Mánudagsblaðið - 12.01.1953, Side 7

Mánu-dagur 12. ianúar 1953
MÁ NUÐAGSBL AÐTÐ
RADDIR IÆSENÐA
Jól
Æskan átti ekkert kærara á
sínum vegi en jólin. Þá var kveikt
á kertunum og þá fékk hún mik-
inn mat. Þetta kom sér vel í nið-
myrkri skammdegisins. Það sval-
aði ljósþörfinni. Jólamaturinn
kom sér vel. Hann fékk æskuna
til þess að gleyma langvarandi
s.ulti og seyru. Nú eru sífelld jól
hjá æslculýð þessa lands svo ekki
er til neins að hlalcka.
Jólin eru æva gömul hátíð.
Voru þ'au haldin helg í heiðnum
sið. Jólahátiðin varð til vegna
hækkandi sólar í hringrás ársins.
Síðar voru jólin sett í samband
við fæðingu Krists og haldin
heilögu í kristnum sið í tilefni
þessa.
Enginn veit á jörðu hér hvenær
Kristur fæddist. Má það merki-
legt heita, þar sem hann hefur
urn ca. fimmtán aldir verið um-
talaðasti -maður hér á jörðu.
Kristur á að hafa fæðst þegar
Ágústus var keisari Itómverja og
lét hið mikla manntal fara fram
i Gyðingalandi, en þá á Kýreníus
að hafa vorið landstjóri þar. Sag-
an segir, að allir áttu að koma
til sinnar ættborgar og láta skrá-
sptja sig þar. Þetta bakaði Gyð-
ipgum mikla erfiðleika og urðu
þpir að vera meira en lítið fróðir
um • ættir sínar til að fara ekki
borga villt, Eiimig virðist svo sem
allir hafi þar verið fæddir í borg-
um, en enginn í dreifbýli.
Allt er þetta ósennilegt. Ef
manntal þetta hefði farið fram
nieö svo miklum erfiðleikum og
umstangi fyrir þjóðina sem sagt
er, þá,hefði-þítð jzeriðskrásettog
ártal þess vitað. Ennfremúr bend
ir margt til þess, að um fæðingu
Krists hafi verið miklu hljóðara,
eh sagan segir, og því hafi fæð-
ingardagur hans og fæðingarár
fallíð í geymsku;
Jólin eru ávallt mikil hátíð í
mannheimum. Þau eru enn og
munu ávallt verða hátíð ljóssins
hér á norðurhveli jarðar. Nú eru
jólin aðallega verzlunarhátíð og
hátíð stórgróðamanna. Nú hlakka
stórkaupmenn til jólanna. Þá
verzla þeir svo mikið. Nú hlakka
smákaupmenn til jólanna, því þá
verzla þeir jafnt með nauðsynja-
vörur og ónauðsynlegar vörur.
Iðnaðarmenn hlakka til jólanna.
Þá selja þeir svo mikið af sinni
framleiðslu. Bændur hlakka til
jólanna, því þá selst mjólkin
þeirra óunnin og þá er sala henn-
ar gróðavænlcgust. Stjórnarvöld-
in hljóta að hlakka til jólanna.
Þá selst vínið í enn miklu stærri
stíl, en á öðrum timum ársins,
enda þótt vínföngin séu á öllum
ársins tímum útgengileg vara.
Seljist vínið vel, þá er léttara að
fæða jötulíðinn, sem er sísoltinn
og ávallt vill meira, enda þótt fá-
tækum og atvinnulitlum manni
finnist hann vel alinn. Já, jól eru
nú orðin ekki jól hinna andlegu
gæða, heldur jól hinna veraldlegu
gæða, fall^gija fata, .mikils matar
og mikillar vínnautnar. Menn éta
og drekka á jólunum, oft sér til
dómsáfellis, því þeir oíþyngja,
hjarta sínu og misbjóða melting-
arfærunum.
Það er stofnað til mikiUar hjálp-
ar bágstöddum um jólin. Annars
er fremur lítið skipt sér af hin-
um fátæku. Það eru allskonar
hjálpir sem þá skjóta upp höíð-
inu. Sumar eru kenndar við vet-
urinn. Sumar við eitthvað annað.
Það eru famar herferðir, opin-
berar herfcrðir, í vasa þeirra,
sem aflögufærir eru, fyrir jólin
og þeir ærðir með snýkjum.
Þetta árásarlið fer um bæinn
eins og' engisprettur um akra og
heimtar peninga, peninga og
föt. Menn kaupa sér frið fyrir
þessu árásarliði með því að láta
af hendi garma sína og peninga.
Öll eru þessi verðmæti hrifsuð í
flughasti og stokkið í næsta hús
og beðið um meira.
Enginn af gefendum veit live
mikið kemur til skila úr þessum
herferðum. Ef til vill fréttist
lönguséinna um einhverja heildar
uppliæð, sem þessi eða hin hjálp-
in hafi fengið, um eða yíir hundr-
að þúsund krónur.
Það fólk, sem veitir þessum
hjálpum forstöðu, er viðurkennt
heiðursfólk, sem ekki vill vamm
sitt vita, sem gerir rétt svo langt
sem þekking þess nær o'g tími
vinnst til, en þetta livorttveggja
er takmarkað.
Einhversstaðar hefi ég séð, að
sumum hjálpunum hafi borizt um
þúsund hjálparbeiðnir fyrir jólin
að þessu sinni. Virðist mér þurfa
mikinn tíma til þess að meta og
vega hjálparþörf allra þessara
biðjenda.
Þykir mér forstöðunefndirnar
stórvirkar, ef þær greina vel hver-
er. mesi.gr, og minnstur þurfta-
maður í hópi biðjendanna ög hver
óþurfandi.
Annað eins hefur skeð í sví-
virðilegum mannheimi eins og
það, að hjálparbeiðnir komi frá
lítt eða alls óþurfandi fólki, sem
noti.. þkunnugleika forstöðu-
manna eða tímaleysi og kræki
sér þannig í ógeypis verðmæti,
sem annar hefði verið meira þurf-
andi fyrir og á þennan hátt rask-
ist óafvitandi hin réttláta skipt-
ing þessa gjafafjár.
Annað þylcir mér áfátt í sam-
bandi við þessar góðgjörðastofn-
anir. Það er það, að þær virðast
engum þurfa að gera grein fyrir
verkum sínum nema sjálfum sér.
Þetta má þó ekki skiljast svo, að
hér sé verið að væna þær um
óheiðarlegheit. Þvert á móti. En
ég er skrifstofu fastur maður, sem
vil hafa hreint bókhalt og glögg
reikningsskil.
Finnst mér að það væri öllum
til góðs, en engum til meins, að
forstöðunefndir hjápanna gerðu
bæjarstjórn Reykjavíkur grein
fyrir þessum greðum sínum. Það
eru fátæklingar Reykjavíkur, sem
fjárins njóta og það eru Reyk-
víkingar sem féð gefa. Vil leyfa
mér að bcnda á þetta, ef ske
kynni að menn yrðu mér sam-
mála, og, að breyting fengist á
fyrirkomulaginu um enn betri
rannsókn á þöríum biðjendanna
og íyllri reikningsskil, enda þótt
þyggjendurnir yrðu engu bættari,
þá yrðu opinberlega hreinni línur
yíir hjálpunum.
Annars er það nokkuð dular-
fullt, að hér skuli allsstaðar vera
ölmusumenn, svo sem fyrr, þar
sem nú er hér góð atvinna og
tryggingarlöggjöfin svo víðtæk
sem hún nú er. En það mun lög-
mál tilverunnar, að Lazarusar séu
til meðal, mannanna á öllum öld-
um og fari ekki fækkandi.
Við munum Lúkas 16.. Þar seg-
ir frá ríka manninum. Ilann var
ríkur og klæddist vel, en sá ekki
Lazarus .Við munum hvernig fór
fyrir honum, garminum. Hann
hrapaði beint niður í helvíti. Mér
kemur það kynlega fyrir, að ríkir
menn hér hjá oss, skuli ekki
þekkja Lazarusa í kringum sig.
Ef þeir þekktu þá, gætu þeir
gefið þcim beint frá sinni hendi,
en þyrftu ekki milliliöi, svo sem
framkvæmdastjórnir lijálpa, sem
að vísu eru góðar. Vilji ríkir
menn losna við afdrif ríka manns-
ins, þá held ég að þeim væri bezt
að koma beint fram fyrir þann
Lazarus, sem við fætur þeirra
liggur og seðja hungur hans. Þá
þyrftu molarnir ekki að detta af
borðum þeirra.
Nú, er verkfallið á enda leikið.
Það er að -segja það, sem byrjaði
á gamla fullveldisdaginn olckar.
Eg varð fenginn þegar það gaf
upp öndina og við megum öll
verðafegin. Þáð var þrautatíð hjá
bændastétt landsins meðan á því
stóð. Bændur voru í vanda stadd-
ir með mjólk sína sem eðlilegt
var. Það er mikill munur á, að
geta selt hana beint úr fjósinu
eða verða að vinna hana til mark-
aðsvöru. Ef minni mitt svíkur mig
ekki, en það er farið að svíkja
mig, því ég gerist nú maður gam-
all og farinn að andlegu atgerfi,
þá minnir mig, að dagblöðin
segðu að bændur ættu að strokka
rjómann í þvottavélum sínum eða
að dagblöðin segðu, að þeir gerðu
það og unnu þannig smjör úr
mjólkinni í verkfallinu.
Mér hnykkti við þegar ég sá
þessa fregn. Mér finnst varla
koma til mála að þvo jöfnum
höndum þvott í þvottavélum og
strokka í þeim rjóma. Jafnvel þó
vélarnar væru þvegnar eins og
bezt má verða, áður en rjóminn
er í þær látinn, stendur mér.
stuggur af smjörgerðinni. Mér
finnst ekki koma til mála, að
viðhafa matargerð í sama ílátinu
og þveginn er þvottur, sem í gæti
verið lús og nyt og ávallt óhrein-
indi. Eg' vona að bændur hafi
ekki-gert þetta. Eg var eitt sinn
bópdi, og ég er einlægur bænda-
vinur, enda þótt ég sé hættur bú-
skap og vinni hjá áfengisverzlun-
inni eins og margan góðan bónda
hefur hent.
Eg slæ nú bötninn í þetta sendi-
bréf. Eg hef orðið að sinna öðru
ym dagana en ritstörfum. Því er
ég varla sendibréfsfær. Um leið
og ég kveð lescndurna segi ég
amen.
Hallur á Hamri.
Ileilbrigðisitiál
Framhald af 4. síðu.
þessar deilur. En hitt er. ann-
að mál, að hér á Norðurlönd-
um má fullyrða að bæði lyf ja-
schuk, rafmagnsschok og
margskonar skurðlæknmgár
eni nú mjög notaðar til lækn-
inga geðbiluðum, og vafalaust
með ágætum árangri. Er lejdi
legt, að úreltar skoðanir eldri
læltnis, góti' fyrirbyggt slíkar
lækningar á þessum eina rík-
isspítala fyrir geðbilaða hér
á landi? Væri ekki skynsam-
legt að fjarlægja Helga um
skeið, veita honum utanfarar-
styrk, og leyfa einhverjum af
hinum yngri collegum hans,
að reyna á meðan hinar nýju
iækningar?
lega, án ofurkapps, eða stór-
kostlegrar skuldasöfnunar.
Sigurður læltnir hefur hina
farsælu -oiginleika, að .vinpíi.
vel og án hávaða. Hann mun
vera einn okkar lærðustu
lækna, mikilsmetinn meðal er-
lendra stéttarbræðra, og raun
verulega einasti íslenzki lækn-
irinn, sem vakið hefur dæma-
fáa cftirtekt erlendis. Kuhn-
ugir fullyrða að árangur hans
hér á landi á sviði berkla-
varna, sé einstakur, eftir jafn
fá ár, og tekinn til fyrirmynd-
ar hjá erlendum stórþjóðum.
Eregnir hafa borizt um það,
að lækni þessum standi til
boða mikilsverðar stöður hjá
Sjúkrahússmál
Það má fullyrða, að með
byg'gingu hinnar nýju heilsu-
verndarstöðvar hér í bæ -sé
stefnt í rétta átt. Það er líka
kunnugt að á bak við þær
framkvæmdir stendur einn
fársælasti læknir, sem starfað
hefur á Islandi, Sigurður Sig-
úrðsson yfirlæknir. Mér skilst,
án þess þó að vera rnálinu
kunnugur, að í sambandi við
liina myridarlegu heilsuvernd-
arstöð, eigi að reka sjúkra-
hús, er taki 60—70 sjúklinga
Þetta sjúkrahús á að vera vel
vandað um húsrúm, aðbúnað
og tæki, og eingöngu fyrir þá
sjuklinga cr mikils þurfa við.
Er ekki ósennilegt að með
þessu móti megi byggja hinn
volduga bæjarspítala, væntan
erlendri stórþjóð, en þess er
að vænta, að við um langt
slceið megum njóta starfs-
krafta slíks manns.
Akureyrarspítalinn mun nú
brátt fullgerður, og fullbúinn.
Verður vonandi, að ekki verði
skorið við ncglur sér með bún-
að allan, og ennfremur að
færir læknar verði ráðnir að
sjúkrahúsið, því án slíkra
manna nær hin mikla stofnun
.ekki tilgangi sínum. Það er
hæ.tt.við. því að yfirlæknirimi
Guðmundur Karl Pétursson,
geti ekki notið mikilla hæfi-
leika, án góðrar og öruggrar
aðstoðar. Og þessi fámenna
þjóð verður að skilja það, að
ekki er nægjanlegt, að koma
upp miklum sjúkraliúsum,
það verður að sjá fyrir fag-
læknum, tækjum, og aðbún-
aði, en vitanlega er það dýrt.
Við hinn nýja Aliureyrar-
spítala má gizka á að þurfi að
ráða eina átta duglega og vel-
menntaða lækna.
Og jjegar maður veit, hversu
mikið kostar að koma upp
öndvegissjúkraliúsum í Rvík
og á Akureyri, kemur spum-
ingin, livort við höfum efni 4
því að byggja rándýra spítala
úti í héniðurn landsins.
Dugar ekki t. d. um alllangt
skeið sjúkraskýli Húnvetn-
inga á Blönduósi? Ber að
stefna að því að koma upp
í því héraði milljónaspítala,
ekki sízt þegar á flestmn tím-
um árs er unnt að flytja al-
varlega veika sjúklinga .flug-
isiðis úr þeim sveitum í hin
fullkomnari sjúkrahús, annað
hvort á Akureyri eða hér í
Reykjavik? Krefjast þá ekki
Sauðkrækiingar, Rangyellíng
ar, og Seyðfirðingar slíkra
rándýrra stofnana? Slík hér-
aðssjúkrahús, krefjast og
annarra lækna og betur
menntaðra og reyndari, en
venjulegra héraðslækna, að
ólöstuðum. Þessi héraðs-
sjúkrahús munu og krefjast
röntgentækja, og röntgensér-
fræðinga o. s. frv. Við þessu er
ekert að segja annað en það,
að athuga ber að við siglum
okkrn* ekki í kaf á öllum þess-
um æslijanlegu stórfram-
kvæmdum. 1
OREINUIANNÁD
Barnaeftirlitið ætíi að hafa gát á því hve vel dyra-
vörður Stjörnubíós lítur eftir aðsókn unglinga að
glæpamyndum, sem þar eru sýndar. læssar glæpa-
myndir, sem þar hafa verið sýndar eru mest sóttar á
fimmrsýningum af unglingum 10—11—12 ára eða yngri
og ættu slíkir unglingar alls ekki að sjá þær.
Jón Signrbjörnsson, leikari, sem verið h ifur við söng-
nám í Italíu er nú að koma heim .... Gunnar Eyjólfs-
,.son, sem leikur stórt hlutyerk í Stefnumótinu, sem
Þjóðleikliúsið sýnir bráðiega, muíi að öllum líkindum
flytja alfarinn til Bandarík^anna að þ úrri sýningu
lokinni.
- ★
Takið eftlr: Iíelga Sæmundssyui verður að öllum
líkindum bráðlega sparkað sem blaðamanni Varðbergs.
Helgihefur nú vonir um að verða ritstjóri Alþýðublaðs-
, ins, því allir iita, að Hannibal verður .þar aðeins tun
'stundai*saiiir.