Tíminn - 08.01.1970, Blaðsíða 8

Tíminn - 08.01.1970, Blaðsíða 8
8 TIMINN FIMMTUDAGUK 8. janúar 1970. LANDBÚNA ÐURINN 1969 - LANDBÚNAÐU R INN 1969 það að greiða allan þamn milli- liSakostoaið, sem feUiur á kjöt- iffl, sérstatólegia stórgripakjöt, við að fara í gegnwm sláiturhús, heildsölu og smásölu. Framkvæmdir og fjár- festing Ebki Iiggja ervn fyrir tölur ®n framibvaemidir bænda á ár- imu 1969. Framræsla var þó nninrni en 1968, og lífcur eru fyrir því, að a®rar ræfctunar- framkvæmdir hafi einnig verið minni. Endanlegar tölur Bggja hius vegar fyrir um framfcvæmdir gerðar 1968, sem njóta fram- laigs samtevæmt jarðræktarlög- ram. Nokfcrir helztu liðimir FramtíSarviðhorf Eændur þurfa að vera raun- sæismenn, enda eru þeir það fHestir. Þeir þurfa að forðast sMartsýni oig einnig barna- lega bjartsýni, eem byggð er á rtómantískum drautn- órum og ósbhyggju sumra manna. Sé litið raunsæjum aug um á nútíð og næstu framtíð laudlbúmaðarins, þá er óneitae lega vá fyrir dyrum. Efna- hagur hænda hefux þrengzt a® undanfömu. Sambvæmt niður- stöðuim búreifcniniga reynduist meiðalitelkjur bænda árið 1968 kr. 173 þúsund, þar af tekjur af öðru en landbúniaði fcr. 17 þúsuind. Þetta eru um 32 þús und krónum meiri mieðailtekj- voru: ur en hjá þeim sem færðu bú- Nýrækt 5.163 ha eða 8.3% minna eo 1967 EnduiTækfcun túna 675 ha éða 51.7% meira en 1967 Grænfóiðurafcrar 1.706 ha eða 45.4% meira en 1967 Girðingar 876 km eða 5.1% minna en 1967 Plógræsi 6.798 km eða 31.1% meira en 1967 Vélgrafnir sfcuiðir 6.493 þús m:! eða 13.6% meira en 1967 Þurrheyshlöður 173 þús m3 eða 0.6% minna en 1967 Súgþurrkun arkerf i 59 þús u- tíða 22.9% meira en 1967 Ríkisframilag vegna jarða- bóta gerðra á árinu 1968 var fcr. 40.963.497,80 vegnia vélgraf itma sfcurða og br. 72.653.595,50 vegna nýræfctar og annarra frambvæmda, sem njóta fram- lags samikvæmt jarðræfctarlög um, þair með talitð aukaríkis- framlag vegna súgþurrkunaT fcr 9. 724. 652. Nofckru minni byggingafram kvæmdir urðu í sveitum en Uindanfarin ár, en þó var u«n- ið allmikið að útilhúsabygging um. Veitt voru 764 A-lán úr Stofnlánadeild, þ. e. til úti- hú&abygginga, ræktunar, drátta vélakiaupa og til vinnslustöðva lamdbúnaðairiins og vimnuvéla alls að fjárhæð kr. 95.058 þús umd, þar af 6 lán til vinnslu stöðva og ræktunarsambanda að fj'árhæð kr. 19.566 þúsund, en þau lán fyigja gengi doll- ars ililu heilli. A-lán urðu alls kr. 13.037 þúsund lægri en 1968, en allur byggimgarkostn aður itórbækkaði og sýnir þetta samdrátt framkvæmda. B-lán til íbúðahúsabygg. inga voru 152 að fjárhæð 21.387 þúsund og er und kr. lægri upphæð 3968. Úr Veðdeiid kaupa voru veitt 93 lám fjárhæð samtals kr. 14.960 þúsund, sem er nær helmingi hærri upphæð en 1968 Þá er verið a? veita lín úr Veðdfild Búreaðarbankans sam bvæmt séustökum lögum til að breyt-a lausaskuldum bænda í föst lán. Alls hafa borizt 640 umsókinir um slik lán og hef- ur þegar verið samþykkt a® veita um 400 umsækjendum fyrirgreiðslu. Þegar hafa um 52 mililjón krónur verið greidd af þessum lánum, en það eru skuldabréf til 20 ára með 9% vöxtum. Vikið vcnður að þess um lánum siðar. Véla- og verkfærakaup Á árinu 1969 var filrJtt inn mifclu minna af vélum og verk- fæirum en árin á undan eins og eftirfarandi yfirlit sýnir: 1969 1968 1967 Hjóladráttarvéla 161 328 452 Áburðar- reikniniga 1067, ^ en líka verð- minni krónur. Ýmislegt bendir til a hhiitfalMega fleiri |af tekjuhærri bænduen hafi fært búreikninga 1968 en 1967 og getur því verið að meðaltekjur allra bænda hafi ekki hækkað í krónutölu til jafns við tekj ur búreibninga bænda frá 1967 til 1968. Öruggt má telja að bændur hafi verið tefcjuilægsta stiarfs- stétt þjóðarinnar 1968 eins og um árabil að undanfiörnu, enda hrukfcu tekjur þeirra ekki fyr- tekið í heild, þótt minna væri víða gefið af kjarnfóðri s. L vetur en oft áður, þá hafa bændur á óþurrkasvæðum not að fedkn af (kjarnfóðri s. 1. haust og nú fram að áramótum. Minnkandi byggingiafram- kvæmdir og mánni vélakaup á árinu 1969 eru vitni um hina versnandi afkomu. Að ví&u þurf uen við eifcki að ótltast afleiðinig- ar af minnkandi framkvæmdum og iminm vélakaupum í eitt ár, ef likur væru fyrir batnandi afkomu á næstunni. Bændur femgu viðunandi hækkun á verði búvöruframleiðslu s. 1. haust miðað við meðal árferði og verðlag undanfarinna ára, en það nægir ekki til að mæta afleiðingum illæris ár eftir ár, vaxandi sfculdum og minnkandi eignum. Veldur hér miklu um, hve bændur hafa lengi búið við lægri tefcjur en þeim bar lögum samkvæmit. Þrátt fyrir elju þeirra og sparsemi, gátu þeir efcki lagt nægilega fyrir í góðu árunum til að mæta ill- ærunum að undanförnu, sízt þeir, sem stóðu í framkvæmd- um. Vaixtabyrðiin hvilir þunigt á þeim, sem lán hafa tekið til fjárfestingar eða vegna tap- reksturs að undanförnu, en gengislækkianirniar hafa ódrýgt illilega sparifé hinna. Því miður bendir ekkert til þess að árið 1970 verði bændum til aukinnar hagsældar. Meiri hluiti bænda landsins hoirfist nú í augu við mieiri vanda en bændastéttin-ni hefur mætt í meira en hálfa öld. Þessi mikli vandd er að framfleyta bústofninum á ó- þurrka- og grasleysissvæðun- f'arsællega yfir veturinn og fram í græn grös á vori kom „Þótt þrengi óþægilega að fjárhagi bænda vona ég, að þeim takist að yfirstíga erfiðleikana, halda í jarðir sínar og aðlaga sig hinum erfiðu aðstæðum. Þegar batn- ar í ári verða þeir reynslunni ríkari og tekst þá vonandi að losa sig úr skuldafjötrunum á skömmum tíma og halda áfram á framfarabraut." Bjargráðasjóði til fóðurkaupa er til þess að sporna við of mikilli bústofnsfækkun, sem myndi leiðia til mjólkurskorts og alltof mifcillar fekjulækkun ar hjá bændum meðan verið væri að koma stoifminum upp aftur. Hliðstæðar ráðstafanir hafa gefizt vel undanfariii tvö ár og gera það vonandi enn, þótt vandinn sé nú meird en áður, vegna þess hve hin litlu hey, sem til eru, ©ru víða lé- leg og brögð munu vera að enn verri ásetningi nú, en á undanförnum árum. Porða- gæaluiskýrslur sýna að bænd- ur í mörgum hreppum hafa fækkað sauðfé og kúm um 10—12%, en geldneytum og hrossum minna. En þrátt fyrir fækkun er heyforðinn viða svo lítill að vandi er að láta hann endast út allan gjafatím ann. Vetur gekk í garð í nóv ember með frostum, hríðum og blotum á milli svo víða gerði haglaust einkum sunnan og suðV'estanlands, þar sem bænd ur voru verst settir með fóð ur. Víða rættist nokkuð úr með haga er líða tók á nóvember og kom fram í diesember eftir að hlákur gerði, sem unnu veru lega á nóvemíberfclakanum.. Því miður mun sumsstaðar haía dreifirar Snúningsvélar Ámoksturstxki Sláttuvélar 100 133 51 261 249 376 187 212 332 613 191 4S2 ir nauðþurftum. Þeir sem bú- reikninga færðu 1968 juku skuldir sínar að meðaltali ujn tæp 40 þúsund, en eignir hækk uðu á móti um 16 þúsund fcrón ur. Nettó tap reyndist því um kr. 24 þúsund á bónda til jafn aðar á árinu 1968. Engar lík ur eru tdl þess að afkoma bænda á árinu 1969 verði betri en 1968, meðal annars af eftir farandi ástæðum. Framleiðslu magn búvöru hefur minnkað eins og áður var sagt, mjólk um 6,8% og kindakjöt um 4,3% og kartöflur 40—50%. Notkun tilbúáns áhurðar minnkáði að vísu, en kjarnfóðurfcaup munu að ölluim líkindum hafa aufcizt verulega þegar árið 1969 er Algeng sión á Suðurland'i s. I. haust. andi á hinum litlu og lélegu heyjum, sem til eru. Ásetningur hjá fjölda bænda er nú verri en nokkru sinni fyrr um áratuga skeið. Er það að miklu leyti með vitund og samþykki Harðærisnefndar og Búnaðarfélags íslands, þótt í nokkrum tilf'ellum hafi verið sett á minni heyforða en það lægsta lágmark, sem þessir að- iiar hafa talið með nokkru móti forsvaranlegt. Er slíkt eins og raunar öll for&agæzla á ábyrgð viðkomandi sveitar stjórna. Öllum, sem málið varð ar er kunnugt um, að afskipti Harðærisnefndai á vegum land búnaðarráðuneytisins af þess- um niálum og lánveitingar úr gengið um of á heyforðann fyrstu tvo mánuði vetnarins, vegna þess að sumir hafa ekki gætt þess í byrjun að gefa nægilega mikið af kj'arnfóðri, en spara sem mest hey, og í sumum tilfellum létu hændur fé liggja of lengi úti án nokk urrar aðhlynningar og h-afa lát- ið það leggja af um of. Meiri hluti bænda mun þó hafa tek ið hina réttu stefnu að fcaka fé til hjúkrunar strax og vetui' lagðisit að og gefa því kjarn fóður eftir þörfum og sparað hey eftir því sem kostur var á. Mikil bót er í máli að verð lag á innfluttu kjarnfóðri er nú hagstætt miðað við afurða verð. Bændur allir, forsvarsmenn þeirna heimafyrir og ráðunaut- ar þeirra bæði héraðsráðumaut- ax og ráðunautar Búnaðarfélags íslands, verða að leggjast á eitt með að koma fénaði fram í vor svo vel að hann skili af- urðum. Takist á þessu ári að verjast felli eða afurðatjóni vegna vanfóðrunar má þakka það aukinni fagþekfcingu í búskap, félagsþroska og sam- hjálp bænda og starfsmainna þeirra, þ. e. ráðunautanna. Búnaðarfélag íslands hefur sent leiðbeiiningabréf um fóðr un nautgripa og sauðfjár til allra bænda á óþurrkasvæðun um, þar sem sérsiaklega er út- skýrt, hvamig haganlegast er að haga kjamfóðurgjöf til hey sparnaðar. Vona ég að bændur hafi gagn af þeim leiðbeining um, og spari ekfci að leita ráða hjá ráðunautunum um allt er fóðrun var'ðar. Oddvitar og aðrir forsvars- menn sveitanna verða að vera vel á verði og sýna fyllsta fé- lagsþrostoa til að vel fari. Þeir verða að gæta hins veikasta bróður eigi síður en hinma sem meira mega sín. Aukaskoðanir og strangt eftirlit forðagæzlu manna með því að fénaður sé sæmilega fóðraður og heyjum ekki eytt otf ört, svo að Ihætta verði á heyleysi í vor, er bráð nauðsyn, einkum hjá þeim, sem minnst hey eiga og sakix fá- tæktar eiga erfitt með að kaupa nægiiegt kjarnfóður. Margir oddvitar hafa rætt þessi mál við mig í vetur og einndg ýmsir úr hópi hinna verst settu bænda, sem jafn- vel fá ekki út fóðurvörur í viðskiptareikning sinn né nokkra fyrirgreiðslu hjá lána stofnunum. Bjargráðasjóðslán- in koma mörgum þedrra til mifc illar hjálpar, en hreppsnefndir eiga að úthluta þeim eftir fóð urvöntun, efnum og ástæðum. Flestir bændur, sem ég hef hitt að máli, eru ánægðir með gjörðir hreppsnefnda í þessum efnum, þótt hitt sé tii að ein- staka hóndi úr hópi hinma efna minni telji sig og sína lika óeðli lega lítið fá af Bjargráðasjóðs lánunum. Skal enginn dómiur lagður á það hér, hvort slíkt á við rök að styðjast, en hitt er víst að mikil ábyrgð og mdkill vandi hvílir á hrepps- nefndunum, ekki sízt gagnvart þeim, sem verst eru settir fjár hagslega og fá efcki einu sinni fyrirgreiðslu til að breyta lausa sbuldum sínum í föst lán sam- kvæmt lögum um það efni frá 2. maí 1969. Sumir bændur álíta að lög gjöfin um lausaskuldir bænda sé gerð eftir tillögum Harðær isnefndar, af því að landbúnað arráðherra fól nefndinni á miðju ári 1968 að gera athugun á hag bænda, skuldasöfnun og aðstöðu til áframhaldandi bú- reksturs. Svo er ekfci. Er nefnd in skilaði áliti um athuganir sínar á efnahag bænda snemma á árinú 1969, benfcu nefndar menn ráðherra á, að þeir teldu að öllum þorra hinna skuld- ugri hænda væri borgið með Framhato á bls. 12.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.