Tíminn - 05.06.1970, Page 2

’ '''rnHnpírnyT'^^ n*» n»n tj J J. r/' ■ f, J 11 tvt nvTPf t "rT r *r p j 'T |? j
í M
TIMTNTsI
V •<. .T. ~ «■,•' r (. ., níW> .t,<- Y\ít"
FÖSTUDAGUR 5. júní 1970
JOHNS-MANVILLE
glerullareinangrun
er nu seiu fyrr vlnsælasta og
örugglega ódýrasta glerullar-
einangruu á markaðnum t
dag. Aub þesí fáit þér trian
álpapplr með. Bagkvæmasta
einangrunarefnið i flntningi
Jafnvel flugfragt bnrgar sig.
Hagkvæmir
greiðsluskilmálar.
sem er.
M U N I Ð
JOHNS-MANVILLE
í alla einangrun
— Sendum hvert á land
JÖN LOFTSSON H.F.
HRINGBRAUT 121
Sim 10600
GLERARGÖTU 26.
Akureyrt — Siml 96-21344.
VIPPU - BllSKÚRSHURÐIN
T
I-karaur
| Lagerstærðir miðað við múrop:
' Hæð: 210 sm x breidd: 240 sm
i - 210 - x - 270 sm
, Aðrar stærðir. smíðaðar eftir beiðni.
GLUGGAS MIÐJAN
i Síðumúlo 12 ■ Sími 3S220
BLÚMASTOFA
FRIÐFINNS
Suðurlandsbraut 10.
ÚRVAL FALLEGRA
POTTAPLANTNA
Skreytum við ölí
tækifæri.
*
OpiS ÖU kvöld og allar
helgar til kl 22.00
Sími 31099.
— PÓSTSENDUM —
Dr. Bragi Jósefsson:
Framtíð menntaskólanna
og „kubbakerfið
Landsþing menntaskólanema.
Nú hafa menntaskólanemar
haldið sitt þriðja .andsþing og
eftir öllum sólarmerkj'um að
dæma er augljóst að þeir hafa
ekki í hyggju að láta sitt eft-
ir liggja í baráttunni fyrir
bættum fræðsluháttum og
betra þjóðfélagi. Mesta athygli
vekur samþykkt landsþingsins
um að leggja tií að bekkja- og
deildaskiptin verði lögð niður
í menntaskólunum en í stað
þess Ikomi, það sem þeir nefna
„stigakerfi“ eða „punkta-
ifcerfi“.
Kerfið.
Á fundum sem ég hélt á
ýmsum stöðum út um land, á
síðastliðnu sumri, ræddi ég all
ítarlega um eðli, tilgang og
framkvæmd nefnds kerfis.
Sjálfur hef ég notað orðið
„einingakerfi“, af orðinu
„námseining“. Á einum fund-
inum kom fram sú uppástunga
að nefna þetta nýja kerfi
„fcuibbakerfi“, en skýringar-
myndir þær sem ég dró upp
munu sennilega hafa orðið
nofcfcuð gott tilefni til þeirrar
nafngiftar. Hvað sem því líð-
ur er hér um að ræ’ða eitt og
hið sama fyrirbærið, sem mál-
fræðingar og aðrir áhugamenn
geta spreytt sig á eftir vild.
Fyrst inn á þetta er komið
langar mig til þess að drepa
á orðið „námsleið“ eða „náms
braut“. Þegar almenningur
notar þessi orð er venjulega
átt við náfcvæmlega það sem
orðið segir til um, frá sjónar-
héli „þess sem nemur“. í ens>ku
máli er til orðið „streaming",
sem mjög mikið er notað, og
það jafnvel utar. hins ensku-
mœlandi heims. Orðið merlkir
„námsbraut", en efcki frá sjón-
arhéli þess sem nemur, eins og
við þekkjum, heldur frá sjón-
arhóli „kerfisins", ef svo má
að orði komast. Kerfi það sem
nú tíðkast í munntaskólunum
er einmitt „streaming", eða
það sem kallia mœtti „náms-
brautakerfi“. Mismunurinn á
„námsbrautakerfinu“ og „ein-
ingakerfinu" er fyrst og fremst
stjórnfræðilegs eðlis, en hefur
jafnframt beiin og óbeiin áhrif
á alla starfshætti og árangur
skólanna.
Sú breyting sem orðið hef-
ur á menntakröfum nútíma
þjóðfélags gerir það að verfc-
um að ,,námsbrautakerfið“
verður einstaklega stirt í vöf-
um og óheppilegt til þess að
veita fjölbreytt nám í sam-
ræmi við þarfir og kröfur ein-
staklingsins.
Þróun evrópskra mennta-
skóla (gymnasium, lycée,
grammar school o.s. frv.) hef-
ur einmitt verið í þá átt, að
aðlagast breyttum þjóðfélags-
þörf. Sannleikurinn er einmitt
sá, að evrópsikir menntaskólar
hafa allt fiam á síðasta ára-
tug stuðlað beint og óbeint
gegn eðlilegri aðlöigun og þró-
un heildarskólakerfis viðkom-
andi bjóða. Framtið hins evr-
ópska menntaskóla var því ein
ungis hægt að tryggja með því
að endurmeta frá grunni hina
þjóðfélagslegu stöðu skólans.
Áhrif þessarar þróunar virðist
í fljótu bragði byltingarkennd,
en þá er vert að hafa í huga
að við lifum á öld hraða og
mikilla framfara.
„Einingakerfið“ hefur flesta
þá kosti sem einkenna gotl
skipulag, enda losar það skóla
kerfið við ýmsa fylgifiska frá
fyrri öldum, sem engu já-
kvœðu hlutverki gegna í nú-
tíma þjóðfélagi. Hér á landi
höfum við verið a® sóa dýr-
mætum tíma í að pexa út af
tilgangslausum formsatriðum og
klastra upp á úrsér-gengið fyr
irkomulag, sem flestar menn-
ingarþjóðir heims hafa þegar
lagt niður, eða eru vel á veg
komnar með að leggja niður.
Að vísu má benda á að Jó-
hann S. Hannesson skólameist
ari á Laugarvatni hefur kom-
ið á nokkrum formbreyting-
um, en þegar litið er á heild-
armyndina er ástandið mjög
langt frá því að vera viðun-
andi. Hér er um a’ð ræða form-
breytingu án fullnýtingar á
þeim aðstæðum sem við breyt-
inguna skapast. Auðvitað er
mér fuirijóst að .Tóhann skóla-
meistari gerir sér grein fyrir
þeim takmörkunum sem hon-
um eru settar, en þar með er
ekki sagt að almenningur í
landinu þurfi að standa hjá að
gerðarlaus og láta forpokun
og skammsýni . áðamanna
hindra framgang eðlilegra um
bóta, svo sem þeirra er hann
hefur barizt fyrir undanfarinn
ártug. Það er því sérstabt á-
nægjuefni að menntaskólanem
ar hiafa tekið ákveðna afstöðu
til þessa máls, og sízt ætti að
spilía málstaðnum að tals-
menn tillögunnar eru einmitt
úr hópi hins gamla og virðu-
lega menntaskóla í Reykjavík.
Menntaskólinn við Tjörnina.
Á síðastliðnu ári sendi ég
menntamálaráðherra nokkur
drög að tillögu um breytingar
á starfsháttum hins nýja, og
þá fyrirhugaða, menntaskóla í
Reykjavík. Hugmynd mín var
fyrst og fremst í þá átt, að
skipuleggja frá grunni starfs-
hættá og námsfyrirkomulag
skólans með tilliti til „eininga
kerfisins". Breytingin af þessu
tagi er mun auðvéldara að
koma á I nýjum skóla heldur
en þar sem sbapazt hafa fjöl-
mörg tilefni til árekstra. Ég
benti einnig á, að með því að
innleiða „einingakerfið" í þess
um ákveðna menntaskóla skap
aðist gullið tækifæri til þess að
vinna að heildarsamræmingu a
„námseiningum“ gagnfræða-
og menntaskólastigsins al-
mennt, og þar með væri lagð-
ur grundvöllur að „samskóla-
hugmyndinni", en tillaga um
það efni var ftott I Borgar-
stjórn Reykjavíkur nú fyrir
skömmu. Sú hugmynd að gera
Menntaskólann við Tjöm-
ina að sérstökum máladeildar-
skóla er því skref aftur á bak,
og í engu sainræmi við fyrir-
sjáanlega þróun þessara mála.
Menntaskc á ísafirði.
14. maí 1965 voru samþykkt
lög þar sem, segir í 1. grein
á þessa leið: „Menntaskólar
skulu vera sex, tveir í Reykja-
vík, einn á Akureyrl, einn á
Laugarvatni, einn á ísafirði og
einn á Austurlandi. Heimilt er
að stofna fleiri menntaskóla í
Reykjavík eða nágrenni".
f menntaskólafrumvarpinu
sem lagt var fram í fyrra
var 1. grein breytt, sem hér
segir: Menntaskólar sfcu’u
vera svo margir sem þörf er
á a'ð dómi menntamálaráð-
herra. . Sú staðreynd að ný
lög eru samiþykkt áður en hin
eldri ná fram að ganga er dag-
legt brauð, að því er fræðslu-
málum við víkur. f þessu til-
felli var hugmyndin auðsjáan-
lega sú að svæfa ísafjarðar-
skólann, en fyrir hörku og
samstöðu viðkomandi aðila hef
ur nú verið ákveðið að skól-
inn verði stofnaður. Stofnun
Menntaskóla á ísafirði á vafa-
laust eftir að verða ísfirðing-
um og Vestfirðingum almennt
ómetanlegt mienningarfram
lag. Sú hugmynd hefur komið
fram að ef til vill mætti setja
á stofn félagsfræðideild við
væntanlegan menntaskóla á ísa
firði. Um það í sjálfu sér er
ekkert nema gott að segja,
enda ætti félagsfræði fyrir
löngu að vera orðin föst náms
grein í ölum menntaskólum
landsins. Að leggja sérstaka á-
herzlu á félagsfræði við ísa-
fjarðarskólann er þó að mínu
viti fyrir neðan allar helur. Á
teiknilborðinu geta slíkar huá-
myndir gengið, en þegar litið
er á raunverulegar aðstæður
til framkvæmda er hætt við að
annað verði upp á teningnum.
Kvennaskólinn í Reykjavík.
Þá vil ég víkja nokkrum orð
um að tillögu þeirri, sem fram
hefur komið um að veita
Kvennaskólanum í Reykjavík
réttindi til þess að útskrifa
stúdenta. Kvennaskólinn var
stofnaður 1874 og er því einn
af elztu skólu;.. landsins. Saga
þessa skóla er þeim sem að
honum standa til mikils sóma
enda hefur skólinn allt fram
á þennan dag verið meira held
ur en venjulegur framhalds-
haldsskóli fyrir stúlkur, og
fyrst og fremst merk uppeldis-
og menntastofnun. Þess má einn
ig geta að mangir af merk-
ustu skólum heimsins eru ein-
mitt fyrir konur einungis
eða karla einungis. Réttindi
Kvennaskóla.-s til þess að út-
skrifa sitúdenta geta aðeins
orðið tii þess að gera hann að
áhrifameiri og betri mennta-
stofnun.
Ýmsir sérfræðingar hafa
bent á nauðsyn þess að
piltar ?g stúlkur umgangist og
starfi saman við nám. Spurn-
ingin hér er þó ekki hvort
leyfa eigi piltum inngöngu
Kvennaskólann, heldur hvort
Kvennaskólinn fái aukin rétt-
indi sem nienntatstofnun. Það
á ekki að vera takmark okkar
að gera Kvennaskólann að
venjulegum inei.ntaskóla. Það
á einniitt að vera takmark okk
ar að veita honum aðstöðu til
þess að þróast eðlilega, sem
menntaskóla fyrir stúlkur.
Þeir sem bezt þeLxja til starfs
hátta Kvennaskólans munu
fagna eindregið framgangi
þessa máls.
Árekstrar þeir sem orðið
hafa út af lágmarkskröfum
Læknadeildar Háskólans eru i
fyllsta máta eðlilegir. Sögulega
séð gaf stúdenfaprófið rétt til
inngöngu í Háskólana. Þróun
æðri menntunar á síðustu ár-
um hefur einkennzt af sérhæf-
ingu og slíkri þekkingaraukn-
ingu, sem engu líkist frá fyrri
tímum. Enda þótt háskólinn
sé stjórnfræðUega samnefnari
hinna ýmsu deilda er þróunin ■
greinilega í þá átt að auka
sjálfstjórn og séraðstöðu deild
anna. Samkvæmt þvf hljóta
námskröfur hinna cinstöku
deilda Háskólans að þróast.
Hvort sem mönnum líkar það
betur eða verr, þá hlýtur það
að koma í hlut viðkomandi
deilda að leggja tU og meta
hæfUeg inntökuskilyrði vænt-
anlegra stúdenta. Á hinn bóg-
inn er nauðsynlegt að gera sér
grein fyrir því, að núgUdandi
,,námsbrautakerfi“ mennta-
skólanna gefur allsendis ófull-
nægjandi forsendur fyrir hinni
hamdahófskenndu ábvörðun
deildanna á lágmarkseinkunn
á stúdentsprófi. Með tiikomu
„einingakerfisins“ yrðu allir
slfkir árekstrar að engu, enda
vissu nemendur þá að hverju
væri gengið. Vandamál deUd-
anna er skiljanlegt og eðlUegt,
en framkvæmd málsins er ó-
réttlát.
Síðastliðið sumar ræddi ég
við foystumeim ýmissa fram-
haldssbóla um þá hugmynd að
koma á fót landsþingi fram-
haldsskólanema. Undirtektir
voru slQtar að telja má víst að
hugmyndin verði að veruleika.
og er enginn vafi á því að slfkt
landsþing muni hafa vekjandi
og örfandi áhrif á þróun skóla
mála í landinu. Enda þótt hin-
ir ýmsu hópar framhaldsskóla
eigi einstakra hagsmuna að
gæta er enginn vafi á því að
hin sameiginlegu hagsmuna
mál eru engu veigaminni.
Það eru ekkl einungis skól-
arnir, sem við viljum endur-
skapa, hað er þjóðfélagið allt
sem við vUjum endurbæta og
styrkja. Það er ekki nóg að
koma á stofn góðum skólum.
Þjóðfélagið sjálft þarf a0 rétta
örvandi hönd r æskunnar þeg
ar skólanámi lýkur. Nú hafa
menntaskólanemar tekið for-
ystuna. Framundan bíða heill-
andi verkefni sem við trúum
að ykkur muni takast að leysa
þjóðinni aUri til heiUa.
(Gredín þessi hefua- beðið birt
inigar notokurn tíma).