Frjáls þjóð - 24.09.1960, Side 4

frjáls þjóð
[ ' titgefandi: Þjóövarnarflokkur IslanAs,
Ritstjórar: Ragnar ArnoUds,
Gils Guðmundsson, ábm.,
Framkvæmdastjóri: Kristmann Eiðsson.
í Afgreiðsla: Ingólfsstræti 8. — Sími 19985. — Pösthólf 1419.
Askriftargj. kr. 12,00 á mán. Argj. kr. 144,00, í lausas. kr. 4,00.
Félagsprentsmiðjan h.f.
Kosningar til Alþýðusambandsþings standa yfir um
þessar mundir. Ef til vill hefur alþýða landsins, nú
í seinni tíð, sjaidan staðið frammi fyrir jafn örlagaríkum
og vandasömum viðfangsefnum og einmitt nú. Teningun-
um hefur í raun og veru verið kastað í lífsbaráttu þjóðar-
innar. Allir sem fylgjast með því, sem er að gerast í stjórn-
málum og efnahagsmálum þjóðarinnar, sjá nú og skilja,
að stefna núverandi ríkisstjórnar og ráðstafanir þær, sem
hún hefur framkvæmt og er að framkvæma í þeim mál-
Um, krefjast þess, að alþýða landsins sætti sig möglunar-
laust við það, að hverfa aftur til þeirrar fátæktar og þreng-
jnga, sem hún bjó við á kreppuárunum.
Það er einnig Ijóst, að stjórnarliðið þykist í þessum efn-
um hafa komið ár sinni svo vel fyrir borð, að það
geti leyft sér að hafa í frammi ódulbúnar hótanir um að
valdi verði beitt, ef alþýðustéttirnar sætti sig ekki við
þennan gang mála jafn möglunarlaust og lambið í hinu
kunna íslenzka orðtæki. Hefur þetta hvað skýrast komið í
Ijós í forystugreinum Morgunblaðsins og annarra stjórnar-
blaða að undanförnu, en einnig í frásögn þessara blaða af
skýi'slu, sem einhver norskur maður, að nafni Per Drag-
land hefur samið um „viðreisnarráðstafanir“ ríkisstjórnar-
innar. Samkvæmt frásögn þessara blaða farast þessum
Norðmanni svo orð:
„Mér er ljóst, að það hlýtur að vera örðugt fyrir laun-
þega að sætta sig við þessar ráðstafanir, eftir alla þá
tnikiu og vondu reynzlu, sem þeir hafa af fyrri aðgerðum.
— Ég tel — að staða launþega hljóti að verða ólíkt verri,
ef allt fer í mola. — Það er með öðrum orðum ekki um það
að ræða að velja milli fyrrverandi ástands og efnahagsað-
gerðanna, heldur milli aðgerðanna og einhvers annars, sem
enginn þekkir takmörk á.“
Hér er ákaflega ljóst talað. Með „viðreisnarráðstöfun-
um“ var alþýða landsins ofur einfaldlega sett upp að vegg,
og ef hún ekki tekur því möglunarlaust þá gerist eitthvað
það í lífi þessarar þjóðar, „SEM ENGINN ÞEKKIR TAK-
MÖRK Á“, að dæmi Norðmannsins Per Dragland. Þetta er
m. ö. o. kenningin um „peningana eða lífið“ í nútíma út-
gáfu.
T^egar svo alvarlega stendur á í lífi íslenzkrar alþýðu er
■*' það höfuðnauðsyn, að hún standi saman, án tillits
til ágréinings um önnur mál, og móti baráttu sína og
sjálfsvörn sína fyrir lífskjörum sínum og lífshamingju af
meiri festu, öryggi og reisn en nokkru sinni fyrr.
Þá verður að taka á öllu því, sem til er, og ráða fram úr
vandamálunum að beztu manna yfirsýn. Þá verður að gera
það upp af þekkingu og viti, hvað gera skal, hvernig koma
á í veg fyrir það, að alþýðustéttir iandsins verði á ný
hnepptar í þrældómsfjötra fátæktar og bölsýni. Og það
verður einnig af karlmannlegri ró að vega það og meta,
hvaða leiðir séu til að snúa hallærisstefnu stjórnarinnar
við til hagsbóta fyrir heildina, án þess að valdið sé með
því tjóni, sem erfitt yi’ði að bæta.
Alþýðusambandsþing það, sem nú er verið að kjósa
fulltrúa til, er einn slíkur höfuðvettvangur, þar sem ör-
lagaríkar ákvarðanir hljóta að verða teknar í þessu stríðj.
Það er þvr nauðsynlegt, að allir andstæðingar núverandi
stjórnarstefnu taki höndum saman um kosningar til þess
þings og ákvarðanir á því þingi.
það er að dómi þjóðvarnarmanna nauðsynlegra nú
en nokkru sinni, að lýðræðissinnar, sem andvígir eru
þeirri stjórnarstefnu, sem hér hefur verið lýst, verði fjöl-
mennir á Alþýðusambandsþingi vegna þess, að þá gæti
verið stefnt í algera tvísýnu, ef kommúnistar ættu EINIR
að móta aðgerðir alþýðunnar gegn glæfrastefriu stjórnar-
liðsins, og ákveða bæði baráttuaðferðir og þau markmið,
sem stefnt skyldi að, án þess að lýðræðissinnaðir vinstri-
ménn - í alþýðustéttunum gætu: sett sitt svipmót þar á.
, ’...................■' ‘ • íb.
n
Ég hef frá öndyerðu verið
gallharður fylgismaður Norð-
ur-Atlantshafsbandailagsins
og ætla mér, í ræðu þessari;
að gera stutta grein fyrir rök-
um þess og þó einkum hins,
er því olli, að ég sá mér að
lokum ekki annað fært, sem
mennskur maður og Islend-
ingur, en snúast gegn því, að
Bandaríkin hafi áfram her-
setu hér á íslandi.
Ástæðan til þess, að ég var
lengstum áhugasamur fylg-
ismaður Norður-Atlantshafs-
bandalagsins, var sú, að ég
áleit, og álit enn, að undir
eins upp úr seinni heimsstyrj-
öldinni væri Sovét-Rússland
oi’ðið hættulegast heims-
friðnum og velferð mann-
kynsins í einu orði sagt, allra
einstakra aðilja, og að full-
ur ógerningur væri að koma
í veg fyrir ósegjanlega ógæfu
af Rússlands völdum, nema
öll vestræn í’íki mynduðu
sameiginlegt varnarbandalag
gagnvart því. Og þetta gerðu
þau þar, sem Norður-Atlants
hafsbandalagið er. Og það er
ti’úa mín að hefði það ekki
verið, væru fleiri Evrópu-
þjóðir komnar á bás sem
mjólkurkýr Rússa heldur en
þjóðir Eistlands, Lettlands,
Litháens, Póllands, Tékkósló-
vakíu, Ungverjalands, Rúm-
eníu, Búlgaríu, Albaníu og
Austur-Þýzkalands — fyrst
og fremst Norðurlönd, — svo
að ég reyni ekki að sinni til
að telja upp aðra ógæfu, sem
þessu hefði orðið samfara.
í Atlantshafsbandalaginu
eru öll ríki, nema írland, sem
land eiga að noi’ðurhluta At-
lantshafsins, og fleiri þó.
Gildi bandalagsins, sem
verndara þjóðanna og þar
með friðarins, hefur að vei’u-
legu leyti verið háð því, að
mjög fá ríki á svæði þess
skærust úr leik. Yfirleitt er
það eðli slíkra bandalaga að
þola helzt ekki að neitt ríki,
sem á svæði þess er, standi
utan við samtökin. Að því er
ísland snertir, í þessu sam-
bandi, þá er lega þess á
hnettinum slík, að svo hefur
mátt heita, að land okkar
væri lykillinn að mikilvæg-
ustu samgönguleiðinni, ef til
styrjaldar kæmi, — leiðinni
milli Bandaríkjanna og Evrr
ópu.
Þannig var það sjálfsagt
mál, að Atlantshafsbanda-
lagsríkin fylgdu því fast eft-
ir, að ísland hefði samstöðu
með þeim, enda lá það í aug-
um uppi að það myndi sjálft
njóta ávaxta þess á við hvem
annan aðiija. Það var, sem
alkunna ei’, landið sjálft, land
undir herbækistöðvar, sem
íslenzka ríkið gat lagt banda-
laginu til. Og allir þingflokk-
ar nema Kommúnistar, á-
litu að leggja yrði á þá hættu.
Svona horfði þetta við, um
þær mundir sem ísland gekk
í Atlantshafsbandalagið og
samþykkti hersetu Banda-
ríkjanna hérlendis. Það var
svo sem auðvitað,. að herseta
er alltaf vandasamt viðfangs-
efni. Svo og hitt, að engin
þjóð kunni síður skil á því
en íslendingar — fyrst og
fremst sökum reynsluleysis,
Síra Björn 0. Björnsson:
þá vegna gelgjuskeiðs í þjóð-
lífinu yfii’leitt; loks vegna
fámennis — að verjast ó-
heillavænlegum áhrifum af
erlendi’i hersetu. „En mikið
skal til mikils vinna“! Það
varð að ætlast til þess af
þjóðinni, að hún bæri þann
metnað í brjósti, að hún lægi
ekki hundflöt fyrir setulið-
inu og freistingum þeim, er
því fylgdu, — en þær reynd-
ust nú raunar f jölbreyttari og
viðsjálli, sumar, en nokkur
sá fyrir að óreyndu.
Samt verð ég að játa, að
enn finnst mér sem þjóðin
yrði að ki’efjast þess af sjálfri
sér að hún væri fær um að
hýsá hið eiienda heiiið, án
þess. að bíða . stórvægilegt
tjón af — jafnvel að hún
ætti að geta þroskast af því
meira en tjóninu næmi — EF
ekki væri svo máli háttað,
að forsendur hersetunnar
hefðu breytzt stórkostlega —■
frá því er hún hófst.
Það var rétt áður en eld-
flaugarnar komu fram á
ípónai’sviðið, að ég lagði mik-
ið verk í að kynná mér öll
þessi viðhorf. Og niðurstaða
mín var sú, að það væri í
senn þegnskaparskylda og
jafnframt áhættuminna fyr-
ir ísland að vera í Atlants-
hafsbandalaginu og hafa
bandaríska setuliðið. Að einu
leyti fannst mér samt fram-
kvæmd stjói’na íslands og
Bandaríkjanna á samstarfinu
óþolandi — m. a. s. í þeim
mæli, að gera ætti Bandaríkj-
unum úrslitakosti, ef þau
yrðu ekki við einföldum til-
mælum að því lútandi. Það
var eiginlega enginn viðbún-
aður hafður til að verja þjóð-
ina sjálfa, EF til styrjaldar
kæmi. Allt var við það mið-
að, að gera Atlantshafsbanda-
lagið svo óárennilegt, að
Rússar þyrðu ekki að leggja
út í styrjöld. Þetta var til-
tölulega einfalt og öruggt
allra fyrst — á meðan Banda-
ríkin voru langt á undan
Rússum í kjarnoi’kusprengju-
búnaðinum. En þau hlutföll
breyttust miklu fljótar, At-
lantshafsbandalaginu í ólxag
en nokkurn varði.
Rannsókn mína endaði ég
með því, að skrifa allýtarlega
álitsgerð. Og niðurstaða
hennar var, sem sagt sú, að
Nytsamur sakl
gerir grein fyrir atkvæöi sín
Börnin verða alltaf
að hafa nóg að riunda
eitthvað að gera. Þau verða að
fá að vinna og dunda og alltaf
að hafa eitthvað fyrir stafni.
— Var ekki dýrt að byggja
þennan leikvöll?
— Jú, hann hefur kostað á
annað hundrað þúsund krónur.
Ríkið boi’gaði helminginn,
hreppurinn gaf töluvert og hús-
mæðui'nar hafa safnað miklu
Rætt viö Aöalstein Hallsson, skólastjóra
á Fáskrúösfiröi
Tíðindamaður blaðsins kom
nýlega í heimsókn að Búðum
austur í Fáskrúðsfirði. Þorpið
stendur norðan megin í firðin-
um eins og flest önnur pláss þar
um slóðir,. það er ekki stórt en
myndax-legt.
Eitt hið fyrsta, sem aðkomu-
maður rekur augun í á Fá-
skrúðsfirði er mjög glæsilegur
barnaleikvöllur, sem byggður
er í nokkrum hjöllum inn .í
brekkuna ofan við aðalgott
þorpsins. Þegar fréttafpanninn
bar að garði, var þar mikil ys
og þys, tugir barna voru að
leik, sum að aka bílum, önnur
í íþróttaleikjum eða boltaleik.
En í miðjum bai'nahópnum
sprangaði miðaldra maður,
breiður á velli og undi sér vel.
Við tókum manninn tali og
reyndist hann vera Aðalsteinn
Hallsson, skólastjóri þar á Fá-
skrúðsfirði; — Það er hægt að
/eða niður alla óknytti og
tirktarskap í börnum, sagði
alsteinn, ef maður fær
Frjáls þjóð — Laugardaginn 24. sept .ISW)