Frjáls þjóð - 12.12.1968, Blaðsíða 2

JÖN HELGASON
VÉR ÍSLANDS
• •
BORN
JÓN HELGASON hefur nú á nýjan leik tek-
ið upp þráðinn, þar sem fyrr var frá horfiS,
er lauk útgáfu á ritinu Islenzkt mannlít fyrir
sex árum. Birtist hér fyrsta bindi nýs rit-
verks, sem höfundur hefur gefið nafnið
Vér íslands börn og flytur efni af sama toga
og íslenzkt mannlíf: listrænar frásagnir af
ísienzkum örlögum og eftirminnilegum at-
burðum, sem reistar eru á traustum, sögu-
legum grunni og ítarlegri könnun margvís-
Ipgra heimilda. Jón Helgason sameinar á
fágætan hátt listræn tök á viðfangsefni sínu
og vísindaleg vinnubrögð í öflun og með-
ferð heimilda. Hann „fer listamannshöndum
um efhi sitt, byggir eins og listamaður af
þeim efnivið, sem hann dregur saman sem
vísindamaður," eins og dr. Krístján Eldjárn
komst að orði í ritdómi um íslenzkt mannlíf.
IÐUNN
Skeggjagötu 1
Sjímar 12923, 19156

220 milljónir vegna
Karaknlfjárins
Sauðfjársjúkdómar hafa
verið okkur kostnaðarsam-
ir á síðustu áratugum. Ekki
síst hefur mæðiveikin ver-
ið landsmönnum þung í
skauti, í efnalegu tilliti fyr
ir bændurna og í fjárhags-
legu fyrir þjóðina í heild.
Á árunum 1937 til 1968 hef
ur ríkissjóður greitt um
220 milljónir kr. vegna
sjúkdóma í fé. Tæplega
helmingur þessarar fjár-
hæðar eru beinar greiðsl-
ur til fjáreigenda vegna
fjárskipta og tjóns af sjúk-
dómum. Eins og fyrr segir,
hafa bændur orðið fyrir
þungum búsifjum, einkum
á fyrri hluta þessa tíma-
bxis.
@ Dýr mistök
Það var árið 1933 sem að
Karakúlféð var flutt til
landsins, en kindurnar
komu frá Þýzkalandi. Ætl-
un manna með innflutningi
fjárins var að framleiða
verðmæt lambskinn m'éð
einblöndu innfluttu kind-
anna og við íslenzkt fé. —
Karakúlféð var haft í ein-
angrun um tíma í eyjunni
Þerney á Kollafirði, en síð-
ar sent áfram til aðila í
hvorki meira né minna en
í 9 sýslum landsins, enda
töldu menn víst, að um
sjúkdómshættu væri ekki
að ræða, enda hafði dýra-
ræktunarstofnun háskólans
í Halle í Þýzkalandi, þaðan
sem féð kom, ábyrgst að
kindurnar væru hraustar og
heilbrigðar. En þetta fór
öðru vísi en ætlað var, alv
arlegir og afdrifaríkir hlut-
ir gerðust. Féð bar með sér
þrjár tegundir suðfjársjúk
dóma, mæðiveiki, þurra-
mæði og garnaveiki. Skæð-
ust reyndist mæðiveikin.
Hún kom fyrst upp í Borg-
arfirði, en þurramæcSin í
S-Þingeyjarsýslu og garna-
veikin hóf feril sinn í Skaga
firði, á Austurlandi og í
Árnessýslu.
• 2 þús. km. girðingar
Og baráttan við sjúkdóm-
ana hófst á vegum hins op-
inbera fljótlega eftir að
þeir fóru að láta að sér
kveða og valda verulegu
tjóni. — Mæðiveikivarnir
tóku til starfa 1937, en
stofnun þessari var síðar
breytt í Sauðfjárveikivarn-
ir. Fyrst var hafizt handa
um að girða af ósýkt svæði
og verja þau þar með gegn
sýkingarhættu. Lengd þess
ara girðinga á vegum Sauð-
fjárveikivarnanna mun
nema 2 þúsund kílómetr-
um. Eftirlitsmenn með girð-
ingunum hafa verið mjög
margir, flestir samtals um
80 talsins, en nú eru 20—
30 varðmenn, sem gæta
girðinganna á sumrin.
Miklar rannsóknir og til-
raunir hafa verið fram-
kvæmdar á þessu tímabili
hjá Tilraunastöðinni á
Keldum og hefur unnizt
merkur árangur í barátt-
unni gegn sjúkdómunum.
Er þar átt við bóluefni við
garnaveiki í sauðfé, sem
dr. Björn heitinn Sigurðs-
son, læknir fann upp. Bólu-
efni þetta kemur nær alveg
í veg fyrir tjón af veikinni.
• Á varðbergi.
Nú er talið, að tekizt
hafi í meginatriðum að
ráða niðurlögum sauðfjár-
sjúkdómanna, sem Karakúl
féð bar með sér hingað til
lands fyrir 35 árum. Eigi að
síður hefur ekki þótt vog-
andi að leggja niður girð-
ingarnar, heldur halda
•>
Friáls þjóð — Fimmtudagur 12. desember 1968