslu? Því verðum
við að neita. — En það verður
hins vegar satt, ef hin óeðlilegu' skapá vændi. Losnum við ís-
áhrif hernámsins ná að móta lendingar við þá smán? Það
athafnalíf okkar og liætti öllu eru þegar orðin mikil brögð að
því, að kornungar stúlkur leið-
ist á glapstigu vegna kynna
sinna af hinum erlendu vernd-
urum.
Tii eru íslenzk hótel, sem
lengur en orðið er.
„Hagnaðurinn“
af hftrmanginu.
Sannleikurmn er sa, að her- hafa af ^yí drjúgar tgkjur að að feigðarósi.
leyfa vildi herstöðvar í landi
sínu, aðeins hverfandi lítill
minnihluti. En þessi eini ára-
tugur hefur svæft svo sam-
vizku og sjálfstæðisvituncl
þjóðarinnar, að þeir, sem nú'
berjast gegn herstöðvum, ent
fámennur hópur, sem á sér
varla nokkurn skeleggan mál-
svara á sjálfu alþingi íslend-«
inga.
Forystumenn okkar á alþingi!
reyndust margir í þessu máli
málanna níðráðir, smásýnir og
falir við gjaldi.
Bandaríkjamenn verja millj-
örðum til styrktar vinveittum'
blöðum og einstaklingum. Þeir,
þekkja mátt dollarans. Og þeir,
hafa ekki orðið fyrir vonbrigð-
um af sinni hjörð, múlbundn-
um blöðum og skuldbundnum
foringjum, sem síðan hafa’
stungið alþýðu manna svefn--
þorn, og þjóðin flýtur sofandi
mannsæmandi lífi á íslandi, er' auga leið, að frá bandarísku
að vaxa úr grasi æska, sem'sjónarmiði er talið hagkvæmt
þekkir land sitt aðeins sem her-
numið land.
Feður okkar og mæður gáfu
okkur hinn dýra arf frelsisins.
Á það að verða okkar hlutverk
í íslandssögunni að glata því
aftur, og arfleiða börn okkar að
hlutskipti hins undirokaða?
Öll hafið þið heyrt forystu-
sauðina á alþingi segja við ykk-
ur í útvarpsumræðum og á
að geyma nokkurn hluta af þess-
um sprengjum í fjarsta varnar-
hring þeirra. ísland er strjál-
býlt land og liggur einmitt í
þessum varnarhring. Ef hér á
okkar landi eru á ferð amerísk
atómvopn verður vei skiljan-
legt, að Bandaríkin telji her
sinn nauðsynlegan til að gæta
þeirra. Án þessa hlutverks væri
hann með öllu þýðingarlaus.
mangið hefur ekki orðið hagn-
aður, heldur þvert á móti til
stórkostlegs fjárhagslegs tjóns,
þegar öll kurl koma til grafar.
Við fengum að vísu 130—160
milljónir frá herstöðinni á síð-

framboðsfundum, líkt og menn Það er a. m. k. sannanlegt og
sem tala upp úr svefni: Við lif-
um á hættulegum tímum, ófrið-
arhættan í heiminum fer sízt
minnkandi, og við verðum þess
vegna að hafa her. Við verðum
að geta varið landið, ef til inn-
rásar kemur. Og því hlutverki
eiga svo dátarnir á Keflavíkur-
flugvelli að gegna vopnaðir
byssustingjum!
Heilög
einfeldni.
Til þess að láta sér slík orð
um munn fara þarf mikla og
lieilaga einfeldni. Það er eins
og þessir menn hafi ekki enn
þá heyrt þau tíðindi, að byssan
er orðin úrelt í hernaði, að flug-
vélar eru barnaleikföng og' okkar séu svo saklausir í and-
fimm þúsund dátar á Keflavík-| anum, að þeir trúi því sjálfir,
urflugvelli jafnumkomulausir þótt þeir beri það á borð fyrir
viðurkennt, að bandarískar
flugvélar vopnaðar- atóm-
sprengjum hafa haft hér við-
dvöl og flogið yfir íslenzkt land.
Geigvænleg
hætta.
Allir menn hljóta því að sjá,
að þetta er sízt til öryggis og
verndar landi okkar, heldur
hefur það jafnvel á friðartím-
um í för með sér geigvænlega og
yfirvofandi hættu, svo að segja
má, að lífshætta af þessum sök-
um vofi yfir íslendingum, þar
til herinn er sendur burt og
sprengjurnar með honum.
Ég býst ekki við, að jafnvel
grunnfærustu alþingismenn
leigja hermönnum herbergi til
einnar nætur í höfuðstaðnum.
Hvar eru vitsmunir þessarar
gömlu menningarþjóðar? Hvar
Hver verða örlög þessara er metnaður þeirrar þjóðar,
varnarlausu unglinga, og hvers sem skráði íslendingasögur?.
virði er okkur líf þeirra?
Hvar er stolt okkar?
Eru okkur e. t. v. silfurpen- |
ingarnir að vestan verðmætari? .
í kjölfar þessarar . spillingar ^ pjOöfana
sigla eiturlyfin. í Bandaríkjun-
um er, eins og allir vita, meiri
neyzla eiturlyfja en í öðrum
löndum. Hér er það orðið al-
gengt að sögn, að unglingsstúlk-
um séu gefin eiturlyf út í drykk
í hálfa síöng.
Tilheyrendur góðir, þjóðhá-
tíð fer nú senn í hönd, og menn
draga upp íslenzkan fána við
hús sitt. — Samt spyrjum við
sinn eða í sígarettu. Og víst er með nokkrum ugg: Hvað verða
og mýflugur í stormi.
I almúgann, að slíkur her sé landi
Fyrir Islendinga er nú aðeins okkar til öryggis og verndar.
til ein vörn. Sama vörnin og j
fyrir Bandaríkjamenn sjálfa og , Hin leynda
öll önnur ríki jarðkringlunnar.' , , c*
Þessi eina vörn þjóðanna er, ,aS
að engin hugsanleg vörn gegn1 Hin leynda ástæða Þeirra
atómstyrjöld er lengur til. flestra voru silfurpeningarnir
Heiminum er nú skipt 1 tvær að vestan- En þar sem siðgæð-
andstæðar fylkingar, og getur,isvitund Mendinga hefur hrak-
hvorug á hina ráðizt án gereyð- .að ár frá ári vegna áhrifa her"
ingar. Rússar gætu að sjálf-,mangsins Þykir ekki lengur á’
sögðu tekið Svíþjóð eða Noreg' stæða tU að hy]ja hana undir
á einum degi. En þeir gera það blæiu orða eins og vestrænni
ekki vegna þess, að það væri á- 'menningu °S landvörnum. Þeir
rás á allan hinn vestræna heim koma ti: ykkar’ landsfeðurnir.
og jafngilti heimsstyrjöld, sem1 og segia: Atvinnumálum Is-
tortíma mundi þeim sjálfum. Af ,lendinga er nn Þannig háttað,
þessum sökum geta þeir ekki að án beírra tekna’ sem landið
heldur ráðizt á ísland, og sldpt- lfær frá varnarliðinu, yrði land-
ir í því sambandi engu máli,
hvort hér er her eða ekki.
Hagsmunir
Bandaríkjamanna.
En fyrst hinir amerísku dát-
ar geta ekki verið hér til að
verja landið, til hvers eru þeir
þá? Hvers vegna er verið að
íþyngja amerískum skattgreið-
endum með þarflausum hern-
aðarútgjöldum? Til að gæta
ið gjaldþrota og atvinnuvegirn-
ir legðust i rúst. Gera þessir
menn sér ljóst, tilheyrendur
góðir, að þessi yfirlýsing jafn-
gildir því að sagt sé, að íslend-
ingar séu ekki færir um að vera
sjálfstæð þjóð?
Sú þjóð, sem lýsir yfir því,
að hún geti ekki staðið á eigin
fótum, afsalar sér þar með til-
verurétti sínum í hópi frjálsra
og fullvalda ríkja.
En er það þá satt, að við séum
Gunnar Dal.
astliðnu ári, en hverju glötum
við í staðinn?
Það eru um 1500 manns starf-
andi við dauð störf á Keflavík-
urflugvelli samtímis því, sení
skipafloti okkar er mannaður
erlendum sjómönnum, sem
greitt er í erlendum gjaldeyri
tiltölulega miklu hærra kaup
en íslenzkum sjómönnum, og
mörg skip eru ekki gerð út sök-
um manneklu, hvað þá að flot-
inn sé aukinn, sem okkur þó er
lífsnauðsyn. Hvað kostar þetta
íslendinga mikinn gjaldeyri í
bráð og lengd?
Til þess að vera efnahagslega
sjálfstæð þjóð verðum við að
afla nýrra framleiðslutækja og
koma upp nýjum iðjuverum, —
en hermangið og festing vinnu-
aflsins við dauð og þýðingar-
laus störf hindra beinlínis, að
svo geti orðið. Hvað á sú hindr-
un eftir að kosta oltkur í fram-
tíðinni? Það er af þessum or-
sökum, sem hagfræðingar okk-
ar viðurkenna nú í síðasta hefti
Fjármálatíðinda, að hernámið
hafi haft óheillavænleg áhrif á
efnahagslíf þessarar þjóðar. Við
getum ekki í framtiðinni byggt
hús okkar á kviksyndi her-
mangsins. Það er tími til kom-
inn að nýta okkar eigin auð-
lindir með nýrri tækni og láta
þær koma í stað erlendra silfur-
peninga og ölmusu.
En ef við seljum landið og
glötum sjálfstæðinu, hversu ör-
lát h'aldið þið þá, að herraþjóð
okkar verði á silfur sitt? Ný-
Ienduþjóð, sem fargað liefur
sjálfsvirðingu sinni, hefur alltaf
verið skammtað úr hnefa og
um það, að til eru menn, sem á
hverri nóttu fara hljóðlega um
götur höfuðborgarinnar og út-
býta eiturlyfjum til fórnardýra
þess ægilega böls.
Hvers virði er okkur líf og
hamingja þessara landa okkar?
Og eitrið drýpur einnig inn ^ land sitt sjálfir.
í viðkvæmar og næmar sálir
unglinganna: Glæparit, morð-
sögur, orðskrípi, fígúruskapur
og veistheimska.
þeir margir, sem draga íslenzka’
fánann að hún í garði sinum,
en í hálfa stöng í hjarta sínu.
Vonandi verða þeir fáir. Von-
andi berum við gæfu til að láta
fánann okkar blakta yfir
frjálsum mönnum, sem eiga
Gunnar Dal.
Svikulir
foringjar.
Fyrir aöeins etnum áratug bIaðsíns>
var sa hopur Islendinga, sem
Sendið blaðgjald Frjálsr-i
ar þjóðar 1957, kr. 81.00,
þegar í stað til afgreiðslu
Nýtt
Sainvinnu*
liefti er
komið út
Halldór Kiljan
skrifar um Mormóna,
Þórður Björnsson
um Collingwood,
Gils Guðmundsson
um Grím Thomsen,
Gunnar Gunnarsson
um Stein Steinarr.
MARGT FLEIRA EFNI
KAUPIÐ OG LESIÐ
SAMVINNUNA.
Áskriftarsími 13987.
SAMVINNAN