Frjáls þjóð - 24.09.1960, Page 5

Björn O. Björnsson á Þingvallafundi 1960.
eysingi
ísland ætti að halda fast við
Atlantshafsbandalagið og
setuliðið frá Bandaríkjunum,
— en — krefjast þess hins
vegar, að Bandaríkin g.erðu,
á sinn kostnað, neðanjardar-
byrgi er væru held vetnis-
sprengjum og allavega
tryggilega frá gengin, á i/11-
um helztu þéttbýlis- og
hættusvæðunum, nægilega
stór til að rúma allt fólk þar.
Vegna þess hvað fólkið hér
væri fátt, væri engin ástæða
til að ætla, að þeim væri
þetta um megn, — og stað-
festist það hugboð mitt jitlu
síðar, því að þá bar aðalhöf-
undur vetnissprengjunnar,
Teller að nafni, sams kopar
tillögu fram vegna allra
Bandaríkjannta. Sú hug-
mynd var af ráðandi mönn-
um þar — er vitanlega standa
í nánu sambandi við auðvald-
ið — talin of kostnaðarsöm
að framkvæma. Allt öðru
máli hefði hins vegar gegnt
að tryggja þannig þúsund
sinnum fámennari þjóð, er
tekið hafði að sér stórkost-
legt áhættuhlutverk, sem
engir myndu njóta eins góðs
af og Bandaríkin sjálf. Ég
áleit því sjálfsagt, að krefj-
ast þessa af Bandaríkjunum,
að viðlagðri úrsögn úr At-
lantshafsbandalaginu og
burtvísun hins bandaríska
hers.
■ Mér' tókst, á fyrstu tímum
„vinstri stjórnarinnar"' svo-
nefndu, að fá helztu leið-
toga Sjálfstæðisflokksins og
Framsóknarflokksins og Al-
þýðuflokksins (og gott ef
ekki Alþýðubandalagsins
líka!) til'að kynna sér álits-
gerð mína, — en enginn
sinnti hinni nýju ábendingu
og tillögu að neinu, enda
þótt hún væri svona mikil-
væg og ætti að vera fram-
kvæmanleg'.
En nú komu eldflaugarn-
ar til sögunnar. í tvö ár las
ég daglega fróðlegasta og á-
reiðanlegasta blað heimsins
um alþjóðleg stjórnmál og
vígbúnaðarmál, bandaríska
blaðið Nevv York Times.
Og mér varð fljótt ljóst,
að vígbúnaðarhlutföllin
höfðu snúizt mjög Rússlandi
á hag. Það leyndi sér ekki, að
Rússar gátu þá þegar — eða
voru alveg í þann veginn að
geta — skotið eldflaugum á
Bandaríkin, en þau höfðu
hins vegar ekkert annað en
sprengjuflugvélaflota til að
herja á Rússa með. Og nú er
svo komið, að mjög mikil á-
stæða er til að ætla, að Rúss-
ar geti gereytt fyrirvaralaust
allar helztu herstöðvar
Bandaríkjanna, utan landa-
mæra þeirra sem innan, en
Bandaríkin hefðu þá enn
ekkert annað, til gagnárás-
ar, en í hæsta lagi þann
fjórða hluta vetnissprengju-
flugvélaflota síns, sem allt-
af á að vera á lofti, til að
senda áleiðis til Rússlands!
Við meðaldrægum og lang-
drægum eldflaugum eru eng-
ar varnir til. En fjórðaparti
af vetnissprengjuflugvéla-
flota Bandaríkjanna — og þó
að fjórðihluti sams konar
flugvéla Breta væri meðtal-
inn — gætu Rússar alltaf
mætt með ógrynni orrustu-
véla. Bandaríkin og Atlants-
hafsbandalagið lifa því, sem
stendur, raunverulega og
beinlínis á náð og miskunn
Rússa — eða réttar sagt
Krúsévs persónulega, því að
aðalágreiningurinn milli
Krúsévs annars vegar en hins
vegar Mólótoffs, Malénkoffs,
Kaganówitsj og þeirra fé-
laga, er þeir ultu úr valda-
sessí, var sá, að þeir vildu
„nota tækifærið“ til hlítar,
en það vildi Krúsév ekki —
þetta var ágreiningur um
það, hvort ákveða skyldi
ÞEGAR, að hefja styrjöld
eftir tvö-þrjú ár, frá þeim
tírha reiknað, eða ekki. En
það er gott dæmi um blaðá-
mennskuna okkar, hér á ís-
landi, að þetta kjarnaatriði
skyldi að mestu eða alveg
fara framhjá blöðunum.
Jafnframt því að þessar
breytingar í styrkleikahlut-
föllum Bandaríkjanna og
Rússlands áttu sér stað,
minnkaði gildi íslands í
styrjöld milli þeirra aðilja
stórum, því að Rússar eiga
orðið nóg af eldflaugum sem
draga frá sjálfu Rússlandi til
hvaða staðar er vera skyldi
á hnettinum, en Bandaríkin
hafa enn ekki tiltækar til
styrjaldar nema eldflaugar
sem í allra hæsta lagi drægju
frá íslandi til sjálfs Rúss-
lands..Langdrægar eldfiaug-
ar Bandaríkjanna eru tæp-
lega komnar af tilraunastig-
inu enn.
Einhverjar síðustu frétt-
irnar eru þær, að ísland hafi
hlotið endurnýjað gildi fyrir
vígbúnað Bandaríkjanna sem
bækistöð kafbáta, er farið
gætu tiltölulega skamma
leið til Rússlands- og Síberíu-
stranda undir heimskauts-
ísnum til að skjóta meðal-
drægum eldflaugum á rúss-
neskar borgir.
Hins vegar hefur enn
ekkert heyrzt um, að ráð-
gerðar séu neinar trygging-
ar íslenzku fólki, ef til styrj-
aldar skyldi koma, sem vel
getur orðið. Ef ekki væri
raunveruleg hætta á þvi,
væru Bandaríkin og Rúss-
land varla að ausa þessum
yfirgengilegu ógrynnum af
fé og tíma og dýrmætustu
vinnuorkunni til þess að búa
sig undir styrjöld. Það verð-
ur ekki annað séð, en að á
ísland sé litið sem hverja
aðra skepnu, sem Bandaríkin
gætu haft gott af í væntan-
legri styrjöld við Rússa. Og
við liöfum sjálfir skrifað und-
ir þann skilning — meðal
annars með þvi, þegar
„vinstri stjórnin" tók lán úr
sjóði, ■ sem ekki má snertat
nema vegna öryggis Banda-
ríkjanna.
Það hefur komið greinilega
í ljós, síðustu mánuðina, að
Bandaríkin bera ekki. neina
sérlega virðingu fyrir öryggl
né virðuleik þeirra þjóða,
sem léð hafa þeim bækistöðv
ar vegna sameiginlegs ,ör-
yggis. Pakistan, Noregur og
jafnvel Bretland hafa orðið
fyrir barðinu á þessu. Varla
þarf að ætla, að Keflavíkur-
flugvöllur sé Bandaríkjaher
helgari staður en t. d. Nar-
vík-flugvöllur í 'Noregi, —
nema síður sé — álíka miklu
síður og hitt, að ríkisstjórn
Islands sé fremur en ríkis-
stjórn Breta trúað. fyrir
braski Bandaríkjahers í
sambandi við flugvöll —
jafnvel þó að fjörráðum vi?
ísland gengi næst — auðvit-
að allra sízt slíku!
Helzta gagnið, sem Banda-
ríkjaher gæti nú orðið haft af
íslandi, væri það, að ráðast
héðan, af fyrra bragði,
Rússland að því óvöru: Senda
héðan kafbáta með meðal-
drægar eldflaugar; senda.
héðan flugvélaflota með
vetnissprengjur; senda héðan
hálflangdrægar eldflaugar
yfir Rússland. Til varnar
Bandaríkj unum er ísland til-
tölulega einskis virði nú
orðið, síðan Rússar eignuðusfc,
hinar langdrægu eldflaugar.
Evrópu-ríkjum Atlantshafs-
bandalagsins er ísland enn
minna eða alls ekki neins
virði til varnar. Hernaðar-
gildi íslands var aðallega
bundið við sjósamgöngur, en
því næst flugsamgöngur.
Hvort tveggja má heita ger-
samlega úr sögunni sem.
styrjaldaratriði, síðan -Rúss-
ar eignuðust hinar lar.g-
drægu eldflaugar. Eina taíj-
andi hernaðargildi íslands
fyrir Bandaríkin, er það, að
þau gætu héðan komið Rúss-
um á óvart með aleflis árás.
Og — viti menn! — Nú.
bregður svo við í stjórnmála-
heiininum, að Bandaríkin eru
alveg nýlega tekin að velta
því fyrir sér, hvort þau eigi
ekki einmitt að hafa enda-
.skipti á viðhorfi sínu við
Framh. á 2. síðu
Íi!!
v (
með hlutaveltum. Fólkið hefur
sýnt geysilegt örlæti. Sjálfur
hef ég smíðað mörg tækin,
sýslumaðurinn gaf þessi ijárn
þarna og trjádrumbana fékk ég
líka gefins — sumu stal ég hér
úr fjörunni. Efniviðurinn er sem
sagt úr ýmsufn áttúm,
— Þú hefur haft forgöngu
um smíði leikvalla áður.
— Já, ég hef bæði verið í lesa sorprit í ró og næði eins
Njarðvíkum og á Súgandafirði,' og mig grunar að komi fyrir 1
en á báðum þessum stöðum Reykjavík.
voru reistir stórir og fjölbreytt- — Er engin hætta á því, að
ir leikvellir. börnin meiði sig á þessum í-
— Hefurðu verið beðinn um þróttatækjum?
að annast þessar framkvæmdir? — Nei, nei! Það halda margir,
— Nei, enginn hefur beðið að allt þetta sé stórháskalegt.
mig að annast þetta starf. En En það get ég sagt þér, að hjá
ég er bara langt á undan minni mér hefur aldrei orðið slys. Þau
samtíð að.skilja, hvílík þörf er detta kannski á hausinn,
á góðum leikvöllum í nútíma krakkagreyin, en þau meiða sig
þjóðfélagi. Hingað til hafa ekki.
barnaleikvellir verið eins kon- Og aðalatriðið er, að fá þeim
ar fínt mas og kosningaáróður eitthvað að dunda við. Eitt sinn
í blöðum, og það litla sem hef- . lét ég þau smíða sér kofa úr
ur verið gert minnir helzt á spýtum og það þótti þeim al-
fangabúðagirðingar. deilis grín, en þegar hreppstjór-
í fyrsta lagi þurfa leikvellir inn sá alla þessa kofa, vildi
að vera mjög fjölbreyttir og hann endilega láta fjai’lægja
myndarlegir og til þess þarf þá, honum fannst óprýði af
ofurlitla hugkvæmni, en í öðru þeim á nýja, fína leikvellinum.
Hangið á slá.
mann. Það.var sannfæring okk-
ar, að slíkur .niaður. ætti, ef eitt-
hvert vit vaéri í hlutunum, að
fá sérstakan starfa hjá. ríkinu
og férðast síðan' 'um allt landl
og stjórna uppsetningu ^og'
rekstri barnaleikvalla.
Hann gei’ði líka geysilega.lukku.
lagi þarf áð sjá um, að þeir háfi ‘ Svopa hugsa menn! Halda, að Þau gátu setið þar lon og don
umsjón með börnúnúm, ífeni völlurinn éigj að vera stáss- og-sungið allan daginn.
eitthvert vit og áhuga.'háfffiá astofa.
því að hjálpa þeim: Það.er ókki j í 'jmn'að sinn náði ég mér. í Við kvöddum . Aðalstein og
nóg að -loká þau inni bak" við ■‘gárhíán árabát og kom hönum genguin út úr barnahópnum.
múrvegg bg fara svo burt til að þannig fyrir, að hann ruggáði. Við höfðurtd taíað við hugsjóna-
■- F*jál8 þjóð ~ Laugardaginn 24. sepL 1960