Tíminn - 16.07.1970, Page 9

FJMMTUDAGUR 16. jóií 1970.
TÍMINN
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæ-mdastjóri: Kristjáin Benediktsson. Ritstjórar- Þórarinn
Þórarinsson (át>), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karisson. Auglýsingastjóri: Steingri^rur Gíslason. Ritstjórnar-
skrifstofur í Edduhúsinu. símar 18300—18306. Skrifstofur
Banikastræti 7 — AfgreiSslusimi 12323. Auglýsimgasimi 19523
AtSnar skrifstofur simi 18300. Áskriftargjald kr. 165,00 á mánuði.
innanlands — í lausasölu kr. 10,00 ein*- P*-entsm. Edda hf.
——■——— ■ n. ii ..... m i nt^i i ... ——■—
„Að honum er mikill
sjónarsviptir“
Útför forsætisráðherrahjónanna og dóttursonar þeirra
verður gerð frá Dómkirkjunni í Reykjavík í dag. Öll
þjóðin syrgir þau af heilum hug og vottar aðstandendum
samúð sína.
Ólafur Jóhannesson, formaður Framsóknarflokksins,
skrifar minningargrein um forsætisráðherrahjónin, og
hefst hún á forsíðu blaðsins. Hann segir m.a.:
„Dr. Bjarni Benediktsson var umdeildur eins og aðrir
stjórnmálaleiðtogar. Um slíka menn stendur oftast storm-
ur og styrr í lifandi lífi. Þeir njóta sjaldnast sannmælis
fyrr en síðar, er sagan leggur dóm á verk þeirra, og er
sá dómur þó engan veginn alltaf óskeikull. Það liggur
í hlutarins eðli, að stjórnmálaandstæðingar líta öðrum
augum á ýmis stjórnmálastörf Bjarna Benediktssonar
en skoðanabræður hans. Þeir gagnrýna þau mörg, og
verður þar sjálfsagt engin breyting á. En hvað sem öllum
ágreiningi um stjórnmálastefnur og dægurmál líður,
munu allir á einu máli um það, að Bjarni Benediktsson
hafi verið mikilhæfur stjórnmálaforingi. Hann var einn
þeirra manna, sem settu hvað mestan svip sinn á þjóð-
Iífið síðustu árin og hafði úrslitaáhrif á framvindu margra
mála. Að honum er mikill sjónarsviptir. AÍþingi verður
svipminna án hans. Allir, — jafnt stjórnmálaandstæðing-
ar sem samherjar — munu sakna þess að fá ekki framar
að sjá hann eða heyra í sölum Alþingis.
Frú Sigríður Björnsdóttir, forsætisráðherrafrú, var
greind kona og myndarleg, og var af öllum, er til þekktu,
talin ágætiskona og bezta húsfreyja. Hún var manni
sínum traustur lífsförunautur og stoð í starfi. Hún stóð
við hlið hans í erfiðri stöðu á hefðartindi, þar sem
oft er næðingssamt. Hún þurfti oft að koma fram sem
fulltrúi lands og þjóðar, bæði heima og erlendis. Mun
það allra dómur, að hún hafi ætíð komið þannig fram,
að sómi var að, hvort heldur var innan lands eða utan.
Hef ég heyrt ýmsa erlenda menn geta hennar með hlýju
og virðingu. Hér var hún vel virt að verðleikum.
Þjóðin öll er harmi lostin vegna hins hörmulega
slyss á Þingvöllum. En sárust er auðvitað sorg barna
ráðherrahjónanna og annarra aðstandenda. Andspænis
henni eru öll orð fánýt. En ég veit, að þau finna, að til
þeirra andar nú hlýju og samúð frá landsmönnum öllum,
hvar í flokki eða stétt, sem þeir standa. Ég sendi þeim
einlægar samúðarkveðjur. Ég votta einnig aðstandendum
Benedikts litla, sem nú fylgir afa sínum og ömmu um
okunna stigu, innilega samúð“.
„Skarö fyrir skildi"
í ávarpi sínu til þjóðarinnar daginn eftir brunann á
Þingvöllum, mælti dr. Kristján Eldjárn forseti íslands,
meðal annars þessi eftirminnilegu orð:
„Slíkir atburðir eru hörmulegri en svo, að orðum
verði yfir komið. í einu vetfangi er burtu svipt traustum
forystumanni, sem um langan aldur hefur staðið í fylk-
ingarbrjósti og verið í fyrirsvari í þjóðlífi voru, og með
honum ágætri konu hans, er við hlið hans hefur staðið
með sæmd og prýði, og ungum sveini, sem var yndi
þeirra og eftirlæti Hér er skarð fyrir skildi en á þessari
stundu kemst ekki annað að í huga vorum en sorg og
aatnúð Það er stundum sagt, að íslenzku þjóðinni sé helzt
að líkja við stóra fjölskyldu. Sannleik þeirra orða skynj-
um vér bezt á stundum mikilla tíðinda til gleði og sorgar.
Þjóðin er harmi lostin og syrgir forsætisráðherrahjón sín“.
Undir þessi orð lekur öll íslenzka þjóðin. — AK.
C. L. SULZBERGER:
Stríö milli Rússa og Kínverja
þykir ólíklegt á næsta áratug
Friðurinn er þó ótryggur, báðir aðilar nota tímann til að búa sig undir
hugsanleg átök, og upp úr gæti soðið hvenær sem er.
SENNILEGAST þykir, að næsta
áratug reyni bæði Rússar og
Kínverjar að búa sig undir
hugsanleg átök sín í milli, en
ekki verði þó úr styrjöld milli
þeirra, en heldur ekki varan-
le-gur friður. Báðir aðilar óska
eftir fresti til aukins undir-
búnings.
Glögga fréttaskýrendur hér
í Moskvu virðist greina aH-
mjög á í þessum efnum. Meiri
hluti þeirra telur styrjöld milli
Rússa og Kínverja hugsanlega
einhvern tíma í framtíðinni.
Minnihluta þeirra þykir styrj-
öld sennileg, en enn fámenn-
ari minnihluti telur styrjöld
efalausa og óhjákvæmilega.
Enginn virðist þessa fullviss,
að jafnvægi og friði verði kom
ið á.
ÞRÁTT fyrir þetta verður að
telja litlar líkur á meiriháttar
átökum í fyrirsjáanlegri fram
tíð, enda hníga fleiri rök að
því að til þeirra komi ekki.
Eðlilegt virðist og rökrétt að
álíta', að vaTdhafarnfr í Pek-
ing finni til aukinnar ábyrgð
ar eftir því sem þeir eflast að
kjarnorkubúnaði, alveg eins og
ranuin hefur orðið með vald-
hafana í Moskvu og Washing-
son.
Ennfremur virðist augljóst,
að meiri gætni komi fram í at-
höfnum Kínverja en hinu eitr
aða orðbragði þeirra, enda
þótt samibúð Kínverja og
Moskvumanna sé afar slæm.
Valdhafarnir í Peking gera
sér grein fyrir að þá bresti enn
tilfinnanlega bolmagn til þess
að ráðast á Ráðstjórnarríkin.
Líklegt er hins vegar, að vald
hafarnir í Moskvu þykist að
vísu sjá frarn á, að alvarleg
meinsemd sé að búa um sig,
en telji þó líkur á áð nægi-
legt tóm gefist til að nsyta
ýmissa bragða áður en grípa
þurfi til örþrifaráða.
VALDHAFARNIR í Moskvu
telja sig sennilega efcki hafa
efni á að hefja venjulega styrj
öld gegn Kínverjum og koma
sér þannig upp risavöxnu Viet
nam við að glíma. Þó
að Rússar hafi mjög mikinn
herafla nærri kínversku landa
mærunum verður ekki vart
neins undirbúnings undir
venjulega, langdregna styrjöld.
Nýjar, mikilvægar samgöngu-
æðar hafa ekki verið lagðar,
hvorki vegir né járnbrautir.
Ef til alvarlegra átaka kæmi
hlyti því að verða um kjarnorku
styrjöld að rœða, og venjuleg-
ar eldflaugabúnaður er til og
frá í austanverðri Síberíu og
og einnig í alþýðulýðveldinu
Mongólíu, en það er í banda-
lagi við Rússa. Valdhafarnir
í Moskvu gera sér hins vtgar
ljóst, að afleiðingar kjarn-
orkustyrjaTdar yrðu ægilegar,
jafvel þó að þeir færu með
sigur af hólmi. Kjarnorkustyrj
öld hlyti að spilla mjög áliti
Sovétríkjanna út á við og hætt
an á takmerkalitilli brennifórn
gæti orðið ærin.
Mao Tse-tung
SOVÉZKIR fréttaskýrendur
sýnast vera sannfærðir um, að
alvarleg hernaðarhætta geti
ekki stafað af Kínv. næstu tíu
ár eða svo. Meginherafli Kín
verja er fjarri landamærunum
til þess að auðveldara sé að
grípa til hans ef átök brjót-
ast út innan lands. Valdhaf-
arnir í Moskvu hafa hins veg-
ar myndáð nýtt hernaðarsvæði
meðfram kinversku landamær-
unum, Hernaðarsvæði Mið-
Asíu.
Undirbúningur af beggja
hálfu virðist einkum miðaður
við varnir, enda báðir aðilar
með mörg járn í eldinum.
Valdhafarnir í Moskvu hafa til
dæmis komið af stað andúð-
aröldu gegn Kínverjum meðal
Turkmena i Sinkiang, en bað
var áður vemdarsvæði bæði
Kínverja og Rússa, en lýtur
nú valdhöfunum í Peking.
Brezhnev hefur skipulagt
sameiginlegt öryggiskerfi í
Asíu og er það tilbúið til nota
ef í nauðirnar rekur. Annað
úrræði Rússa er að reyna að
koma á góðum samböndum við
ríkisstjórn Chiang Kai-sheks
á Taiwan (Formósu).
RÚSSAR standa hins vegar
höllum fæti í suð-austur Asíu
saman borið við valdhafana
í Peking. Áhrif þeirra á for-
ustumennina í Hanoi hafa dvín
að, en þeir gera sér hins veg-
ar vonir um, að Norður-Viet-
namar geri sér grein fyrir að
þeir hafi færzt of mikið í
fang og geri sér einnig af gam
alli reynslu ljósan þann háska,
sem þeim geti stafað af öfi-
ugu Kínaveldi. Leiðtogar Sov-
étríkjanna þruma að vísu gegn
Bandaríkjunum, en hafa að
undaníörnu látið sér nægja
að bíða og fylgjast með fram-
vindu baráttunnar í Indó-Kína.
Að því er Evrópu snertir
óska valdhafarnir í Moskvu
eindregið eftir samkomulagi
við ríkisstjórnina í Bonn, til
þess að þeir geti haft frjáls-
ari hendur í austri ef á þarf
að halda. Haldið hefur verið
fram í áróðrinum að undan-
förnu að Vestur-Þjóðverjar
hafi veitt Kínverjum tækni-
lega aðstoð við smíði og und-
irbúning gerfitunglanna, sem
þeir hafa sent á loft. Þessum
áróðri hefur nú verið hætt í
von um að það greiði fyrir
samkomulagi við Bonn-stjórn-
ina.
RÚSSAR og Kínverjar hafa
báðir ástundað hernaðarlega
birgðasöfnun að undanförnu
til þess að búa sig undir hugs
anleg átök. Sovétmenn hafa
safnað að sér úrvals stáli í ýms
an útbúnað og samgöngutækjum |
frá Vestur-Þýzkalandi, Banda
ríkjunum og Japan. Nauðsyn
á efldum hervörnum hefur ver
ið notuð sem afsökun fyrir lití
um framförum í efnahagsmál
um.
Forráðamenn hergagnaiðnað
arins rússneska leggja mikla
áherzlu á háskann, sem af
Kínverjum stafi, og geri auk-
in útgjöld til hernaðarþarfa
óhjákvæmileg. Hætta á inn-
rás úr vestri er ekki tekin
trúanleg lengur, — og sést það
bezt á áframhaldandi samn-
ingaviðræðum bæði við Banda-
ríkjamenn (SALT) og vald-
hafana í Bonn.
Þegar úr ógninni í vestri
dregur leggja sovézku hers-
höfðingjarnir því tneiri áíherzlu
á þann háska, sem yfir vofi úr
austri. Yakubovsky marskálk-
ur hefur varað við því, að
Kínverjar séu að undirbúa
styrjöld. Grechko marskálkur
krefst þess, að varnirnar i
austri verði efldar að minnsta
kosti til jafns við varnirnar í
vestri.
ÞEGAR hliðsjón er höfð af
öllum rökum virðist styrjöld
ósennileg að svo stöddu milli
risaveldanna tveggja. Rússar,
sem eru óneitanlega máttugri,
óska ekki eftir henni, og Kín-
verjar ættu ekki að gera það
heldur. Hitt kann aftur á móti
að vera vafamál, hvort eðli-
leg rök verða látin ráða úr-
slitum þegar ti! fcastanna
kemur.
Báðir aðilar virðast einkum
hafa í hyggju að nota næsta
Fraimhald á bls. 14.