Frjáls þjóð - 22.08.1959, Blaðsíða 2

„Nýjungagirni * Æsifregnir ☆ Slúður * Heimska ☆ Flatneskja"
Dagblöð handa ólæsum
1 clönsku tímariti, er Dia-
log nefnist, birtist í 4. hefti
I þessa árs athyglisverð grein,
! sem ber yfirskriftina B. T.
! Et uhy g g eligt tids-
f œ n o m e n, eða á ís-
lenzku: B.T. Óhugnanlegt
i tímanna tákn. Greinin fjall-
i ar um blaðamennsku nútím-
ans, bœði að því er tekur til
f efnis og efnismeðferðar. Eins
og yfirskriftin ber með sér,
er í greininni tekið fyrir eitt
t ákveðið danskt blað, B.T., en
i margt það,sem fjallað er um,
l er þó svo alménns eðlis og at-
hyglisvert, að það á líka er-
indi til ísl. blaðalesenda.
Sams konar blaðamennska
í og lýst er í greininni er
j nefnilega ört að breiðast út
einnig hér á landi, og eru
i Alþýðublaðið og Tíminn Ijós-
i ustu dœmi þess, þótt eflaust
megi tina til fleiri.
Greinin hefst á því, að lýst
er hinni hörðu og miskunnar-
lausu samkeppni, sem dönsk
blöð hafa á árunum eftir styi'j-
öldina háð um hylli fjöldans
og leitt hefur m. a. til þess, að
flest blöð hafa mjög aukið við
léttmeti og æsifregnir á kostn-
að alvörumeiri greina um
stjórnmál og þjóðfélagsmál eða
hlutlausra yfirlitsgreina frá
öðrum löndum.
Tveir starfsmenn Dialog tóku
sér nú fyrir hendur að rann-
saka eitt útbreiddasta danska
' blaðíð, BT, til þess að fá yfirlit
yfir það efni, er svo mikillar
hylli nyti. Fylgdust þeir með
blaðinu í tvo mánuði, og fer
frásögn þeirra hér á eftir.
Teikniskrýtlur, mynda-
sögur, ljósmyndir.
„Alls höfum við blaðað í 52
tölublöðum. Venjulega er blað-
ið 48 blaðsíður, þar af eru milli
5 og 12 síður um iþróttir. Heil-
ar 3 síður eru helgaðar mynda-
sögum, 3 síður eru svonefndar
kvennasíður, þrjár síður „með
morgunkaffinu11. Þar að auki
eru 3 dálkar af teikniskrýtlum,
spá dagsins, stjörnuspádómar
og „Stjarna dagsins", en það
er almynd af kroppfríðum
kvenmanni. Svo sem sjá má, er
þarna heilmikið efni handa
þeim, sem ekki einu sinni
þekkja stafina, og þar að auki
eru ljósmyndirnar. Við tókum
eitt tölublað af handahófi og
töldum 67 myndir, og það er
trú okkar, . að það sé nálægt
meðáltali. Ef þess er svo
minnzt, að sumar myndanna
eru í fullri síðuhæð eða -breidd
og enn fremur reiknað með
auglýsingum (og af þeim fær
útbreiddasta blaðið mest), þá er
augljóst, að það eru ekki alveg
48 síður eftir undir hið eigin-
lega hlutverk blaðanna: að
fræða, mennta og mynda skoð-
anir.
Menningin annan
hvern dag.
Það verður að segjast eins
og ér, að BT fórnar t. d1. einni
síðu á dag undir utaitrikismál
(þar dragdst þó frá auglýsingdr
á sömu síðu). Eiginlegar menn-
ingarmálasíður voru í nákvæm-
lega 25 blöðum af þeim 52,
sem athuguð voru, en þá verð-
ur líka að leggja víðustu merk-
ingu í orðið „menning", því að
þarna eru meðtaldar frásagnir
af reyfarahöfundum, nýjustu
jassplötum o. s. frv.
Þegar þetta er haft í huga,
skilst undir eins, að það er ekki
ófyrirsynju, sem BT hefur hlot-
ið gælunöfn eins og Analfa-
BT og fleiri þess háttar.
Smjattað á slysförum
og glæpum.
Lesmáli blaðsins fyrir utan
íþróttir, „með morgunkaffinu“,
kvennasíður, ófullburða utan-
ríkismálasíðu og menningar-
legar nauðþurftir annan hvern
dag, sem áður er getið, má
skipta eðlilega í fjóra flokka,
og af þeim eru tveir gjörsam-
lega ráðandi. Hinn fyrri inni-
heldur allt, sem telja má til
slysfara og glæpa, og það er
þetta, sem dag hvern flennist
framan í mann bæði á forsíðu
og baksíðu blaðsins. í engu
öðru dönsku blaði er gert nánd-
ar nærri eins mikið úr slysum,
líkamsárásum, íkveikjum, auðg-
unarglæpum, barnaafbrotum,
heimiliserjum, sem lögreglan
skerst í, leynivínsölu, smáprett-
um o. s. frv. Mál, sem fjallað
væri um í tveimur línum eða
beinlínis þagað um í heiðarlegri
blöðum, er oftast hægt að finna
slegið upp með stærsta letri
í BT.
Draumalandið: flugfreyjur
og fyrirsætur.
Þegar svo efni þessa fyrsta
aðalflokks hefur komið ofur-
litlu róti á taugar lesandans,
getur hann hallað sér makinda-
lega aftur á bak og lesið það
efni, sem tilheyrir hinum aðal-
flokknum. Þar er hann leiddur
í draumalandið. Hér gefur að
lesa reiðinnar ósköp um fólk,
sem vinnur í happdrættinu. —-
Þannig kemst maður næst því
að vinna sjálfur. Ellegar mað-
ur getur lesið um kónga-,
fursta- og heldrimannafjöl-
skyldur, leikhúsfólk — og þá
einkum leikkonur — nýjustu
tízku (sem fæstir lesendur geta
veitt sér), óskabörn samtíðar-
innar: flugfreyjurnar, eða hálf-
guði allra unglinga: Ijósmynda-
fyrirsæturnar.
Eftir eru þá tveir litlir efnis-
flokkar. I annan þeirra flokk-
ast það, sem kalla má bjána-
skap, t. d. fávizkuleg veðmál
og annað slíkt. Hinn flokkur-
inn er um það, sem maður geti
vænzt, að nánar væri fjallað
um í dagblöðum; pólitísk og
þjóðfélagsleg vandamál og
fleira þess háttar.
Kynbombur, bréfdúfur
og bílar.
Því til staðfestingár, að BT
vanræki nokkuð það, sem fyrr-
um var talið blaðaefni, skal hér
skýrt frá efni þeirra 213 heil-
síðugreiria, sem birtust í blað-
iiíu þéssa tvö mánuði, serri at-
huguniá' stóð' eri það eru
meðaltali 4 á dag. Af þessum
gréinum voru 38 um leikhús,
kvikmyndir, skemmtisýningar,
en einkum þó leikkonur, sem
þar koma við sögu. 9 greinar
fjölluðu á sama hátt um út-
varp og sjónvarp, 10 greinar
voru helgaðar fyrirsætum og
öðrum stúlkum, sem höfðu get-
ið sér orð fyrir kynferði sitt.
2 greinar voru um hringleika-
hús, 5 um kónga og fursta, 6
um fljúgandi diska (margir
blaðamenn við BT trúa statt
og stöðugt slíkum sögnum), 6
um fólk, „sem kaus sveitasæl-
una“, 3 um bréfdúfur og spil,
7 um glæpamennsku og mála-
ferli, 14 um bíla, ferðp:, flug og
íþróttir, 6 um hjónabönd, 3 um
'• læknaefni, 9 um sumarleyfi,
I vorið, veðrið og skróp, 6 voru
viðtöl.
Með ofurlítilli velvild er
hægt að flokka 6 af þessum 213
heilsíðum undir utanríkisfrétta-
mennsku og 16 má á sama hátt
segja, að fjalli um dönsk stjórn-
mál og þjóðfélagsmál. Afgang-
inum er varla heiti gefandi og
mest af því tagi, að heiðarlegri
blöð mundu tæpast fórna því
10 línum í efnishraki. Kann-
ske mætti fyrir nákvæmni sak-
ir bæta því við, að heill flokk-
ur greina þeirra, er nefndar
voru, fjalla um „fagrar konur,
sem skiptu um trú fyrir mann-
inn sinn!“
Hvernig er það
ritað?
Ekki breytir myndin svip,
þótt athugaðar séu 52 tveggja
síðu greinar, sem birtust áður-
nefnda tvo mánuði. Af þeim
eru 8 um leikkonur og útvarps-
stjörnur, 3 um stúlkur almennt,
3 um alls konar skemmtanir,
5 um kónga, fursta, aðalsmenn
og samkvæmishetjur, 3 um
„eigin gæfu smiði“, 2 um
glæpamennsku, 2 um bíla-
drauma. Aðeins 2 af 52 grein-
um eru um utanríkismál og 3
um vandamál, sem ofarlega eru
á baugi heima fyrir.
Og hvernig er þetta nú allt
saman ritað? Mörgum lesend-
um finnst það líklega fjörlegt
og vel læsilegt. Öðrum þykir
sem það sé gróft og óþarflega
fært i stílinn. Þar að auki þyk-
ir þeim tungunni óleikur ger
með flatneskjulegum stílsmáta,
sem á að vera fínn, og stælingu
á hinum „harðsoðnu“ amerísku
höfundum fyrri áratuga, sem
blaðamennirnir uppgötvuðu þó
fyrst fyrir fáum árum.“
Þetta segja þeir í dansl\i
tímaritinu Dialog. Grein i
er talsvert lengri en það, sem
> hér er lauslega þýtt, en þvi
er sleppt sökum þess, að þa:
fjallar að mestu urh sér
danskt efni og hefur þvi ekki
eins alménht gilcLi. Eins og
lesendúr hafá ef til vill fund-
ið, er greinin ekki álveg
hlutlaust rituð, og vérður
pólitisk andst'aðá víð BT éhn
Ijósari í hiðúrlágri gréirtarihn-
ar. Eh þrátt fýrir þá& e*
gréihih skehimtiiegfa'éirrí&úkr
hugvekf*, émiþ frffr múr
Höfum opnað útibú ab
r«MVS,UMI\(,V 17
[fnalaug Austurbæjar
S/i ipu lag&má tin
Franih. af 1. síðu.
verið hefur undarlega hljótt
um, en er þó tvímælalaust
mesta slys, sem hent hefur í
skipulágs- og byggingarmálum
á íslandi.
Það mun skoðun flestra, sem
einhverja þekkingu hafa á
skipulagsmálum, að eðlilegast
sé, að Reykjavík byggist til suð-
urs, þannig að hún og Hafnar-
f jörður myndi í framtíðinni
eina borg. Raunar þarf ekki að
fjölyrða um, hvað sé rétt eða
rangt í því máli. Reynslan
sannar, að þessi þróun er þegar
komin vel á veg. Kópavogs-
kaupstaður og Silfurtún, sem
sprottið hafa upp á síðustu ár-
um, sýna, hvert stefnir í þess-
um málum.
írinan tiðar verður Kópavog-
ur miðsvœðis í Reykjavík. En
hvernig hefur þá tiltekizt í þess-
um framtíðar-„miðbœ“ Reykja-
víkur?
Þaf er skemmst frá að
segja, að öll þau mál eru,
og bafa frá öndverðu ver-
ið í slíkri botnlausri vit-
leysu og sukki, að með
fuílkomnum ólíkindum
má teljast. Sjálft skipulag
byggðarinnar (skipulags-
uppdrátturinn) er flaust-
ursverk og handaskömm.
Þar við bætist svo, að vel-
fíestar verklegar fram-
kvæmdir bæjarins eru kák
og handabakavinna. Það
mun t. d. allt að því óþekkt
í ríki Finnboga Rúts, að
endanleg hæðarlega gatna
sé ákveðin áður en byggð
rís. Húsunum er „dritað“
niður af fullkomnu handa-
hófi hvað hæðarsetningu
viðkemur, og tíðum með
stórum skekkjum varð-
andi byggingalínur. Eftir-
]>{ með hjrggingum er
mjög ófullkomið og lóð-
arh’afar komast upp með
að hröngla upp hversu af-
skræmislega Ijótum kumb-
: vm sem vera skal, án
þc: að byggingamefnd
fi legg eða lið.
. Vmsar framkvæmdir,
sem bærinn stendur fvrir,
sem holræsagerð, er
rneð fullkomnum endem-
úm.
ilýr mistök.
Hiklaust má fullyrða, að þau
tv mál,. sem drepið var á hér
islendihga. Kanhske vildi
einhvér lesandi taka sig til
og gera sárhs konar rann-
sökn á íslehzkum dagblöð-
úhi. — FRJÁLSRl ÞJÓÐ
riiuhái þýkja férigur að slikri
skýrshi til birtingar.
að framan, og Reykvíkingar eruf
stöðugt að ergja sig yfir, ena
hreinir smámúnir samanboricS
við Kópavogshneykslið. i
Það er algjör misskilningur,
að álíta, að Reykvíkingum komiI
þetta ekki við, vegna þess að
Kópavogur sé sjálfstætt lög*
sagnarumdœmi.
Hvað sém hver segir, þál
verður byggðin í Kópavogi inn*
án tíðar ihhi í miðri Réykja«'
víkurborg, hvað svo sem nafnú
giftum og „hreppamörkunú*
líður. I
Hér er um að ræða eina afV
leiðingu þess, hversu skamrrw
sýnir og trassafengnir ráða«
menn Reykjavíkur eru og haíal
frá öndverðu verið í skipulags*
málum. I
Reykjavikurbær hefði fyriil
löngu síðan átt að vera búinril
að eignast allt land á millll
Reykjavíkur og HafnarfjarðaQ
með það fyrir augum, að þaq
risi nýtízku borg, sem værí
byggð og skipulögð sem eirs(
heild, og héldi ákveðnUm tek<
niskum „standard“. ö
1 stað þess að hugsa á þennani
veg, hefur meirihluti bœjar*
stjórnar Reykjavíkur fagnað,
því í hjarta sínu, að Kópavoguti
létti á Reykjavík í lóðamálunM
um og tœki við efnalitlu fólkS,
til búsetu. Árangurinn er nú[
sem óðast að koma í Ijós, og|
liann er með þeim hætti, act,
öllum, sem skyn bera á þessi
mál og til þekkja, hrýs hugwt)
við. 1
Frjáls þjóð mun ræða þessj
mál nánar á næstunni. I
Lærið að bjarga
yður sjálf . . .
á ferðalögum erlendis. ]
PÖNTUN j
Sendið mér . .eint. af
SAMTALSBÓK á kr. 35.-.
1
• • m
Burðargjaldsfrítt, ef gréiðsl*
fylgir pöntun. j
ÁSAÞÓR, Pósth. 1352-R: \