Mánudagsblaðið - 08.04.1968, Side 1

20. árgangur
Mánudagur 8. apríl 1968
6. tölublað
BlaSJyrir alla
herffáonÍAkó
Eina þjóðin sem býr við vitleysuna - Dýrari en verköll - Verkefni ráðherra
Vinnudagatap íslenzku þjóðarinnar skipir hundruðum millj-
óna ár hvert, enda munu hvergi vera jafn margir „helgir dag-
ar“ haldnir og hér á landi pg líklega fáar þjóðir, sem minni
efni hafa á vinnustöðvun en við. Verðmætatapið er óskaplegt,
er allt liggur niðri nema nauðsynjaverk, öll framleiðsla leggst
niður og fyrirtæki læsa dyrum sínum.
„Lokadansinn“
Nú líð'ur að páskum og er þá
hafður sá háttur á, að sex daig-
ai failla úr ýmsum vininugreiinium.
er siður, eifitir alla helgislepj-
una hjá kirkjum, að efna til al-
menns fagnadar, dansleikja, sýn-
inga allskyns og sikemmitaina af
öllu tagi, daginn áður en loks er
drattast til viniruu. Árin hafia
laennt vinnuveitendum að láta
sér vel skiljast, að menn mæti
sei*nt og illa, slkilja enn betur að
þeim seinki, sem til útlanda fara
og, yfirleitt, fyrirgefa allar synd-
ir framdar efitir þessa mifclu
„helgi“.
íslendingar útvaldir
Vissulega er þetta ekki guði
þóknanlegt, þótt kirkjan hér vilji
halda því fram. Satt bezt sagt,
má ætla, að guð hafi gefið þeim
hundrnðum milljóna, sem rækta
hans trú líka tækifæri til að
leggja niður vinnu í tíma og ó-
tíma í nafni einhvers heilags
dags, eða aðalhátíðunum okkar
framlengdu, jólum og páskum, ef
hann hefði ætlazt til þess-
arar vanalegu, löngu hátíðar
Þennan sið mátti afsaka fyrr á
öldum þegar landbúnaður var
aðalstarf, og skepnum var sinnt,
en verkleysi annað skipti ekki
ýkja miklu máli, en góð upplyft-
ing í landlægri fábreytni og ein-
yrkjaspap.
Nú er öldin allt önnur, kröf-
urnar meiri og samkeppnin stór-
kostlegri. Lífæð þjóðarinnar er
ekki lengur sauðfé og beljur,
heldur útflutningur á atllskyns
sjávarafurðum, iðnvörum og ým-
islegu öðru, öllu í beinni sam-
keppni og víða afar harðri. Is-
lendingar njóta engra fríðinda,
éinangrun rofin og miðin kring-
um landið öllum frjáls að vissu
marki, skipin stærri, vinnsla
/ blaðinu í dag:
2$ Laugarvatn — Jónas frá Hriflu — 2. síða.
Hedda Gabler — 3. síða
5£* Makalaus sambúð — Vegagerð, skamm-
sýni — 4. síða.
2£* Líkræðan — sprenghlægileg frásögn
5. síða.
$£• Carol Reid — Sjónvarpsdagskráin 6. síða.
*£» Sænsk klámmynd — Hatur blindar —
Ur einu í annað — 8. síða.
sjévarafurða á sjó úti að verða
reglan, og nú gera þjóðir út
fisJdskip sem hvergi liggja að sjó.
í algleymi
En við, í algleymi striðs og
eftirfarandi gróða, gróða af
samvinnu og hervernd við stóru
ríkin, höldum áfram að kætast,
afrækjum kirkjur á helgidögum,
en lifum í sporti og ferðalögum
utan lands og innan. Sumrum er
þannig varið, að bæði iðnfyrir-
tæki og þjónustufyrirtæki loka
þrjár vikur og mánuð í einu til
að fólkið geti kætzt.
Það væri ekki úr vegi fyrir
sparnaðarmálaráðherrann okkar
að athuga hið beina fjárhagslega
tjón, sem orðið hefur vegna
þessarar vitleysu. Það er ekiki
nóg að spara einseyringana, en
eyða stóru myntinni. Nóg hefur
verið rætt um hinar nýju spern-
aðartillögur, svo ekki sé talað
um aðferðir til að auka afköst
og framleiðslu. En það getur
ráðherra og ráðamenn bókað, að
bara tapið í sífelldu vinnusitoppi,
er okfcur dýrara en verkfiöil og
margfallt óhagsitæðara en þótt
öilium gömlu eyðsluihítunum væri
haldið gangandi.
Það virðist útilokað fyrir ráða-
menn okkar að skilja örar breyt-
ingar á viðskiptaimörkuðum,
samkeppni og vöruvöndun. Aust-
antjaldsþjóðirnar eru að breyta
öllum sinuim verzluinar-vininu-
og viðskiptaháttum almennt.
Hér er þrjóskazt við og bar-
ið höfðd í stein og farið í fót-
spor feðranna. undir leiðsögn
sveitamanna. Við þurfum lfka að
afsaka okfcur á öðru en afla-
tregðu og markaðshruni. Það
vtrður okkur fyrir beztu.
Komið var kvöld
og ungu hjónin
bjuggust til
rekkju.
„Mikið agalega
ertu feiminn“
sagði unga kon-
an dálítið von-
svikin.
Ungi maðurinn:
„Já, ég erfði það
frá honum
pabba. Mamma
sagði, að ef hann
hefði ekki verið
svona svakalega
feiminn, þá væri
ég fjórum árum
eldri.“
Er það satt, að einhver tregða
sé á að fá upp kostnaðinn við
Kanadaför forsetans og kostnað-
ur við rekstur embættisins að
Bessastöðum verði ekki gefinn
upp fyrr en að kosningum lokn-
King-morBiB er stórhættulegt -
„Þetta er albezta útsala, sem ég man eftir.u
Öfgar beggja brjótast út — Negra skortir áhrifa-
mann eins og dr. King — Orsakir liggja hjá öfga-
mönnum
Fátt er nú meira rætt hér í borg, en morðið á dr. Martin
Luther King, leiðtoga í jafnréttisbaráttu negra t Bandaríkjun-
um. Samkvæmt upplýsingum, eftir morðið, hafði dr. King látið
í Ijós, vantrú sína á áframhaldandi lögmætum baráttuaðferð-
um og taldi þær lítt vænlegar til sigurs. Er slík yfirlýsing næsta
furðuleg, því mótmælaaðferð dr. Kings hefur verið sú aðferð,
er mesta aðdáun hefur hlotið, gagnstætt ófriðarmönnum
eins og Carmichael, sem helzt trúa á morð, rán og almenna
uppreisn. En þótt margt megi gott um dr. King segja, þá mun
það sannreynd, að aðrir blökkumannaleiðtogar eins og Thur-
good Marshall, Whitney Young o. fl. hafa náð meiri hlutlægum
árangri, þótt minna hafi látið á sér bera en King. Og að því
kemur, að almenningur vestra, og allur þorri svertingja þolir
ekki lengur morð, uppreisnir, þjófnað, innbrot og ikveikjur.
Hefur þolinmæði hins almenna borgara vestra verið bæði að-
dáunarverð og óskiljanleg. Gallinn á kenningu Kings um frið-
samlega „ólöghlýðni borgaranna“ (civil disobedience), er auð-
vitað sá, að skrillinn hendir „ólöghlýðni“ á lofti, en lætur „frið-
inn“ sem vind um eyru þjóta, en það var einmitt með hinni
friðsamlegu aðferð, sem King vildi réttlæta óhlýðnina við ó-
réttmæt lög.
Orðið óþolandi
Það fer ekki milli méla, að
stórt átaik hefur urnnizt síðustu
árin. Það fer heldur ekfci mdlli
mála, að hjá öUum réttsýnum
mönnum, að jafinrétti verðurekfci
fyllilega komið á í fljótu bragði.
Hver ábyrgur maður játar það
líka að margir blökkumennimir
nota þessi uppþot í ábataskynd
einu saman, og fremja allsikyns
ódæði í skjótli þeirra. Þorri negr-
anina ar ámenmtaður, en mennt-
aðri hópurifm vill gjama frið-
samilega lausn þessara máJa, sem
er sú eina sem hu'gsanieg er.
Borgarar vestra þola ekki leng-
ur að búðir og fyrirtæki séu lögð
í rúst, heil hverfii brennd, und-
ir yfirskinii jafnréttisbaráttu. Þó
ei' það almenn tizka lýðskrum-
ara að harma aðbúð negranma og
aifsaka gerðir þeirra með alda
misrétti.
Bf einhver er þvilikt bam, að
ætla, að 20 milljónir neigra kúgi
180 milljónir ainnarra íbúa lamds-
ins, þá er það óskhygigja út í
bláinn. Bandarískir negrar eru
almennt enn frumstæðir, og að
því kemur, að öfgamenn beggja,
hvítra og svartra, verða að víkja
fyrir skynsemi og sameigimleg-
um ráðum um að bæta ástandið.
Ábyrgðarlausar uppreisnir undir
leiðsögm skrílsins leiða aldrei
nema til heiptar milli allra aðila,
og þá mun hlutur negrá litt rétt-
ast, þegar frá líður.
öfgar hinna frumstæðu
Carmichael hefiur farið eins og
logi yfiir akur og eins gerði
Malcolm X, sem drepiirm var fyr-
ir tveimur árum og hafiði álíka
hótanir í frammi á öfgafundum
í Harlem-hverfi. Negrar hafia yfi-
irleitt vart þolað aukið frelsi, en
gamga nú í blindini áfram rrneð
ófraimikvæmamlegar kröfur, Mkt
og Lúmúmba heitinm, sem setti
það á stefnusikrá sána í Kofftgó-
vitleysunni, að nú skyldu lamids-
menn þar fá flugivélar hvítu
mannanna, hús og ísskápa hvítu
mamnamna og konur hvitu maim-
amna, en þyrfitu ekki að vinna,
þegar sjélfstæðið væri fengið. I
sama mund hlupu kerlingar ráða-
manrna sem frá örótfi alda höfðu
lifað í strákofium í Komgo til
London og keyptu sér gullrúm
og létu skrifa hjá stjórmimni.
Að vísu eru öfgar vestan-
svertingja á engan hátt þessu
likar. En fyrir þá, sem fylgzt
hafa með í blöðurn og í útvarpi
á ræður öfgamanna, er hér að-
eins um h'tið bil að ræða. öfga-
menrn í hópn blökkumamna vestra,
hafa í hvivetna eyðilagt fyrir
skynsamari leiðtogum í sinum
hópi, emda nú svo komið, að
konur og stúlkur eru fartnar að
aafa vopnaburð til að verjast
gegn ágangi öskrandi skrílsins.
Er og sýnt hver myndi endan-
legan og hörmulegan sigur fá, ef
til átaka kæmi, svo um mumaði.
Auglýsingaþörf
En hin sjúklega auglýsingaþörf
öígaleiðtoga negranna er að
koma þeirn í vandkvæði, eyði-
leggja málstað þeirra, sem umdir
leiðsögn Kings, meðan hann
hafði sig í hófi, og anmarra skyn-
semdarmanmia, hlaut góðan róm
og undirtektir allra sanngjamra
Bandaríkjamanna. Evrópa er
langt frá því laus við kynlþétta-
erjur, þótt þær séu hér í öðru
forrni, og Afriku er eimna verst
i sett allra, og er skemmst að
minmast slátrunarinmar, sem far-
ið hietfur fram og fer enn fram
i nígerísfcu boirgarastyrjöldiinmi,
og átökum víðar þar f álfu.
Hörmulegt ástand
Það er hörmulegt að vita til
þess, að dr. Kimig hafi verið
myrtur, en það er jafnvel hörmu-
legra að vita til þeárra ráðstaf-
Framhald á 5. síðu.
Heígidagarnir kosta hundrui milljónir
Leikfélagi Mánudagsbladsins no 4