Mánudagsblaðið - 22.01.1968, Síða 5

Mánndagnr 22. janúar 1968
Mánudagsblaðið
5
Kvikmyndir
Framhald af 6. síðu.
gengið að finna út um innrásar-
áætlanir bandamanna í Frakk-
land. Ekki tekst þó betur til, en
svefnlyfjum er bruggað í drykk
hans og síðan er hann sprautaður
öðrum lyfjum og fluttur til
Þýzkalands, þar sem nazistar
hafa byggt fullkominn amerískan
herspítala, fyllt hann af „Ame-
ríkönum" sem tala, lifa, leika sér,
og hugsa eins og Ameríkumenn,
málið hreimlaust og atferli þeirra
nákvæm og óumdeilanleg kopia.
Meðan hann liggur í dáinu breyta
læknar honum þannig, að hann
virðist hafa elzt talsvert, en áður
hafði lækni og hjúkrunarkonu
verið falið að læra svo og þekkja
allt líf hans frá barnæsku, að
furðu sætir. „Spítalasaga“ hans
í sex ár er samin, ráð gert fyrir
hverju smáatriði. Innan 24 stunda
vaknar hann svo í þessu um-
hverfi, nær ráðvilltur, enda bend
ir allt til að það sé sex árum
síðar. Með lægni og ýmsum lævís
um en hárfínum brögðum tekst
að véla út úr honum „vísinda-
lega“ öll leyndarmál Normandie-
innrásaririnar. Þetta snilldarverk
er unnið undir stjóm þýzka lækn
isins Gerber (Rod Taylor), sem
brúkaði þessa aðferð til að lækna
„hálftryllta“ þýzka hermenn,
sem h<jim komu stjarfir af aust-
urvígstöðvunum. Til eftirlits og
endanlegra pyndingaaðferða til
að .ná hinum veigamiklu leyndar
málum frá Pike er svo SS-foring
iim Ottó, ómenntað þjösnamenni,
framgjamt, íllskeytt og öfund-
sjúkt. Hjúkrunarkonan, Anna
(Eva Marie Saint), sem hjúkrar
Pike er fyrrverandi fangi í ill-
ræmdum fangabúðum, þar sem
henni var nauðgað af öllum frá
fangabúðayfirmanni niður í
verði, og gekkst glöð undir þetta
hlutverk til að sleppa við píslir
sínar. George Seaton, leikstjóri,
nær þegar í upphafi hinu smekk-
lega, rólega yfirborði myndarinn-
ar og hinum þunga nið sem efn-
inu fylgir. Hann forðast ofleik,
lætur sjaldan ánetjast fáránleg-
um bíóhugmyndum Bandaríkja-
manna um Þjóðverja, en skapar
skemmtilegan þríhyrning, lækn-
inn, njósnarann og SS-manninn
(Werner Peters). Hjúkrunarkon-
an er hinsvegar hvergi nærri eins
vel unnin, en þó mjög góð. Kvik-
myndavélina notar hann af snilld,
nærmyndir eðlilegar og hávaða-
' laust rifrildi án hælaskella og
heil-hrópa.
Eg vil ekki ræna fólkið ánægj-
imni með þvi að rekja efnið til
enda— en það gerir reyndar leik
skráin auðvitað — en flestir
munu játa að endirinn tekst fram
ar vonum, þótt hann sé heldur
teáterískur. Þetta er ein af fáum
tilraunum, sem sézt hafa þar sem
heil þjóð er ekki gerð að marsér-
andi, heilhrópandi idiótum. Eink-
um ber að taka eftir framúrskar-
andi leik Rod Taylors, Gamers
og Werner Peters, og ekki svo
litlu tillagi hinnar fögru Evu
Marie Saint. Leikurinn er allur
fágaður hjá öðrum, laus við ösk-
ur og svívirðingar, slagorð og
fullyrðingar. Mynd þessi er ein
sú athyglisverðasta sem hingað
hefur komið og fjallað um heims
Þegar kölski fannst
Framhald af 1. síðu.
hefði náðst einn mánudagsanorg-
un við Hammans-kraal,“ hefði
þetta verið Kölski og hafði hann
misstigið sig er hann stökk niður
úr himninum. Því er trúað að lík
lega hafi þessi saga byrjað þegar
svertingjar sáu halastjörnuna
sem þá sást árla morguns á þess-
um slóðum, hvarf hún þá niður í
átt að jörðu, á bak við hæðar-
drag þar sem Hammans-kraal
stendur, en þegar halastjarnan
hætti að sjást, álitu svertingjarn
ir náttúrlega að ,nú hefði Kölski
náðst.“
Svínapestin
Ári áður, 1964, greip annað
svertingja-múgæði um sig í hinu
nýfrjálsa svertingjaríki í S. Af-
ríku, Tratnskei, sem er á stærð
við Danmörku að flatarmáli og
mannfjöláa, en þar býr sá svert-
ingjaættflokkur sem þróaðastur
þykir í S.-Afríku. Þar óð um ein
galdrakerling sem spáði því að
mikil ógæfa myndi dynja yfir ef
öllum svínum í landinu yrði ekki
slátrað. Svertingjarnir urðu dauð
hræddir og drápu öll svín sem
fundust, en höfðu síðan ekkert
að borða í langan tíma og varð
S.-Afrika að koma þeim til bjarg
ar og forða þeim frá hungurs-
neyð.
Eldingin
Á jólpnum var mér boðið í mat
til bónda skammt frá Salisbury.
Auðvitað var hauga rigning og
hvítur bíllinn varð eirbrúnn af
aurslettum, en bóndinn var í sjö
unda himni, því ekkert hafði
rignt að gagni fyrir jól. Á bæ
hans hafast við margar svert-
ingjafjölskyldur sem hann borg
ar smákaup til að létta undir þeg
ar með þarf. Eitt sinn kom einn
svertinginn og bað um frí, því
hann þyrfti að skreppa og hitta
galdramann, því eldingu hefði
lostið niður í strákofa hans og nú
þyrfti hann endilega að finna út
hver hefði sent þessa eldingu til
að drepa hann og fjölskylduna.
Ekki man ég hvernig undirtektir
bóndans urðu.
Hálfpartinn minna þessar sög-
ur á ísl. þjóðsögur af Bakka-
bræðrum og galdrasögur frá Vest
fjörðum, svo það er kannski ekki
ástæða fyrir okkur til að hlæja
mjög hátt.
Biblía og beinakast
í óteljandi aldir hefur beina-
kast verið aðferð svertingja til að
spá í framtíðina. Þá er ákveðnum
beinum kastað upp í loft svo þau
falli á skinn sem breitt er á jörð-
ina, síðan spáir galdramaður í
afstöðu beinanna, einnig spá þeir
í ösku en það er nú önnur saga.
í aldir hefur staðið yfir harð-
vítug barátta milli galdramanna
og trúboða sem nú hefur náð há-
marki í Botswana (Betsjuana-
landi). Beinakast blómstrar þar
í spádómslist, allt frá framtíðar-
spám til trúmennsku kvenna,
þrátt fyrir baráttu trúboða til að
hindra þetta kukl.
Einkennilegt nokk, er beina-
galdur og trúboðsstarf mjög ná-
tengt þótt gamall sé, „beinin“
eru talin komin frá arabiskum
sið og talin vera sambandsþráður
við Guð. Beinin voru aðferð til
að túlka afstöðu Guðs til verald-
arinnar sem fólk með „náðargáf-
una“ gat túlkað afstöðu Hans
Sjónvarp Reykjavík
Framhald af 6. síðu.
áramótin“, þá er þess að vænta,
að við setjum okkur sjálfir tak-
mörk í því hverju er hent í okk-
ur, svo léleg hafa kynni okkar
til þessa verið af þessari „Sam-
vinnu milli sjónvarpa“ eins og
það var orðað.
Af ísleHzku efni í heild má
telja, að umræðuþættimir beri
af, þótt þeir að,vísu, og skiljan-
lega, séu stundum mjög viðvan-
ingslegir, sem þó er hverfandi.
Nýbreytni verður alltaf við og
við í sjónvarpinu, ný tilhögun í
flutningi og kynningu efnis, og
er einkennilegt og dálítið
skemmtilegt, ag þar er fyrir-
myndin Keflavíkursjónvarpið
heitið. Skrítið að viðvaningarn-
ir hér skuli taka viðvaningana
syðra, og þeir eru sannarlega við-
vaningar í „lifandi“ efni suður
þar, sér til fyrirmyndar. Þó er
eitt sem flesta undrar: hvernig
dettur sjónvarpinu í hug, að sýna
þátt eins og „Töfraefnið kisill“ á
bezta sjónvarpstímanum. Enginn
er að efa vizku, þekkingu og efni
flytjandans, en hve margir bíða í
ofvæni eða mefe pínulitlum áhuga
eftir slíku efni. Sannarlega að-
eins 0,1% hlustendum, og á því
að velja slíku efni annan tíma
og tilkynna löngu áður, svo á-
hugamenn geti ráðstafað tíma sín
um til að hlýða á það og skoða.
Enn eru sömu vandræðin með
þýðingarnar. Utan allra smágalla,
sem oftast er óþarfi að eltast við
gengur út yfir öll takmörk þegar
þýðendur með takmarkaða þekk
ingu á málinu eru að reyna að
þýða slagara, ameríska eða aðra,
jafnvel í teiknimyndunum. Þeir
taka sig ekki lítið alvarlega slík
ir boðberar menningarinnar, eða
eru þetta máské afleiðingar hinn
ar miklu gagnrýni í lesbók Mogg-
ans um „ádeiluna" í Flintstone-
gríninu? Svo væri bezt að sleppa
alveg titilþýðingum á myndum
eins og Sunday out of season,
sem gerði sjónvarpið að athlægi
og óleik annars ágætlega gerðri
mynd.
með að ráða í beinin. Beinakast-
arar í Botswana eru mjög virtir
fyrir hæfileika sína og allir ætt-
arhöfðingjar eru sagði ráða spá-
mann.
Beinin
Beinagaldur krefst engrar á-
kveðinnar beinatölu, en það
verða að vera fjögur sérstök bein
sem eru „fulltrúar“ fyrir fjöl-
skylduna í þjóðfélaginu, þau eru
m.a. hægri og vinstri framlappir
af bolakálfi ásamt tveim flötum
beinum skornum úr sköflungi á
kven-fíl. Utan Botswana er beina
valið öðruvísi, frá einum ætt-
flokki til annars. Sumir t.d. nota
apafót, hné úr kind eða geithafri,
úr hind og karl-bavían.
Til samans tákna bein fjöl-
skyldu eða þjóð, hvert bein hef-
ur sitt nafn og kyn, bein úr
meiraætu er kallað „Modimo“
(guð) en hægri löpp af kálfi er
kölluð „Moromogolo" eða gamli
maðurinn. Ekkert bein getur
táknað neitt nema í afstöðu við
öll hin. Beinagaldur er ekkert
leyndarmál í Botswana og marg-
ir geta spáð hjálparlaust en út-
lærður galdramaður þarf tveggja
ára nám til að útskrifast sem full
kominn galdramaður, að aflok-
inni hreinsunarmessu.
Hjartað og svertingjarnir
Nú, þegar hjartatilfærslur eru
framkvæmdar í S.-Afríku og
Ameríku af kappi sem telja má
tæknilegt kalt stríð, þá eru svert-
ingjar í S.-Afríku ekki mjög
hrifnir af tilfærslu hjartans úr
einni persónu í aðra. Sumir eru
mjög í uppnámi:
„Hvernig á maður með nýtt
hjarta að muna fortíðina?,“ hafa
sumir spurt. „Guð gaf manninum
hjarta til að slá á meðan Hann
áleit það æskilegt." „Hvi að gefa
manni hjarta sem er ekki hans
eigið,“ spyrja aðrir. Sumir svert-
ingjar spyrja hvort maður með
nýtt hjarta muni elska konu sína
á sama hátt og fyrr, áður en
hjartaskiptin áttu sér stað. Þeir
halda að hið nýja hjarta muni
hugsa öðruvísi. Einn læknir
reyndi að útskýra hjarta-aðgerð-
ina fyrir svertingjum. Einn áheyr
andinn sagði: „Sjáðu nú til, við
höfum líka verið í skóla, ég man
mjög vel, að kennarinn sagði, að
við skyldum læra Ijóðinn okkar
með hjartanum (By Heart), hvað
ertu síðan að þvæla um að hjart-
að framkvæmi ekki ncina hugs-
un???“. „Með því að setja nýtt
hjarta í mann ertu að breyta hon
um í allt aðra persónu." Kanski.
V.O.
Jafnvægi í uppgjörí
styrjöld númer tvö
A.B.
Auglýsið í
Mánudagsblaiinu
Framhald af 4. síðu.
Klukkan fimm stóð enduxskoð-
andinn upp frá skrifborði sínu
með alla erfiðleika dagsins að
baki sér Hann gekk út frá
skrifstofunni stóð nokkra stund
á gangstéttinni fyrir utan, and-
aði að sér hreinu loftinu og í-
hugaði aðstæðumar. Hann hafði
engan löngun til þess að fara
heim. Hann hafði unnið afrek,
hann hafði leyst óleysanlegt
vandamál...
Það kynni að vera þægilegt
að eyða kvöldinu heima hjá El-
annóru, en ekki að sama skapi
hátíðlegt. Það sem hann hafði
þörf fyrir var kvöldstund á
heimili Sheilu Bix. En hann
kærði sig varla um að breyta
út af venjunni: Mánudagar og
föstudagar hjá Sheilu, annars
heima.
Á hinn bóginn hafði hann svo
sem breytt út> af venju í dag, —
útborgunarvenjunni. Hvers vegna
þá ekki að bylta deginum al-
gerlega?
Hann gekk inn í símaklefa
og hringdi til konu sinnar.
— Ég verð nokkrar klukku-
stundir í bænum, sagði hann.
— Ég hafði ekki tíma til þess
fyrr.
— En þú ert vanur að vera
heima á fimmtudögum. sagði
hún.
— Ég vei't það, En þetta er
áríðandi.
Konan hans var ekki að
spyrja.' Hún spurði ekki hvað
væri á seyði. Hún' var hin full-
komna eiginkona. Hann sá, að
hún elskaði hann, sem auðvitað
var satt, og hann sá að hann
elskaði hana, sem auðvitað var
haugalýgi. Svo lagði hann tólið
á, gekk út á gangstéttina og
náði sér í leigubíl. Hann bað
bílstjórann að keyra í 36. stræti,
nokkrar húslengdir frá Central
Park.
Byggingin var gamalt múr-
steinshús með fjórum íbúðum,
einni á hverri hæð. íbúð Sheilu
var á þriðju hæð. Hún kostaði
120 dollara á mánuði, honum lík-
aði verðið vel.
Myron Hettinger gekk upp
tröppumar og stanzaði til þess
að blása mæðinni fyrir utan
dyrnar hjá hjákonunni. Síðan
bankaði hann, en það var ekki
opnað. Þá hringdi hann, sem
hann þó gerði venjulega ekki, en
það var heldur ekki opnað þá.
Hefði þetta verið á mánudegi
eða föstudegi hefði Myron
Hetinger með fullum rétti get-
að orðið ergilegur. En hann var
rólegur. Sheila Bix átti auðvit-
að ekki von á honum. svo hann
gat ekki vænt þess að hún væri
heima.
Að sjálfsögðu hafði hann lyk-
il að íbúðinni. Þegar maður hef-
ur fullkomna hjákonu liggur það
augum uppi, að maður verð-
ur að hafa lykil að íbúðinni
hennar. Enda fór hann inn og
lokaði á eftir sér. Hann fann
wiskíflösku og blandaði sér
drykk, sem Sheila Bix var vön
að blanda handa honum á mánu-
dögum og föstudögum. Hann
kom sér vel fyrir í góðum stól
og dreypti á veigunum, meðan
hann beið eftir hjákonunni, og
hann hugsaði bæð; um þær ynd-
islegu stundir, sem hann ætlaði
að eiga með henni, og um örlög
þorparans herra Jórdans.
Klukkuna vantaði 20 rriínút-
ur í 6 þegar Myron Hettinger
læsti sig inni í íbúðinni og
blandaði sér drykk. Og klukk-
an var 20 mínútur yfir 6, þeg-
ar hann heyrði umgang í stig-
anum. Hann opnaði munninn og
ætlaði að segja „halló“. En hann
sá að sér og þagði. Hann ætlaði
að gera hana hissa.
Og það gerði hann.
Dymar opnuðyst. Sheila Bix
gekk frjálsleg inn í herbergið,
ljóshærð og falleg. Handleggir
hennar stóðu beint út í loftið,
og Myron Hettinger var einmitt
að furða sig á því, þegar hann
svo greindi ástæðuna. Á höfð-
inu bar hún böggul á stærð við
bók, og var hún að leika sér
að halda jafnvægi með hann.
Myr Hettinger var fljótari
að þekkja pakkann heldur en
hjákonan að þekkja Myron Hett-
inger. Og þæði skildu þau að-
stæðumar og báðum varð þeim
bilf við. Myron Hettinger lagði
saman tvo og tvo með sama
árangri og venjulega, og það
gerði Sheila Bix líka. en ekki
með eins góðum árangri.
Myron Hettinger gerði tilraun
til að komast út úr herberginu.
Hann reyndi að láta kassann
vera kyrran þar sem hann var
á hinu síiðandi höfði ungfrúar-
innar. Og að lokum gerði hann
úrslitatilraun til að grípa kass-
ann, þegar hann datt af höfði
hjákonunnar niður á gólf.
Myron Hettinger
kassanum.
náði ekki
Ti/kynning
Athygli innflytjenda skal hér með vakin á því,
að samkvæmt auglýsingu ' viðskiptamálaráðuneyt-
isins dags. 9. janúar 1968, sem birtist í 4. tbl. Lög-
birtingablaðsins 1968 fer fyrsta úthlutun gjald-
eyris- og/eða innflutningsleyfa árið 1968 fyrir
þeim innflutningskvótum sem taldir eru í aug-
lýsingunni. fram í febrúar 1968.
Umsóknir um þá úthlutun skulu hafa borizt Lands-
banka íslands eða Útvegsbanka íslands fyrir 10
febrúar næstkomandi.
LANDSBANKI ÍSLANDS
ÚTVEGSBANKI ÍSLANDS.
Það heyrðist mikill hávaði en
Myron Hettinger endurskoðandi
og hjákona hans, Sheila Bix,
heyrðu aðeins byrjunina ...
Bæjarútgerðiíi
Framhald af 1. síðu.
skyni, þótt sú óhæfa sýni að hún
bæði er og verður óþarfur og
glæpsamlegur kostnaðarbaggi.
Gæti borgarstjórnarmeirihlut-
inn gjarnan svipazt um í þorp-
um kringum landið og litið á bæj
arútgerðir þar og þau töp og
fjárhagsglapræði sem þau hafa
valdið.
Það er skýlaus krafa Reykv[k-
inga að nú þegar verði gerðar ráð
stafanir til að losa okkur við
þann klafa og þá hít sem svoköll-
uð bæjarútgerð hefur lagt reyk-
vískum borgurum á herðar. •
<