Frjáls þjóð - 24.09.1960, Page 8

Fréttamaður blaðsins var
nýlega viðstaddur, er Þjóð-
skjalasafninu voru afhentar
nokkrar gamlar verzlunar-
bækur, sem komnar voru frá
Austfjörðum. Það var Einar
Bragi, rithöfundur, sem rakst
á þessar skruddur austur á
Vopnafirði hjá kunningja
sínum Nikulási Albertssyni,
smið. Þær eru frá miðri síð-
ustu öld og greina frá við-
skiptum ríkra og snauðra,
sem þar bjuggu á Kolbeins-
dranga og í nágrenni, við
dönsku einokunarverzlunina
Örum og Wulffs. Bjarni Vil-
hjálmsson, skjalavörður kom
í Unuhús við Garðastræti
þar sem Einar Bragi býr að
ná í bækurnar. Sumar þeirra
Víöa iiggja dýrmætar
heimildir á glámbekk
eru nokkuð illa leiknar og
bera það með sér, að þær
hafa viða legið, megn fúkka-
lykt er af þeim og reykjar-
lykt, enda hafa þær legið í
fjöru fyrir hunda og manna
fótum og seinna verið geymd-
ar í smiðju.
Erfitt mun að segja til um
fræðilegt gildi slíkra bóka
nema eftir nokkra rannsókn,
en víst er, að þær gefa upp-
lýsingar um kjör manna á
þessum tíma og verðlag.
Einnig mun ættfræðingum
þykja fengur að þeim, enda
eru það helzt áhugamenn um
ættfræði, sem leita til þjóð-
skjalasafnsins enn sem kom- N
ið er.
Vitað er, að rnjög víða um
land eru til gamlar bækur,
sem veitt geta dýrmætar
upplýsingar um þjóðlíf á
fyrri tímum, en eigendur
hirða litið um að koma þeim
til réttra aðila og er slíkum
verðmætum oft hent sökum
rúmleysis. Þjóðskjalasafnið
gegnir því hlutverki að halda
til haga slíkum verðmætum,
þó að þar séu að verða nokk- I
ur þrengsli, en safninu ber- |
ast skjöl og skýrslur frá öll- ii
um sendiráðum, sýslumönn-
um, ráðuneytum, skattstof-
unni og öðrum aðiljum á ii
vegum rikisins.
Einar Bragi átti einnig i |
fórum sínum litið kver sem
nefnist Lille katholsk kate- |
chismus, gefið út í Kaup- ji
mannahöfn 1861. Kverið ber
það með sér að hinn kunni
rithöfundur, Jón Sveinsson,
Nonni, hefur lært kaþólsku
á þetta kver á æskuárum sín-
um úti í Kaupmannahöfn. Er
það eflaust í mjög háu verði,
en Einar komst yfir það fyrir
lítið.
SpSSl!
Samtök hernáms-
andstæðinga
Mjóstræti 3
Simi 23647
Framkvæmdanefnd kjörin
Miðnefnd hinna nýstofnuðu
Samtaka hernámsandstæðin,ga'
hélt fyrsta fund sinn nýlega.1
Var þar rætt um framtíðarstörf
samtakanna og kjörin fram-
kvæmdanefnd. Nefndin var
LÍTIÐ FRÉTTABLAÐ
Laugardaginn í 23. viku sumars.
Sfarffræðsla i
háskólanum
Sunnudaginn 25. þ.
m. verður i fyrsta
sinn starfsfræðslu-
dagur í Háskóla ís-
lands og hefst hann í
hátíðasal skólans ki.
13,40 með ávarpi, sem
Jóhann Hannesson,
prófessor flytur.
Klukkan 14 verður
húsið opnað almenn-
ingi og hefst þá náms-
og starfsfræðsla, sem
stendur til klukkan
16 sama dag.
Veittar verða upp-
lýsingar um 45 náms-
greinar, sem kenndar
eru í háskólum og
veita upplýsingarnar
kennarar við Háskóla
Islands auk háskóla-
menntaðra rnanna,
sem starfandi eru á
ýmsum sviðum at-
vinnulífsins. Veita
Þeir einkurri upplýs-
ingar um háskóla-
nám, sem ekki er
hægt að stunda hér
á landi.
Aðgangur að þess-
um starfsfræðsludegi
er öllum heimill en
fyrst og fremst er
liann ætlaður stúd-
entum, menntaskóla-
nemum og öðru ungu
fólki, sem stundar
eða ætlar að stunda
nám við æðri skóla.
Þá er þarna um að
ræða einstakt tæki-
færi til þess að afla
sér upplýsinga um er-
lenda skóla og geta
allir sem vilja ieitað
þeirra.
Rá5herrasonur
Hafnfirðingum
þykir það furðuleg
ráðstöfun, að starfs-
rnaður hins opinbera,
sem er í vellaunaðri
stöðu og þar að auki
ráðherrasonur, skuli
hafa verið fenginn til
þess að bera út skatt-
reikninga Hafnar-
fjarðar 1960.
Vinna þessi mun
taka um eina \áku,
en launin, sem ráð-
herrasonurinn fær
mun vera gott mán-
aðarkaup verka-
manns, eða kr. 5000
— fimm þúsund.
Hírtir og launar
Lítið fréttablað
skýrði frá því í sum-
ar, að Jón Axel Pét-
ursson hefði neitað
að kaupa miða í
Happdrætti Alþýðu-
blaðsins, vegna þess
að honum þótti skrif
þess miður gáfuleg,
en siðan kom vinn-
ingurinn á þennan ó-
selda miða. Frétta-
blaöið var sammála
ráðamönnum Alþýðu-
blaðsins, að þetta
væru mátuleg mála-
gjöld fyrir geðvonzk-
Nú hefur frétzt, að
seinasti Alþýðublaðs-
bíllinn hafi lent i
höndum þægs vinnu-
manns krata á Akur-
eyri, Braga Sigur-
jónssonar, ritstjóra.
Virðist sýnt, að happ-
drættið hefur tekið
upp á því með sjálfu
sér að hirta og verð-
launa krataleiðtog-
ana til skiptis eftir
efnum og ástæOum
og er þvi- full ástasða
fyrir Guðmund I. að
ná sér í miða hið
snarasta.
kjörin samhljóða og er .þannig
skipuð:
Guðni Jónsson, prófessor.
Jónas Árnason, rithöfundur.
Kjartan Ólafsson, framkv.stjóri
Samtaka hernámsandstæð-
inga.
Stefán Jónsson, fréttamaður.
Valborg Bentsdóttir skrifstofu-
stjóri.
Þorvarður Örnólfsson, kennari.
Þóroddur Guðmundsson, rithöf.
Varamenn:
Ása Ottesen, húsfreyja.
Einar Bragi Sigurðsson, rithöf.
Ragnar Arnalds, ritstjóri.
Laugardaginn 24. september 1960
Fagna sigri
andstæðingsins
Minnimáttarkennd er ekki síður til í stjórnmálum
en á öðrum sviðum mannlegra viðskipta. Ovenjulega
átakanlegt dæmi gat ^inmitt að líta á forsíðu Alþýðu-
blaðsins á þnðjudag en þar stóð þessi fyrirsögn:
Stórsigur sænska Alþýðuflokksins.
Eins og kunnugt er hefur sá
flokkur á íslandi, sem kennir
sig við alþýðuna, úi’kynjast
mjög á síðari árum og glatað
flestum ef ekki öllm hugsjóna-
málum sínum. Af þeim sökum
hefur íslenzka orðið „alþýðu-
flokkur" fengið slíka merkingu,
að ógerlegt er að nota það sem
þýðingu á flokksnafni sósíalista
eða sósíaldemókrata, og einmitt
á sama hátt þykir nú hlægilegt
að heyra Guðmund í. og hans
líka kallaða ,,jafnaðarmenn“.
Þegar Aþbl. fagnar sigri sænska
„alþýðuflokksins", virðist blað-
ið ekki vita, að það er' ajS
fagna andstæðing sinum, því að
í sænsku þingkosrúngunum
vann sú stefna sigur, sem leið-
ir í þveröfuga átt við stefnu Al-
þýðuflokksins á íslandi.
Sænskir jafnaðarmenn hafa
hægt og þétt stefnt að sósíal-
isma í landi sínu og neitað þar
af leiðandi allri samvinnu við í-
haldsmenn. Hafa þeir gengið svo
langt að þiggja hvað eftir ann-
að stuðning kommúnista til þess
að þurfa ekki að lúta vilja í-
haldsins. Um þjónkun Alþýðu-
flokksins á íslandi við aftur-
hald landsins þarf hins vegar
varla að ræða á þessum síðustu
„viðreisnartímum“. í utanríkis-
málum eru sænskir jafnaðar-
menn þeirrar skoðunar, að ör-
yggi landsins sé bezt borgið með
því að vera hlutlausir í átök-
um stórvelda. Einnig líta þeir
svo á, að með hlutleysisstefnu
geti þeir stuðlað að friði í heim-
inum. Flokkur þeirra hefur því
sömu skoðun á utanríkismálum
og Þjóðvarnarflokkurinn, berst
fyrir sömu stefnu og hin ný-
stofnuðu Samtök hernámsand-
stæðinga. Sænskir íhaldsmenn
telja hins vegar margir, að Sví-
ar eigi að ganga í Atlantshafs-
bandalagið og taka virkan þátt
í vígbúnaðarkapphlaupinu, og
þarf því varla að ganga að því
gruflandi, hverjir eru jábræður
Guðmundar í. og Gylfa austur
í Sviþjóð.
Það var mikið hlegið á ís-
landi, þegar demokfatar unnu
þingkosningar í Bandaríkjunum
og Tíminn sló þvi upp á forsiðu,
að framsóknarmenn í Ameríku
hefðu sigrað með glæsibrag.
Þessi seinasta tilraun Alþýðu-
blaðsins að tileinka sér sigur
vinstri manna í Svíþjóð er þó
enn fáránlegri, því að ef dæma
skal eftir orðbragði blaðsins í
seinni tíð um Samtök hernáms-
andstæðinga, eru sænskir jafn-
aðarmenn annað hvort „útsend-
arar kommúnista“ eða „nytsam-
|
ir sakleysirigjar".
Norski sérfræðingurinn dæmdi
„viðreisnina"
Skýrsla 'norska hagfræðingsins um efnahagsmál
íslendmga, sem send var til birtingar í blöÓum hefur
valdið nokkrum deilum. Stjórnarandstöðublöðin hafa
bent á ýmsar furðufegar staðreyndir varðandi tilkomu
skýrslanna, t. d. hve yfirborðsleg rannsókn Norðmanns--
íns hlýtur að vera. Hitt er ekki síður athvglisvert, að
hagfræðmgurinn álítur efnahagsráðstafanirnar vera
hreint glæfraspil.
Blöð (stjórnarandstöðunnar
hafa réttilega bent á, að ekki
er mikið mark takandi á
þriggja vikna rannsókn útlend-
| við sérfræðinga ríkisstjórnar-
innar. Víst er einnig, að eng-
inn vísindamaður myndi leyfa
| sér að fella dóm sinn eftir svo
ings, sem reynir að kynna sérl yfirborðskennda athugun, enda
■ - er: þessi tíorðmáðúr áð sjálf-
sögðu ekki. dómbær á, hvort.
margflókið efnahagsástand a
íslandi með nokkrum viðtölum]
aðrar leiðir hefðu verið heppi-
legri, þó að hann kynni sér lít-
illega þá leið, sem farin var. Það
er í senn broslegt og hörmulegt,
að ríkisstjórnin skuli leyfa sér
að hampa fullyrðingum þes§a
manns eins og guðsorði og reyna
þannig að biekkja almenning en
gera þjóðina alla að fífli.
Þegar skýrslan er athuguð
kemur í ljós, að enda þótt
hagfræðingurinn lýsi því hvað
eftir annað yfir til að þóknast
gestgjöfum sinum, að „viðreisn-
in“ sé bráðnauðsynleg og jafn-
framt eina leiðin, þá er hann
Framh. á 6. síðu.