Þjóðvakablaðið - 13.03.1995, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVAKI
3
Böm og unglingar verða að geta
trevst ráðamönnum þjóðarinnar
Lilja Á Guðmundsdóttir skipar 2. sæti á framboðslista Þjóðvaka í Reykjaneskjördœmi
Lilja er kennari og blaðamaður að mennt, gift og tveggja
barna móðir. Hún hefur ekki komið að stjórnmálastarfi
áður og því liggur beinast við að spgrja:
Lilja A. Guðmundsdóttir.
Hvað dró þig að Þjóðvaka?
Ég hef alltaf borið virðingu fyrir
Jóhönnu Sigurðardóttur. Hún
hefur flest það til að bera sem
einkenna þarf góoan stjórnmála-
mann, hún er heiðarleg, kemur
fram af trúnaði við kjósendur og
berst af einlægni fyrir þá. Hún
metur trúnað við fólkið meira en
ráðherrastól. Sama máli gegnir
um Ágúst Einarsson, ég hafði
tekið eftir honum, sérstaklega
þegar hann sagði sig úr banka-
ráði Seðlabankans.
Ég tel brýnt að taka ernbætt-
isveitingar ríkisins til endurskoð-
unar og láta fagleg sjónarmið
ráða. Að framvísa flokksskírteini
til þess að fá veitta stöðu finnst
mér óheilbrigt. Það er óþægilegt
að vita til þess að klíkuskapur og
pólitxsk sambönd ráði úrslitum.
Mér hefur alltaf fundist fyrir-
greisðlupólitík vera smánarblett-
ur á samfélaginu.
Þannig að mér leist vel á Þjóð-
vaka þegar hann var stofnaður,
og þegar mér var boðið að taka
sæti á lista í Reykjaneskjördæmi,
kitlaði það strax, en um leið varð
ég svolítið hrædd, vissi í raun
ekki út í hvað ég var að hætta
mér.
Hvernig er þá reynslan hingað
til af starfinu?
Góð, ég hef kynnst frábæru fólki,
sem hefur trú á því sem það er að
gera. Það mikill kraftur í hreyf-
ingunni og stefnuskráin er góð.
Fyrir hverju myndir þú helst
beita þér ef þú yrðir kjörin á
þing?
Fjölskyldumálum, uppeldis- og
skólamálum - menntamálum al-
mennt. Það þarf að setja meiri
fjármuni í menntamálin. Eitt af
því sem dró mig að Þjóðvaka var
einmitt að hann vill setja auknar
fjárveitingar í menntamálin.
Nú er veitt um 4% af landstfam-
leiðslu til menntamála, Þjóðvaki
hefur á stefnuskrá sinni áætlun
um að auka þetta framlag um
milljarð á ári næstu átta árin, eða
að koma hlutfallinu upp í 6-7%.
Ennfremur að lögð verði áhersla
á starfs- og verkmenntun, full-
orðinsfræðslu og endurmenntun.
Ég tel að þurfi að endurbæta
námsaðstoðarkerfið og námslána-
kerfið, með því að hætta eftir-
ágreiðslum lána og auka náms-
styrki.
Lilja er Islenskukennari við
Öidutúnsskóla í Hafnarfirði,
reyndar fagstjóri í greininni, svo
eðlilegt er að hún hafi innsýn í
og áhuga á menntamálum.
En menntun hennar sjálfrar?
Ég er stúdent frá MR og fór svo í
kennaraháskólann. Ég lauk prófi
í ensku og bókmenntum við
háskóla í Stokkhólmi og svo lauk
ég blaðamannaháskólanum í
Osló. Ég hef starfað hjá Ríkis-
útvarpinu, var dagskrárfulltrúi og
vann við þáttagerð.
Fjölskylduhagir?
Við hjónin eigum tvö börn, 13 og
15 ára. Fjölskyldan hefur dvalið
nokkuð erlendis, síðast í Noregi í
fjögur ár. Við komum heim fyrir
tveimur árum og - bóndinn er að
vísu með annan fótinn erlendis,
en við sjáum nú fram á að
fjölskyldan sameinist aftur innan
tíðar.
Og þú hefur áhuga á fjölskyldu-
málum, hvað viltu gera?
Það þarf að marka fjölskyldu-
stefnu. Ég tel að við þurfum að
leggja áherslu á að foreldrar beri
ábyrgð á uppeldi barnanna en
samfélagið þurfi að styðja við
bakið á foreldrunum. Skólinn er
fyrst og fremst menntastofnun en
hann er líka uppeldisstofnun.
Börn eyða stórum hluta ævi
sinnar innan veggja skólans. Það
er því mikilvægt að skólinn og
fjölskyldan tengist sem best m.a.
með skipulegri samvinnu um
skólastarf. Samhljómur í gildis-
mati heimilis og skóla er sá
grunnur sem farsælt uppeldi
byggist á.
Hvað fínnst þér um verkfall
kennara?
Ástandið er hrikalegt. Ríkis-
valdið hefur sofið á verðinum.
Ég tel að því beri að leysa þann
hnút sem samningaviðræðurnar
eru komnar í. Það er gengið á rétt
barna okkar. Við foreldrar
finnum á þreifanlega það rótleysi
og þá uppgjöf sem gagntekur
börn og unglinga við þessar
aðstæður. Börn verða að geta
treyst ráðmönnum ^þjóðarinnar.
Ef ríkisvaldið ætlar að bæta
skólana, verður að gera áætlun
um að fyrirfram í fjárlögum. Ef á
að auka kennslu þá hlýtur sú
aukning að kosta peninga. Ég tel
að ríkisvaldið verði að gera það
upp við sig hvort það vilji
skipulagsbreytingar og hvort það
hafi ráð á að kaupa þær
breytingar núna. Ef ekki, þá á
ríkisvaldið að einbeita sér að því
að bæta kennurum upp á
kjaraskerðingu sem þeir hafa
orðið fyrir, nota þá fjármuni sem
til ráðstöfunar eru. Ríkisvald
verður að hafa stefnu, það á ekki
að hlaupa upp á miðju fjárlagaári
og gera skipulagsbreytingar sem
ekki er gert ráð fyrir í fjárlögum.
Núna vilja þeir kaupa þessar
breytingar á lágu verði. Ef
kennarar samþykkja það sem
samninganefnd ríkisins býður,
hljóta þeir að dæmast vanhæfir
til að vera kennarar. Þeir geta
einfaldlega ekki samið af sér á
þennan hátt.
Sú röksemd að ef kennarar fái
launahækkanir nú, hljóti aðrar
stéttir að koma í kjölfarið, á
engan veginn rétt á sér. Formað-
ur samninganefndar ríkisins,
Þorsteinn Geirsson, hefur sjálfur
viðurkennt í útvarpsviðtali að
síðastliðin fjögur ár hafi kennarar
dregist aftur úr í launum. En það
er eins og ríkisvaldið vilji ekki
horfast í augu við að ánægðir
kennarar eru góðir kennarar. Það
er brýnt að hlúa að virðingu og
sjálfsvirðingu kennarastéttar-
innar. Hún ber mikla ábyrgð. I
hennar höndum hvílir fjöregg
þjóðarinnar.
Hvað fínnst þér um kjaramál
annarra launamanna í
landinu?
Það þarf bæta kjör láglaunafólks
og fólks með miðlungs tekjur.
Greinilegt er að nýafstaðnir
kjarasamningar hafa enn og aftur
fært kjarabætur til þeirra sem
betur mega sín. Ég er sammála
stefnu Þjóðvaka um að hækka
skattleysismörk hjá fólki með
lægri tekjur en 80.000 kr. á
mánuði. Ég tel brýnt að launa-
kerfið verði stokkað upp og
heildarlaunagreiðslur verði felld-
ar inn í launataxta.
Við viljum vinna markvisst að
jafnrétti kynjanna í launamálum
sem og á vinnumarkaði og
teljum brýnt að störf láglauna-
hópa verði endurmetin. Heildar-
laun þurfa að koma skýrt fram.
Það tvöfalda launakerfi sem
hefur þróast hér á landi
undanfama áratugi hefur stuðlað
að auknu misrétti í tekju- og
eignaskiptingu í þjóðfélaginu.
Með tvöföldu launakerfi á ég að
sjálfsögðu við láglaunahópana
annarsvegar, sem vinna
samkvæmt töxtum og hinsvegar
á ég við neðanjarðarkerfið, þar
sem laun eru falin í yfirborg-
unum, óunninni yfirvinnu og
ýmiskonar hlunnindum. Hið
opinbera tekur þátt í þessu
tvöfalda launakerfi í samkeppni
við almenna vinnumarkaðinn.
Hvaða mál telur þú að brenni
heitast í þínu kjördæmi?
Atvinnumál eru brýn mál á
Reykjanesi. Ég tel að stefna
Þjóðvaka komi til móts við þarfir
fólks í kjördæminu. Við leggjum
áherslu á að auka framleiðni í
fyrirtækjum, styðja við markaðs-
sókn, þróunarstarf, tækniframfar-
ir, ferðaþjónustu og fjárfestingu
sem leiðir til nýsköpunar og
nýrra útflutningstækifæra. Það
þarf að viðhalda stöðugleikanum
með því að beita aðhaldi í
ríkisfjármálum.
Við höfum skíra stefnu í sjáv-
arútvegsmálum, auðlindir sjávar
eiga að vera útvíræð þjóðareign
og leggjum áherslu á það með
því að opna fyrir hóflegt veiði-
leyfagjald. Ég tel rétt að láta
allan afla fara um fiskmarkaði og
að efla smábátaútgerðina.
En ef við förum út fyrir
kjördæmið?
Ég vil leggja sérstaka áherslu á
jafnréttismál. Jafnréttismál eiga
stöðugt að vera í brennidepli að
mínu mati. Ein leiðin er að gera
konur sýnilegar á sem flestum
sviðum. Hér tökum við skýlausa
afstöðu. í lögum Þjóðvaka hefur
verið fest að hlutfall annars
kynsins verði aldrei undir 40% í
trúnaðarstörfum hreyfingarinnar.
Alþingi á að vera spegill þjóð-
arinnar og ég tel sjálfsagt að
þessi regla verði tekin upp við
alþingiskosningar.
Hvað fínnst þér um hugmyndir
Svía um jákvæða mismunun við
stöðuveitingar (þ.e. að konan
skuli hljóta stöðu sem hún sækir
um teljist hún hæf, (þrátt fyrir
að karlinn teljist hæfari)?
Við eigum auðvitað að hugleiða
slíkt. Tal um jafnrétti á ekki að
vera innantóm orð. Þegar kemur
til framkvæmdanna er oft annað
uppi á teningnum. Við hér á
Islandi erum ekki komin nógu
langt. Þegar ég bjó í Noregi fyrir
nokkrum árum voru forystumenn
þriggja stærstu stjómmálaflokk-
anna konur. Það l'annst mér
merkilegt að horfa upp á.
Mér fannst merkilegt að fylgjast
með þeim, þetta voru ósköp
venjulegar og kvenlegar konur.
Anna Enger Lahnstein, sem
kölluð hefur verið Nei-drottning-
in, er dæmigerð kona og með
venjulegt kvenlegt útlit og
eiginleika. Hún kemst við,
klökknar, röddin brestur. Samt
var það mikið til fyrir hennar
tilstuðlan sem þjóðin sagði nei
við inngöngu í ESB. - Konur
geta orðið leiðtogar, eins og þær
eru sjálfar, á eigin forsendum.
Hvernig leggst kosningabarátt-
an í þig?
Mér líst vel á baráttuna
framundan. Þetta er skemmtileg
vinna, við emm með sigurstrang-
legan lista, gott fólk. Við höfum
góða stefnuskrá og ég er viss um
að við munum ná góðum árangri
í kosningunum. Við hjá Þjóðvaka
viljum endurvekja hin gömlu,
góðu gildi samfélagsins þar sem
réttlæti, mannúð og samhjálp eru
höfð að leiðarljósi. Tími þeirra
breytinga er kominn.
Svanhildur Jóhannesdóttir