Frjáls þjóð - 22.10.1960, Síða 3
ÍÞRÖTTASPJALL
Árið 1958 voru hafin þol-
próf á íþróttafólki hér í höf-
uðstaðnum. Benedikt Jakobs-
son, íþróttakennari hefur séð
um þessa starfsemi, sem er
rekin á vegum Í.B.R. Til þess
að kynnast þessu starfi
nokkru nánar fór ég í heim-
sókn til Benedikts í íþrótta-
hús háskólans, en þar fara
þessi próf fram. Benedikt
býður mér inn á skrifstofu
sína. Ég spyr hann fyrst
hvernig þessi þolpróf séu
framkvæmd.
í stuttu máli svara ég því
þannig, segir Benedikt: Fyrst
er sá, sem prófa á látinn hvíla
sig á legubekk í 5—10 mín.,
síðan hlusta ég hann og tel
hjartaslögin, það sem ég
kalla að taka hvíldarpúls og
hvíldarpúlsinn er tekinn
vegna þess, að reynsla er
fengin fyrir því, að af hon-
um má nokkuð ráða í hvaða
þ j álf unar ásigkomulagi við-
komandi er, því lægri hvíld-
arpúls, því betri þjálfun. Or-
sök þess er, að því lægri sem'
j hvíldarpúlsinn er því betri
er bij ar tastarfsemin þ. e.
hjartað dælir þá meira blóði
með hverju slagi. Þá athuga
ég einnig öndunarstarfsem-
ina í hvíld og gildir þar sama
lögmál og um. hvíldarpúls-
inn þ. e. því hægari og dýpri
sem öndun er því betra. Að
þessu loknu er hæð og þyngd
í mæld. Síðan hefst sá hluti
I prófsins er fram fer á hjól-
inu, en það er að öllu leyti
' eins og reiðhjól nema að á
það vantar framhjólið og á
því er sérstakur útbúnaður,
i sem gerir kleift að stilla
1 hjólið á mismunandi mót-
stöðu, þannig að því hærra
sem stillt er því þyngra er
að hjóla. Venjulega er prófað
á hjólinu í 6—7 mín., fyrst
við litla mótstöðu, en hún
síðan aukin. í lok hverrar
mínútu er púlsinn tekinn,
nema púlsinn fari yfir 170
á mínútu, þá er prófinu
venjulega hætt. Út frá þessu
er síðan hægt að reikna súr-
efnisupptöku mannsins, en
af henni má ráða hvaða þol
hann hefur í íþróttum. Sú
lágmarkssúrefnisupptaka,
sem almennt er viðurkennd,
er um 58 ml. á hvert kg. lík-
amsþyngdar fyrir karlmenn,
en um 48 ml. á hvert kg. lík-
amsþyngdar fyrir kvenfólk.
Hvernig hafa þessar mæl-
ingar gengið hérlendis?
Ég hef ekki haft tölu á
fjölda þeirra, sem hafa geng-
ið undir prófið, líkast til eru
þeir nokkur hundruð, en því
miður alltof fáir. Mér finnst,
að það sé einhver ótti við
þessar mælingar.
Hafa einstök félög notfært
sér þessa starfsemi, t. d. sent
sína keppnismenn til þín til
þolrannsóknar?
Nei, einstök félög hafa ekki
notað þetta að neinu ráði.
SérsámbÖndin hafa fært sér
þetta í nyt, landslið karla og
kvenna í handknattleik og
landslið í knattspyrnu hafa
gengið undir prófið. Þá hafa
nokkrir sundmenn komið hér
og svo hafa nokkrir frjáls-
íþróttamenn notað þetta að
staðaldri, aðallega þolhlaup-
ararnir.
Hvað vilt þú svo segja um
niðurstöður mælinganna?
Sé miðað við athuganir,
sem gerðar hafa verið er-
lendis innan hinna ýmsu 1-
þróttagreina, þá er mikill
munur á þoli okkar og þeirra ÍI
erlendu. Ef við t. d. tökum
frjálsíþróttamenn fyrst, en
þeir hafa verið rannsakaðir
hér lítilsháttar, þá er munur-
inn minnstur þar. Þannig er -
súrefnisupptaka beztu þol-
hlaupara erlendis milli 70 og
80 ml. á hvert kg. líkams-
þyngdar, en þeir beztu hér
frá 65 upp í 72—73 ml. Ef við
snúum okkur svo að knatt-
spyrnunni sem er mikið æfð
bæði hér og erlendis, þá er
kannski ekki úr vegi að geta
þess, að fyrir nokkrum árum
síðan, þegar þetta var fyrst
tekið upp í Svíþjóð meðal
knattspyrnumanna, þá
reyndust þeir hafa mjög lítið
þol eða um 51 ml. að meðal- !
tali og sænska knattspyrnu- !
hreyfingin ætlaði alveg i
annan endann, þegar þeir
urðu varir við þetta. Þá fóru I
þeir að herða á þolæfingun-
um og síðustu rannsóknir
sýna að meðaltal í sumar sem
leið var frá 63 upp í 66 ml..
hjá bezty hópunum. Ef mað-
ur ber svo þetta saman við
landsliðið í knattspyrnu hér-
lendis þá var geta þess fyrir
landsleikinn við Noreg í
sumar 53 ml. að meðaltali
eða svipað og Svíar töldu al-
veg óviðunandi, þegar þeir
hófu þessar mælingar fyrir
nokkrum árum. Um hand-
knattleiksfólkið er það að
segja, að útkoman hjá því
var í upphafi mjög léleg, en
það sýndi sig líka, að þegar
það fór að æfa markvisst, þá
batnaði þolið geysimikið,
einkum hjá stúlkunum. Má
geta þess í því sambandi, að
1 sumar hitti ég í Stokkhólmi
skólastjóra sænska íþrótta-
háskólans, sem starfar mikið
við þessar þolrannsóknir og
hann lét þess getið við mig,
að það hefði verið ánægju-
legt að sjá, hve íslenzku
stúlkurnar hefðu verið þoln-
ar. Þessar stúlkur hafa verið
í sérstökum þolæfingum 1
nær 2 ár og hafa oft verið
þolprófaðar, þannig að það
lá alveg ljóst fyrir, hvar þær
stóðu á hverjum tíma. Þegar
þær fóru utan í sumar voru
þó nokkrar sem voru með
yfir 60 ml. súrefnisupptöku,
sem er ágætt og fáar fóru
niður fyrir 40 ml. Meðaltal
hópsins var þá um 51 ml.,
sem er talið gott.
Telur þú, að þjálfun
í Brennu-Njáls sögu er
þess getið, að Hallur af Síðu
bauð Þangbrandi kristniboða
heim til sín að Þvottá í
Áftafirði með öllum hans
mönnum. Þangbrandur fór
þangað. Síðan segir, orðrétt:
,,Um haustið var það, að
Þangbrandur var úti
snemma um morgun og lét
skjóta tjaldi og söng messu í
tjaldinu og hafði mikið við,
því að hátíð var mikil. Hall-
ur mælti til Þangbrands: „í
hverja minning heldur þú
þenna dag?“ „Mikaels eng-
ils,“ segir hann. „Hver rök
fylgja engli þeim?“ segir
Hallur. „Mörg,“ segir Þang-
brandur; „hann skal meta
allt það, sem þú gerir, bæði
gott og illt, og er svo misk-
unnsamur, að hann metur
allt það meira, sem vel er
gert.“ Hallur mælti: „Eiga
vildi ég hann mér að vin.“
„Það munt þú mega,“ segir
Þangbrandur; og gefst þú
honum þá í dag með guði.“
„Það vil ég þá til skilja,“
segir Hallur, „að þú heitir
því fyrir hann, að hann sé
þá fylgjuengill minn.“ „Því
mun ég heita,“ segir Þang-
brandur. Tók Hallur þá
skírn og öll hjú hans.“
Trúin á verndarengla er
flokka íþróttamanna hér-
lendis sé nægilega skipulögð
frá vísindalegu sjónarmiði?
Nei, ég tel að frá vísinda- “
legu sjónarmiði sé hún í J§
me^inati’iðum óskipulögð.
Það mætti áreiðanlega fá j|
mun meira út úr þessu, ef
allir legðust á eitt um að |
taka þetta skynsamlega.
Ég þakka Benedikt fyrir :!
viðtalið og kveð. Váls. 1
gömul og lifir þó enn, og er
fögur og huggunarrík mörgu
fólki. Trúin á hervernd stór-
velda smáþjóðunum til
handa, með ægilegustu vopn
allra tíma í fórum sínum, er
ný, en felur engan veginn í
sér fegurð og öryggi hinnar
fornu trúar, enda munu stór-
veldin yfirleitt hafa lagt
meiri stund á að drottna yfir
smáþjóðunum en vernda þær.
Gamla englatrúin var a. m.
k. hættulaus. Öðru máli
gegnir um hina nýju her-
verndartrú. Samkvæmt
henni hefur Bandaríkjaher
dvalizt hér nálega tvo ára-
tugi, sbr. orðin varnarlið,
herverndarsamningur o. fl.
Að dómi málsvara herset-
unnar hefur hann verið
verndari og fylgjuengill vor,
er treysta mætti sem vini í
raun. Er ekki kominn tími
til að staldra við og spyrja,
líkt og Hallur af Síðu spurði
um Mikael: „Hver rök
fylgja engli þeim?“ Metur
þessi verndarengill nútím-
ans, bandaríski herinn, allt
það meira, sem vel er gert,
en hið illa? Getur þú af
heilum huga óskað sem Hall-
ur: „Eiga vildi ég hann mér
að vin?“
Samkvæmt þeirri ósk hafa
allar ríkisstjórnir íslands
síðan 1941 hagað sér. En hvað
hefur þjóðin þegið að laun-
um fyrir veitta landsvist og
léðan greiða, í öryggislegu
tilliti? Því að til þess var
leikurinn gerður, eða svo var
þáð túlkað. Verndari vor,
bandariski herinn, hefur lát-
ið það afskiptalaust að önnur
sambandsþjóð vor í Atlants-
hafsbandalaginu bryti á oss
lög með hervaldi og ruplaði
fiski af miðunum líkt og sjó-
ræningjar.
En verndararnir hafa þó
borgað greiðann, munu ýms-
ir hugsa. Má vera, að ís-
lenzkar konur hafi þegið af
þeim gjald fyrir veitta blíðu.
Ég veit það ekki. En sumar
hafa þær veitt þeim ævi-
langa tryggð, og er þá vel,
úr því sem komið var oft og
einatt, þó að mikil blóðtaka
sé að missa svo marga góða
kvenkosti, sem horfið hafa
til Vesturheims síðustu tvo
áratugi. Hitt er þó miklu
verra: allt það fjölskylduböl
og siðgæðistjón, sem leitt
hefur af dvöl Bandaríkjahers
á íslandi.
Eða mætti e. t. v. allur sá
fjöldi íslenzkra stúlkna, og
reyndar karlmenn líka, sem
orðið hefur eiturlyfjanautn
að bráð, fyrir milligöngu
hersins, vera honum þakk-
látur fyrir að hafa lagt líf
þeirra í rústir?
Vér græðum á hernum,
segja menn, en gæta þess
ekki, að tapið er miklu
meira. Víst hafa margir þeg-
ið gull fyrir unnin störf og
eins hin, sem aldrei voru
leyst af höndum. Ýmsir hafa
grætt á viðskiptum, sem
ekki hafa alltaf verið lögleg.
En vinnusvik og ólögleg við-
skipti eru meðal skaðvæn-
ustu áhrifa hersetunnar. í 20
ár hafa herbúðir, flugvöllur
og radarstöðvar varnarliðsins
svonefnda verið gróðrarstí-
ur lasta og spillingar í þjóð-
lífinu. Meðal afleiðinga her-
setunnar er enn fremur stór-
kostleg rýrnun krónunnar og
síaukin skuldasöfnun erlend-
is, einkum í U.S.A., bráð-
hættuleg f járhagssjálfstæði
þjóðarinnar.
Gestirnir borga fyrir sig.
. Rétt er það, og svo ríflega,
að á 20 árum hafa fleiri
sveitabæir farið í auðn en
nokkru sinni áður á jafnstutt-
um tíma, nema ef vera skyldi
í Svarta dauða og Móðuharð-
indunum. En eftir þau hall-
æri byggðust jarðirnar fljót-
lega aftur. Nú sjást þess eng-
in merki, að eyddar góð-
sveitir af völdum hersetunn-
ar, auk mikils fjölda áf
kostabýlum um land allt,
byggist á nýjan leik. Og þeg-
ar ég nefni góðsveitir og
kostabýli, á ég ekki aðeins
við góðar bújarðir, heldur
líka og ekki síður staði, sem
veitt hafa þroskaskilyrði vgl
gerðu fólki á sál og líkama,
því að
ið bezta, sem á grundu
hverri grær,
er göfug þjóð með and-
ans fjársjóð nógan,
eins og Klettafjallaskáldið
kvað.
Og þá haukskyggnu ajón
ala fjöll vor og firðir,
sem Einar orti, Benediktsson.
Þess vegna er mestur skaði
að eyðingu landsbyggðarinn-
ar, að þar þróast fjölbreyti-
legast og kjarnmest þjóðlíf.
Eða leggja ekki kaupstaðar-
búar kapp á að koma börn-
um sínum í sveit á sumrin,
þeim til aukins þroska?
Setuliðið borgar fyrir sig,
er oft sagt og hugsað. Vissu-
lega, og það svo vel, aff
Frh. á 6. síðu.
3
f'a*jáb þjóð — Laugardaginn 22. oktober 1960
Þóroddur Guðmundsson frá Sandi:
Förum að dæmi
Halls af Síðu
Nokkrir kafiar úr ræðu, sem flutt var á fundum
hernámsandstæðinga í sumar