Mánudagsblaðið - 22.05.1961, Qupperneq 3

'Mánudagur 22. maí 1961
MANUDAGSBLAÐIÐ
3
Tákn pélfflsks geðþótta elhkennir
sfarfsveltinpr liins opfnbera
barna, sem að sjálfsögðu eru
enn á skólaaldri, munu þannig
slaga hátt upp í lögboðnar tekj-
ur föðurins.
Hæíileikapróí nær óþekkt fyrirbrigði
við stöSnráðningar
Opinberir embættismenn hafa
nú krafizt stórkostlegrar launa-
hækkunar, heimta hvorki meira
né minna en þriðjungs hækkun
á kaupi, og standa allir jafnt að
þeirri kröfu, bæði stjórnarsinnar,
framsóknarmenn og kommúnist-
ar.
Nú er sjálfsagt eitthvað til í
því að ýmsum opinberum stárfs
mönnum er frámunalega illa
launað og jafnvel tiltölulega
Verr eftir því sem ábyrgð þeirra
er meiri og störf þeirra vanda-
samari og ef aðstæður þeirra
væru athugaðar nánar myndi
koma fljótt í ljós að óhugsandi
er, að þeir hafi engar aðrar
tekjur til að lifa af en þau laun
sem þeim eru greidd úr rikis-
sjóði. 5—6.000 króna mánaðar-
laun, eða jafnvel í hæsta lagi
7—8.000 krónur, hrökkva
skammt til þess að framfleyta
stórum fjölskyldum jafnvel
þótt ekki sé um mikinn lúxus
að ræða, og er það þó oft til-
fellið.
Hafa ýmsar aðrar leiðir
Hins vegar er það á allra vit-
örði að opinberir starfsmenn
hafa margar leiðir til að bæta
Við tekjur sínar og sumar þeirra
þannig að heppilegast er fyrir
viðkomandi að þær séu ekki í
hávegum hafðar. Allir vita þann
ig að hjá ríki og bæ er sérstakt
feftirvinnufyrirkomulag sem er í
því fólgið að séð er um — með
ýmsu, móti— að nauðsynlegum
Btörfum er ekki lokið á réttum
Vinnutíma og verður því að
yinna þau utan hans með stór
felldum aukagreiðslum. Margir
ef ekki flestir . stai'fsmenn hjá
fjölmörgum fyrirtækjum hins
opinbera njóta þessara sérrétt-
inda sem færa þeim drjúgar
aukatekjur.
Yfirmenn hafa annan hátt
Það mun þó vera tekið fram
í reglum þeim sem hafðar eru
um þetta fyrirkomulag að æðstu
menn viðkomandi stofnana geti
ekki notið þessara fríðinda, enda
þykir það sennilega fyrir neðan
virðingu þeirra. Af þessu leiðir
því oft að venjulegar undirtyllur
hjá slíkum stofnunum fá með
aukagetunni hærri laun en yfir-
boðararnir —• og er það náttúr-
lega hin mesta óhæfa.
En til eru ráð til að setja
fyrir þennan leka. Þannig er
mál með vexti að yfirmenn
rnargra þessara stofnana nota
vald sitt til að drýgja tekjur sín
ar með öðrum hætti. Ein sú vin
sælasta er sú að pota skyldmenn
um sínum, börnum og ættingj-
um, inn í stöður hjá viðkomandi
fyrirtækjum sem engin þörf er
fyrir og njóta a. m. k. að ein-
hverju leyti þess fjár sem til
þeirra er látið renna úr ríkis-
sjóði.
Níu ára barn með 2.000 krónur
á mánuöi
Blaðið hefur þannig frétt af
einu opinberu fyrirtæki hér í
bænum þar sem forstjórinn hef-
ur ráðið tvö ung börn sin til
starfa. Yngra barnið er aðeins
níu ára gamalt og hefur að
sögn 2.000 krónur í mánaðar-
laun, en það eldra, 13 ára, drjúg
um mveira. Vinnutekjur þessara
Hlj óðf æraverzlun
P0UL BERNBURG H.F.
Vitastíg 10. — Sími 3 8 211
Royal-Standard Harmonikur.
-fc Rafmagns-gítarar
Framus, Pick-up
Altov-munnstykki — Berg Larsen
Tenór-munnstykki — Berg-Larsen
Trompet-demparar — Selmir
Trompet-munnstykki — Selmir
Trommu-skinn — Luduig
Selmir — OIíu
-^- Trommu-Wirbanstar — Ludwig
Eins árs ábyrgð á ölliun hljóðfærum.
1 ¥ Greiðsluskilmála. — Sendiun um allt land.
S í m i 3-82-11.
Kunningsskapur og pólitík
Ráðningar til starfa hjá ríkis-
stofnunum fara sjaldan fram eft
ir því hvort sá sem í hlut á er
sérstaklega fær til starfsins eða
ekki, enda mun það einsdæmi
hér á landi sem alls staðar er-
lendis þykir sjálfsögð megin-
regla að í slík störf sé aðeins
ráðið eftir samkeppnisprófi, og
það þó aðeins sé um að ræða
hreinar undirtyllur. Það mun
ekki þekkjast erlendis t. d. að
vélritunarstúlka eða jafnvel
símaafgreiðslustúlka sé ráðin til
starfa hjá opinberu fyrirtæki
nema hún hafi tekiö þátt í sam-
keppnisprófi sem sannar að hún
sé starfanum vaxin óg m. a. s.
skari fram úr öllum öðrum sem
til greina koma. Þessu er öðru
vísi farið hér á landi, a. m. k. í
langflestum tilfellum.
Þar er það algerlega á valdi
forstjóra fyrirtækjanna hverjir
skuli ráðnir til starfa og þeir
virðast ekki hafa nein sérstök
fyrirmæli að fara eftir, heldur
geta látið hentisemi sína og per-
sónulega (eða flokkspólitíka)
hagsmuni ráða eingöngu. Það er
ekki spurt um hæfni manna,
heldur kunningsskap, pólitíska
flokkshollustu eða jafnvel ann-
arlega einkahagsmuni, eins og
áður var að vikið.
Engir stólar til
Það er sjaldnast tekið tillit
til hagsmuna fyrirtækisins og
oft ekkert um það spurt hvort
nokkur raunveruleg þörf er fyr-
ir þá starfsmenn sem ráðnir eru,
alveg burtséð frá því hvort þeir
eru til starfans hæfir. Hjá einu
þekktu ríkisfyrirtæki sem alltaf
m
hefur verið rekið með ofboðs-
legum halla sem greiddur er úr
ríkissjóði kvað eitt sinn svo
rammt að pólitískum mannaráðn
ingurn — það þarf ' varla að
spyrja að því að þarna áttu
framsóknarmenn í hlut — að
búið var að ráða fleiri menn til
skrifstofustarfa en stólar voru
til á skrifstofunni. Það var
ekki hægt að koma þössum
mönnum fyrir, en einn þeirra a.
m. k. var afdankaður kaupfélags
stjóri utan af landi, nema með
því móti að einhverjum þeirra
sem fyrir voru væri gefið frí.
Gömlum starfsmönnum sagt upp
Einnig er algengt að þegar nýr
forstjóri tekur við ríkisfyrirtæki,
— og er sá hinn sami oftast skip
aður í starfið á þeim einu for-
sendum að hann hefur reynzt
„þægur flokknum“ — þá lætur
hann það vera sitt fyrsta verk
að útvega öðrum „atvinnulaus-
um“ flokksmönnum þægilega
vinnu þar sem hvorki reynir á
hæfiléika né vinnusemi, enda oft
hvorugu fyrir að fara. Það hefur
þannig frétzt að í einu þeirra
fyrirtækja sem áður var minnzt
á, en þar er forstjórinn nýtekinn
við, hafi hann sagt upp mörg-
um gömlum starfsmönnum sem
ekkert var út á áð setja bara til
þess eins- að geta ' ráðið flokks-
bræður sína í störf þeirra.
Ýmsar aðrar leiðir
Yfirmenn opinberra fj’rirtækja
hafa ýmsar aðrar leiðir til að
auka við tekjur sínar og hefur
sumra þeirra verið getið áður
hér í blaðinu. Það var t. d. for-
stjórinn sem leigði fyrirtæki
sínu smákompur í kjallara húss
síns fyrir okurverð þótt enginn
hefði komið auga á að fyrir-
tækið hefði nokkra þörf fyrir
slíkt húsnæði. Ymsan annan
hátt má hafa á, eins og t. d.
að haga innkaupum fyrirtækis-
ins ekki eftir því hvar vörurnar
fást ódýrastar og beztar, heldur
því hvort vildarvinir eiga í hlut
eða ekki, og er slíkur „vinar-
greiði“ þá að sjálfsögðu launað-
ur á einn eða annan hátt.
„Það höfðingjarnir liafast að“
Þegar yfirboðarar haga sér
þannig svo að með öllu er látið
óátalið, þá er ekki nema eðli-
legt að undirtyllurnar haldi að
:þeim leyfist að skara eld að
;sinni köku líka. Þeir mumi þann
ig vera fáir lögfræðingarnir í
þjónustu hins opinbera — og
það er enginn smáhópur — sem
ekki gegna margvíslegum auka-
störfum, hafa jafnvel skrifstof-
ur úti í bæ, þar sem þeir stunda
lögfræðistörf á venjulegum skrif
stofutíma þegar menn skyldu
halda að þeir væru önnum kafn-
ir við störf sín í þágu hins op-
inbera. Eitt sinn vakti það mik-
ið umtal og jafnvel hneykslun
að verkfræðingur nokkur sem
var að gutla við pólitík hafði
auglýst að hann væri til viðtals
um sín einkaviðskipti í síma
þeirrar opinberu skrifstofu sem
hann vann á. Var mikið uni
þetta skriíað og harðlega á manri
inn deilt og batt þetta — ásamt
Framhald á 7. síðu.
H E i? RAD E I LD
Auslurshæii 14 — Sími 1-2-3-4-5
J.UÁ