Mánudagsblaðið - 09.05.1955, Síða 1

BlaSjyvir alla
8. árgangur
Mánudagur 9. mai 1953
17. tölublað
VÖRN OKRARANS
Eru opinberar sfofnanir
sekar um okur?
Furðulegar upplgsingar!
Allir segja: Jeppi drekkur, en enginn spyr: Hversvegna
drekkur Jeppi? Undanfarið hefur fátt verið rætt meira, en
þau hin miklu mál er kennd eru við okrar bæjarins, menn
sem lána út fé með of háum vöxtum. Mánudagsblaðið, sem
einna fyrst ritaði um þessi æfintýri í f jármálalífinu, hefur
birt nokkrar greinar um okurlán og bent á það hve mikill
ósómi sé að slíkt fái að haldast uppi óátalið í þjóðfélaginu.
Greinar þessar hafa vakið mikla athygli, og gerir blaðið
nú það í dag, sem óheyrt er meðal islenzkra blaða, að birta
viðtal við einn af þeim, sem lent hafa í þessu máli og at-
huga sjónarmið hans.
Kaup og sala verðbréfa er
heimil samkvæmt íslenzkum
lögum, þó þau séu keypt með
háum afföllum ef þau eru
ekki keypt af útgefanda eða
aðalskuldara. I þeim tilfellum
eru kaupin lántaka og þá má
ekki taka hærra en 8% vexti,
ef nm lausa f jártryggingu er
að ræða en annars 7% vexti
ef um fasteignatryggingu er
að ræða.
Hvað segið þér um skrif þau,
að ágóði ykkar af lánum nemi
allt frá 40—70% ?
Blaðið vill taka það fram.
að þótt það sé í mörgu ó-
sammála eftirfarandi grein,
og algjörlega andvígt því, að
menn láni út peninga gegn
of hárri þóknun, þá sér það
ekki ástæðu til þess að draga
úr skoðunum þessa manns né
færa nokkuð af fullyrðingum
hans í mýkra mál.
Þar sem Blöndalsmálið er
einna mest rætt i sambandi
við okur þykir oss rétt að
spyrja fyrst af öllu: hvað hef-
Hrein fjarstæða. Mestu af-
föll, sem ég hefi heyrt getið
um samsvara 40% vöxtum,
en algengast mun vera um
20% vextir. Þess ber þó vel
að gæta, að víxill, sem keypt-
ur er og fellur í gjalddaga
eftir þrjá mánuði fæst oft
, , . ekki greiddur fyrr en eftir eitt
Hvermgerutlinasterfsem. .r^a sv0 t,nmki aldrei
þrot. Velviljaðir menn hlaupá
undir bagga með honum og
hann greiðir 60% skulda
sinna. Hitt er honum gefið
eftir.
ykkar háttað ?
Þannig að við kaupum
víxla og verðbréf með afföll-
um, mismimandi háum eftir
gæðum pappíranna þ. e. a. s.
hver áhættan er í sambandi
við endurgreiðslu lánsins og
ur raunverulega gerzt í þess-. hve löng vanskil kunna að
umefnum?
„I stuttu máli er það þetta:
kaupmaður í Austurstræti
hefur reiknað skakkt. Hann
sér í Hagtíðindunum, að miklu
ineira er flutt til landsins en
úr landinu og býst því við inn
flutningshöftum. Hann kaup-
ir og kaupir imx og hleður
upp vömbirgðum. Til þess að
greiða vöruna kaupir hann
af ýmsum víxla með miklum
afföllum. Innflutningshöftin
verða. Við lánum t. d. ekki fá-
tækum mönnum heldur aðal-
lega verzlunarmönnum og
þeim, sem vei-zla í innflutn-
ingi og mönnum, sem byggja
til þess að selja. Þessir em
mennirnir, sem hafa ráð á að
reka atvinnu sína með dýmm
lánum. Afföllin, sem tekin
vom í sambandi við mál
Ragnars Blöndals h.f. hafa
víðast verið sanngjöm með
tilliti til greiðslu lána, en í því
koma ekki. Bilið milli inn- og tilfelli hefur áhættan verið
útflutnings er bmað með fé keypt dýru verði. Ef refsa
frá Keflavíkurflugvelli, Mar-
shallaðstoð og erlendum lán-
tökum. Hann kernst í fjár-
Er það saít, að hatur Gunnars M.
Magnúss á okrurura byggist á
jpersónulegum misheppnuðura
viðskiptura við þá?
ætti foi’stjóra Blöndals h.f.,
þá væri það helzt fyrir að
blekkja okkur. Aðra hefur
hann ekki blekkt.
í hvex-ju er sú blekking fal-
in?
Jú, hann hefur vissulega
selt víxla á gjaldþrotafyrir-
tæki vitandi það, að bragðizt
gat til beggja vona um
greiðslu.
Hvemig nálgast lántakar
ykkur?
Algengast mun vera, að
þeir komi og bjóði víxla og
verðbréf til sölu, gegn á-
kveðnum afföllum. (Það kall-
ast afföll t. d. ef maður selur
víxil að upphæð kr. 10.000
en fær greiddar kr. 8.000):
Er svona útlánastarfsemi
mjög algeng hér?
Nokkuð algeng og hefur
farið vaxandi síðustu árin.
Þetta stafar að miklu leyti af
þvi, að bankar hafa mjög
dregið saman lánastarfsemi
sína.
En erlendis?
Mjög algeng og þar eru
viðast hvar engin vaxtatak-
mörk t. id. í Englandi og
nokkrum öðrum löndum.
Eitt ákvæði er það í íslenzk-
um lögum og lögum siðmennt-
aðra þjóða, sem talið er nægja
til að vemda menn í frjálsum
viðskiptum og hljóðar það á
þessa leið: ekki má nota sér
neyð samborgara sinna, létt-
lyndi eða fákunnáttu til þess
að hafa af þeim fé í viðskipt-
um. I þessum efnum er hinn
gullni meðalvegur oft vand-
farinn og mjög undir skapi
og siðferði beggja aðila
hvemig tekst.
Málsókn ?
Ef svo fer, að mál verður
höfðað á okkur, sem taldir
hafa verið lána fé gegn of
hárri þóknun í viðskiptum
við Ragnar Blöndal h.f. þá
verður líka að höfða mál
gegn Sparisjóði Reykjavíkur
og nágrennis og öðrum opin-
berum stofnunum, sem keypt
hafa verðbréf með afföllum.
Og refsing — ef til kemur?
Ref singin er sekt, sem nem-
Framhald á 8. síðu.
Tannlæknir nokkur í Essen I V.-Þýzkalandi hefur látið fóðra
veggi biðstofu sinnar með frímerkjmn, samtals 150.000. Tal-
ið er að frímerkjasafnarar borgarinnar muni leita til hans.
Sigur læknavisindanna
yfir lömunarveikinni
Blaðið hefur beðið einn af læknum bæjarins að segja álit sitt
uin hið nj ja bóiuefni gegn lömunarveikinni, sem kennt er við
dr. Jónas E. Salk, baindariskan lækni. ÞvTsem kunnugt er vöktu
fyrstu fregnir um undralyf þetta mikinn fögnuð almennings hér
á laudi sem allstaðar annarsstaðar. En svo bárust skyndilega
fréttir um einhver mistök i sambandi \ið bólusetningar, svo að
af eðlilegum orsökum spyr mörg móðurin hér í bæ: Er þessi nýja1.
aðferð alveg hættulaus? Nú hefur læknirinn orðið:
Eftir því sem bezt verður vit-
að, er hið nýja vakcine dr. Salks
örugg vöm gegn lömunarveiki,
á því getur vart leikið vafi.
Annað er og nokkum veginn
ömggt að þar sem alls öryggis
er gætt hvað framleiðslu snertir
þá á ekki að vera bundið hættu
að nota fyrrgreint vakcine. Hitt
er víst að ekki er á allra færi
að framleiða efni þetta ömgg-
lega, og þarf að gæta ýtmstu
varfæmi hvað snertir fram-
leiðslu þess.
Vírusarnir drepnír á
þremur dögum
Fyrst er sýkillinn ræktaður
í nyrnavef, þar sem hann hefur
beztu aðstæður til þess að þró-
ast og dafna, bæði í nyTnavefn-
um og næringarvökva þeim er
hann liggur í. Að þeim tíma
liðnum er efnið síað i örfínum
þar til gerðum síum, er útiloka
eiga hverskonar óhreinindi. Og
efnið sem fer í gegnum síumar
er það sem vakcinið er að lok-
um unnið úr. Annar þáttur er
sá að gera sýklamaukið not-
hæft, er það gert á þann hátt
að formalínblanda er í vissum
hlutföllum sett saman við. Með
þessum aðgerðum er talið ör-
uggt að smitefnið sé dautt og
hættulaust. Og er talið nauð-
synlegt að setja 1 hluta forma-
líns á móti 4000 af sýklavökv-
anum. En ekki er sopið kálið
þó í ausuna sé komið. Ávallt
geta leynzt lífseig kvikindi í
vökvanum, og af þeim ástæð-
um eru ræktunartilraunum
haldið áfram svo mörgum dög-
um skiptir. Meðan þessu fór
fram var sýklavökvinn geymd-
ur í hitaskáp, en að níu dögum
liðnum, er skipt um „loftslag“,
og vökvinn settur í kæliskáp,
Framhald á 8. síðu.