Mánudagsblaðið - 21.11.1960, Síða 4

MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudag-ur 21. ~ nóv. 1960
iiiiiiijiiiiiiiiiiiiiiiiiiititmiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiitiiimiiiiimiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiir
% - =
* Blaó Jym a/la
KÁKALI skrifar:
r
í
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð 4 kr. í lausasölu.
Ritstjóri og ébyrgSarmaður: Agnar Bogason.
Afgreiðsla: Tjarnarg. 39. — Sími ritstj. 1349«.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
(miimiiiiiiiiiiiiiiiiimiimmiiiiiimiiiiiiiiiiiiiimimmimiiiiimimiiimimi
Jónas Jónsson, frá Hriflu:
; Ásgrímur málari og þjóðin
/
Blöð og útvarp hafa tilkynnt meistarans. Gjaldgeta almenn-
alþjóð manna að Ásgrímur mál- ings var ekki.mikil á þeim ár-
ari hafi geíið íslendingum fjög- ^ um, en Ásgrimur var hófsmaður
ur hundruð listaverk og auk í öllum hlutum og gerði mönn-
_ þess húseign sína við Bergstaða um kleift að eignast myndir
stræti og þá handbæra peninga, J hans, þó að sjóður þeirra væri
sem hann átti við andlát sitt. léttur. Páskasýningarnar voru
Það skilyrði fylgdi gjafabréfinu mikil listkynning fyrir Reykvík-
I
að listaverk hans skyldu vera ^ inga. Síðan er ekki hægt að
geymd og til sýnis í húsi hans sýna og selja höfuðstaðarbúum
undir eftirliti þriggja nákom- nema góðan skáldskap í litum
jí HREINSKILNI SAGT
1 Lögreglustjórinn og morðbréfin — Stjórn lögreglunnar í ólestri — Yfir-
| menn og undirgefnir — Litlar vonir um vegiyilur — Lítil laun fyrir gotf
1 starf — Endurbæfur brýn nauðsyn
inna skyldmenna fyrst um sinn,
en síðar reistur viðeigandi sýn-
ingarskáli fyrir safnið allt.
Menntamálaráðuneytið hefur
og Hnum. A þennan hátt öðlað-
ist þjóðin með auknum kynnum
við verk Ásgríms og annarra
snillinga sem fylgdu I fótspor
nú uppfyllt fyrsta lið gjafabréfs hans aukinn skilning á fegurð
ins. Hús Ásgríms er orðið að íslenzkrar náttúru.
fyrsta vel útbúna málverkasafni
EÍkisins. Þar er ibúð málarans
Asgrimur valdi sér lífsbraut
og verkefni án þess að mannfé-
óg Vinnustofa. I rammgerðuni iagig styddi h’ann svo að orð
lcjallara í húsinu eru geymd væri á gerandi nema tveim sinn
mörg hundruð málverk eftir
meistarann. Á tveggja mánaða
fresti verður skipt um myndir í
sýningarsalnum. Með þeim hætti
geta heimamenn í Reykjavík og
nærsveitaíólk séð allan þennan
mikla forða glæsilegra lista-
verka á hálfu þriðja ári með.
því að heimsækja Ásgrímshús á
átta vúkna fresti.
Ásgrimur málari var frábær-
lega sjálfstæður maður. Hann
var alinn upp við lítil efni í for-
eldrahúsum í Flóanum.. Hann
víldí verða listmálari, þó að fyr-
irmyndir í þéim efnum væru á
þeim árum mjög fáskrúðugar
liér á landi. Ásgrímur fór
snemma að vinna fyrir sér og
bjö sig undir listnám í öðrum
löndum. Hann fékk nokkra æf-
ingu við húsamálningu vestur. á
um og í bæði skiptin fremur af
vilja en mætti. Ásgrímur vildi
gjarnan þiggja Rómarstyrk að
loknu námi í Danmörku. Hann
sendi sýnishorn af list sinni
til Alþingis, meðal annars mynd
af skilnaði Gunnars og Kol-
skeggs í Gunnarshóima. Öll fjár
veitinganefnd: að undanteknum
Hermanni bónda á Þingeyri
vildi synja um farareyri. Her-
mann brá þá á gamanmál og
sagði að Ásgrímur ætti skilið
verðlaun fyrir að hafa ráðið þá
gátu hversvegna Gunnar sneri
aftur. Ekki sáu hinir þingmenn
lausnina fyrr en Hermann benti
á að hestur Gunnars var beislis-
laus og mundi hann hafa hlaup-
ið með húsbóndann heim að
Hlíðarenda. Þá þótti henta að
borga fyndni Þingeyrarbóndans
larídi og tákst yegna verklægni Síðan liðu mörS
ogí^rku að afl’a' sér ' 'Kaúp-. fty ?KÖ?Wt'
mahnahöfn tekna með sumar-
vinnirsvo að kaupið fyrir húsa-
malningu varð honum nægur
framfærslueyrir yfir vetrartím-
ann meðan hann gekk í lista-
háskólann. Ásgrímur var • svo
■ mikill búmaður að hann gat
stutt í bili aðra námsmenn sem
voru. enn efnaminni. Að loknu
náflii og Rómargöngu kom Ás-
grímur alfarinn heim og tók
að mála fegurð og dásemdir ís-
lenékr^r náttúru. Hann bjó þá
löngum í tjaldi á sumrin, þar
seifi honum þótti verkefni hug-
stæð og henta smekk hans og
■listgáfu. íegar vetur kom í
garð settist Ásgrímur að í vinnu a
stofu sinni í Reykjavík og full-
gerði fjölda verkefna frá sumr-
intk. Um páskaleytið hélt hann
sýningu í Reykjavík. Það var
amikiU þáttur í páskahélgi höf-
tiðstaðarbúa. Fjöldi manna sótti
,.f*es3a'r sýningar og dáðu snilld
myndina ánnarri snjallari. Ein-
stakir menn keyptu margar
myndir hans og fluttu þær heim
í stofur sinar en ríkið hélt að
mestu að sér höndum. Árið 1911
höfðu áhugamenn keypt Áning
Þórarins og' gefið rikinu. Skóg-
arhöll Kjarvals komst í eigu
landsins fyrir heppilega tilviljun
en forkólfar þjóðarinnar höfðu
ekki trú á listaverkaeign á veg-
um ríkisins. Svo leið tími þar
til 1927 að við Jakob Möller á-
kváðum áð freista gæfunnar
með framlagi úr ríkissjóði til að
kaupa mályerk Ásgríms í lista-
safn framtíðarinnar. Jakob reið
vaðið í néðri deild og bað
um 5000 kr. i þessu skyni. Sú
tillaga var felld. Þá reyndi ég
í efri deild með 3000 kr. en ,sú
tillaga var líka dauðadæmd. Þá
bar ég fram tillögu um heimild
fyrir rikisstjórnina að lána Ás-
= Lögreglumálin eru ofarlega á
— döfinni þessa tlagana, vegna
S ínorðbréíanna svonefndu. —
_= Kakali birtir í dag skoðanir
— eins borgarans, en bréf hans
r er stytt mjög.
= Þegar loks er hlé á, að for-
E stjórar stærstu fyrirtækja
r landsins • séu fyrir sakadóm-
= araembættinu, þá er lögreglu
= stjóri þegar kominn í volgan
r stólinn þeirra. Nú eru það
E ekki „milljónahvörf“, sem
= sakadómarar eru að rann-
5 saka, heldur , morðhótanir.
E Einn af starfsmönnum lög-
E reglustjórans virðist vera
S sakaður um að ætla að myrða
E yfirmann sinn, og gefið hon-
E um aðvörun sennilega til þess
Ej að hann gæti skipað fyrir um
= sínar veraldlegu eignir. .
S Mál þetta, eins og það kem
2 ur leikmanni fyrir sjónir, er
= svo makalaust í öllum bún-
Z ingi, að nálega eru engin
= dæmi til slíks. Fyrst er sjálf-
5 ur lögreglustjórinn í Reykja-
s vík að pukrast með hótun-
5 arbréfin, leitandi ráða hjá
5 öðrum eins yfirspekingi og
= Erlingi Pálssyni, en síðan
E gaufast hann upp í stjórnar-
= ráð og tekur „grunaða“ rit-
= vél í vörzlur sínar og „rann-
E sakar“ hana. Áður en nokk-
jjj urn varir, er hann farinn að
= láta götulögregluna aka í eft
S islitsskyni fram hjá húsi
5 sínu — þar á meðal manninn,
S spm hann grunar um að vera
= höfund hótunarbréfsins.
s „Sherlokkarnir“ við Fríkirkju
E veginn taka síðan við bréfinu,
= en þar sem þeir sjá engin
= fingraför gegnum stækkunar-
E glerin sín, þá eru þau að
£ sögn, send sérfræðingi í Sví-
= þjóð. Árangurinn — ha—ha,
= jú, eftir nákvæma rannsókn
E hjá sænskum þá finnast að-
E eios tvenn fingraför á bréf-
= inu — af lögreglustjóra og
= sjálfum sakadómara — þótt
E sérfræðingar haldi því fram,
E að slik fingraför geti haldizt
= í tvö ár. 'Hér mætti draga
E skemmtilega ályktun.
E Það er annars undarlegt
= hvé róstusamt ætlar að verða
= um jafn prúðan mann og lög
E reglustjórann okkar. Sigur-
E. jón er einstakt prúðmanni,
= hægur í framkomu, næstum
E feiminn, áfskiptalítill um flest
E það, sem máli skiptir, hefur
= gaman að eiginlega öllu öðru
= en því, að þurfa að stjórna
E harðsnúnum og mjög mislit-
E um hópi lögreglumanna. Á-
•stæðan til þess, að hann tók
þessu starfi er ekki augljós,
en það sem af er, hef-ur hann
brugðizt þegar mest á reyndi
og þá helzt 30. marz er hann
lét póHtíkusa bæjarins stefna
almenningi á Austurvöll, þeg
ar vitað var að róstur voru
í aðsigi. En hvað um það.
Hversu, sem þessu morð-
bréfamáli kann að ljúka, fer
öllum að verða ljóst, að ekki
einungis lögreglustjóri heldur
lögreglan í heild þarfnast ai.
mennra endurbóta. í dag er
lögreglan, að áliti flestra, hóp
ur skapillra manna, sem
njóta þess bezt að berja á
saklausum samborgurum sín-
um í skjóli einkennisfata og
embættis. Ekkert er þó fjær
sanni. Innan lögreglunnar má
enn í dag finna fauta og jafn
vel fanta, en allur þorri lög-
regluþjóna er orðinn ábyrgur
aðili, sem skilur æ betur hve
veigamikið hlutverk lögreglu
þjóns er. Sú tíð er liðin, að
yfirmenn lögreglunnar fylgd-
nst með íþróttamótum sveit-
anna og ungménnafélaganna
og: völdu sér menn eftir sigr-
um þar. Nýliðar innan lög-
reglunnar eru ekki nú, eins
og áður var almennt, sveita-
drengir, sem Htið höfðu af
kaupstað að segjá, þekktu
ekki umferð né vegi og háttu
borgarinnar. í dag er rekinn
lögregluskóU sem veitir ný-
liðum vissa menntun í starf-
inu, og kröfur eru gerðar um
menntun þeirra, sem um
starfið sækja. Samt er það
svo, að ennþá ríkir hjá al-
menningi andúð á lögregl-
uniii, og má um kenna þeim
mistökum sem alltaf, og oft-
ast að óþörfu, skjóta upp koll
inum, ásamt frámunalega lé-
egri og kærulausri stjórn
lögreglumálanna.
Það er staðreynd, að ennþá
er lítill agi hjá lögregluþjón-
um. Marga skortir einföld-
ustu umgengniskunnáttu,
aðra lipurð og festu, kunn-
'áttu á einföldustu reglum um
ferðarinnar. Það virðist eins
og núverandi yfirstjórn lög-
reglunnar líti svo á, að til
• þess að halda aga sé bezt að
tala sem minnst við liðsmenn
- og þá. í tóni hins mikla valds
manns. Lögreglustjóri talar að
'jafnaði ekki við menn sína
og fæstir þekkja hann að
nokkru ráði. Þetta er góð
regla í herliði en ófær regla
í fámennu lögregluliði. Lög-
• reglustjóri verður að- þekkja
menn sína, kunna skil á starfi '
þeirra daglega, sjá með eigin
augum það, sem aflaga fer og
þau vandamál, sem upp
kunna að koma. Lögreglu-
stjóri leggur þennan vanda á
fuHtrúa sína, sem, eins og
hann „mæfa kl. 9 og fara
klukkan 5“. Milligöngu ann-
ast svo vaktstjórar og dag-
lega atburði innan lögreglunn
ar fær yfirmaðurinn af skýrsl
um, sem bíða á skrifborði
hans að morgni.
Ef eitthvað ber við, sem
krefst sérstakra aðgerða, þá
er gripið til fulltrúanna eða
hins aldna sundkappa Erlings
Pálssonar, sem ekki hefur
þótt stíga í vitið til þessa og
berst jafnan í anda útlag-
anna. Fulltrúar lögreglustjóra
eru góðir menn og gegnir að
sögn þeirra sem til þekkja.
En þeir bera ekki endanlega
ábyrgð og hafa engin tæki-
færi á borð við sjálfan lög--
reglustjóra að skapa aga og
samstarf, veita þekkingu og
breyta hugarfari þeirra, sem
enn lita á starf sitt eins og
eftirlitsmenn í réttum. Þeir
lögregluþjónar, sem sýna
vilja áhuga í starfi eða ein-
stökum þáttum þess, fá ann-
aðhvort litla eða enga viður-
kenningu fyrir starfið nema
þá klapp á bakið eða vakt-
stjórastöðu, sem aðallega felst
í að úrskurða drukkna menn
í kjallarann eða senda lið til
að stilla ófrið milli hjóna.
Lærðir menn, innan lögregl-
unnar, sem sérménntun hafa
í umferðarmálum, verða að -
hlýða umsjón annálaðs rata
í umferð, aðeins vegna þess,
að hann telst til yfirmanna.
Aðalvonin um vegtyllu og
hækkun í starfi byggist á ára
fjölda fremur en ágæti í starf
inu og svo má lengi telja.
Ef lögreglan í Reykjavík á
að ná sambærilegum vinsæld
um og lögregla annarra landa
verður breytingin að koma
innan frá.. Ekki svo mjög frá
lögregluþjónum sjálfum held
ur fyrst og fremst frá yfir-
stjórninni. Lögregluþjónar
haga sér alltaf, undantekning
arlítið, eins og höfuðmennirn
ir, og sé höfuðið veikt þá er
líkaminn ekki góður, LÖgregl
an verður að vinna sem heild
en ekki sem óánægður og aga
laus hópur einstaklinga, sem
rekizt hafa saman, af illri
nauðsyn. Bæjarbúar eiga
kröfu á góðri lögreglu óg öll
framhald á 6. síðu.
Framhald á 8. síðu.
iiimiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii|iiiiiiiiiiimiiii|ii
(iiiiiiiuiiii]iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii4iiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiii(iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu.iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii