Tíminn - 20.11.1970, Blaðsíða 2

14
FÖSTUDAGUR 20. nóvember 1970.
TÍMINN
GAGNRÝNI
LYSISTKATA I
N0R0LEN2KUM
Þórey ASalsteinsdóttir og Eggert Þorleifsson í hlutverkum sínum.
Leikfélag Akureyrar:
Lysistrata
eftir Aristófanes
Þýðing:
Kristján Árnason
Leiktjöld:
Arnar Jónsson.
Messíana Tómasd.
Búningateikningar:
Messíana Tómasd.
Dansar: Þórhildur Þor
leifsdóttir.
Kórstjórn: Jón
Hlöðver Áskelsson
Leikstjórn:
Brynja Benediktsd.
Lysistrata var frumsýnd ár-
35 411 fyrir Krists burS eða
síköimnu eftir herleiðangur-
inn tíl Sikileyjar, þar sem
Grifckir guldu slíkt afhroð, að
þeir toiða þess aldrei síðan
bætur. Upplausn og öngþveiti
blasir hvarvetna við, þegar
þessi saga hefst, sem nú verð-
ur sögð í fáum orðum.
Húsmóðir nokkur í Aþenu,
Lysistrata að nafni, sem virð-
ist hafa harðara bein í nefinu
og meira vit í kollinum en
allir grískir karlmenn saman-
lagt, kveður sár hljóðs og gerir
heyrumkunnugt, að við svo bú-
ið megi ekki standa ella sé voð-
inn vís, bæði landi og þjóð.
Þar sem hún treystir hvorki
forsjá karlþjóðarinnar né
stjórnvizku, þá sér hún, að
góð ráð og róttæk eru nú dýr.
Éina leiðin til að bjarga hníp-
inni þjóð úr vanda er sú, að
konur taki stjórnartaumana í
sínar hendur. Sannleikurinn er
sá, að Aþeningar og Spart-
verjar virðast e'kki hafa neitt
þarfara að gera en drepa
mann og annan. Enginn karl-
maður hefur vit né vilja til að
koma á friði.
Nú e>r gerður almennur sam-
blástur á meðal kvenna um
Peloþsskagann þveran og
endilangan og á Lysistrata
vitamlega frumkvæðið að því.
Skorin er upp herör gegn fá-
vizku og lágkúrulegum lífssjón-
armiðum. Konur sverja þess
dýran eið að afrækja með öllu
hjúskaparskyldu sína eða með
öðrum orðum að neita bænd-
um sínum um tilskilda blíðu.
Því næst leggur Lysistrata
undir sig Akrópólis og læsir
fjárhirzlum rí'kisins.
Snillingur orðs og æðis,
hann Aristófanes, leikur hér á
pípu sína, sem persónur hans
dansa eftir, bæði létt og listi-
lega. Hvert atriði öðru spaugi-
legra, hver klípan annarri
kostulegri, hver leikfléttan
iannairri mangþættari og
meistaralegri rekur nú
aðra. Örvarskotum háðfuglsins
gríska rignir miskunnarlaust
yfir hverja konukind. sem kom-
in er að því að guggna, eða
gefa sig heilbrigðu hvatalífi á
vald.
Kórar tveir, sem leikskáldið
etur saman, eru mjög til
fyndnisauka. Annan fylla
öldungar, en hinn gamlar
konur, sem snúizt hafa á sveif
með Lysiströtu. Orðaskipti
þeirra eru bæði safarík og
smellin, enda ekkert verið að
vanda kveðjurnar.
Enda þótt sú mikla tog-
streita, sem heitstrenging
kvennanna og aðgerðir valda,
veki óspart hlátur, fer víðs
fjarri, að þessi frumlegi sjón-
leikur sé innantómt grín og
glens. Því til frekari sönnunar,
má benda á aðalpersónu leiks-
ins, Lysiströtu sjálfa. Hún er
fulltrúi mannvits og meaningar.
Hún flytur mál sitt, svo furðu-
legt sem það nú er, og þó ekki
svo furðulegt, af rökfestu
og skynsemi og gefur aldrei á
sér höggstað, enda fer hún að
lokurn með sigur af hólmi.
Margt er hnittilega orðað
og mörgu er spaugilega fyrir
komið og samanflækt, en bezt
nýtur fyndni Aristófanesar sín
sennilega í atriðinu fræga, þar
sem Myrrhina beitir kvenleg-
um kiækjum og kynþokka til
að æsa í maka sínum frygðar-
eldinn, unz hann er orðinn að
logandi báli, sem læsir sig
um allan líkama manngreysins
og limi, svo að hann þolir
naumast við. En begar til kast-
anna, eða réttara sagt til
hvllubragðanna kemur, hleypst
Myrrhina brott frá öllu og
skilur mann sinn eftir með
-----------
Fái ég að velja tek ég 1
BLANDAÐ
GRÆNMETI 0G
GRÆNAR BAUNIR FRÁ
KEA
Heildsölubirgðir:
Birgðastöð SÍS.
Eggert Kristjánsson & Co. h.f.
Kjötiðnaðarstöð KEA.
BÍLASKOÐUN & STILLING
Skúlagötu 32
HJÚLASTILLINGAR
MÚTORSTILLINGAR LJÚSASTILLlNGAR
Látið stilla í tíma.
Fljót og örugg þjónusta.
13-10 0
sárt enni og aðra lífcamshluta
enn verr á sig komna.
Lysistrata kann sannarlega
ráð, sem hrífa, enda fer allt
að lokum nákvæmlega eins og
til var ætlazt. Kvenmanns-
leysið er margra meina bót.
Það rænir karla geðró og rök-
hyggju og öllum dug og af-
vopnar þá gjörsamlega. Það
lamar svo vígamóð Aþeninga og
Spartverja, að þeir slíðra sverð-
in og setjast sjálfviljugir við
samningsborðið, þar sem
vandasömustu þrætumál, er
færustu slægvitringar (dipló-
matar) höfðu gefizt upp á að
glíma við, virðast nú auðleyst,
ef ekki sjálfleyst.
PTestir dást að höfundi Lysi-
strötu fyrir hispursleysi hans
og bersögli, friðarboðskap og
skopvísi, en þó einkum fyrir
meistaralega úrvinnslu úr
frumlegu efni. Að fyllast „heil-
agri“ vandlætingu og telja
djarfar lýsingar Aristófanes-
ar sprottnar af sorafengnum
hugsunarhætti, líkja þeim helzt
við klám, sem óhjákvæmilega
muni leiða til upplausnar og
ískyggilegrar siðspillingar, með
al alls alm. en þó einkum með-
al skólaæsku þessa lands, væri
ekki ósvipað og að vara menn
við skaðlegum áhrifum af tei
og kaffi og skipa þessari dag-
legu neyzluvöru okkar í flokk
með hættulegustu nautnalyfj-
um nútimans.
Um verðleika Aristófanesar,
ágæti verka hans og listtöfra,
hina nákvæmu aldarfarslýs-
ingu og hnitmiðuðu, sem í
þeim er fólgin, mætti skrifa
langt mál og mikið, en hér
skal samt látið staðar numið.
Sumar af þeim leikkonum,
sem fyHa hinn fríða flokk
aþenskra og spartverskra upp-
reisnarkvenna, era ekki mjög
fjalavanar né fjölkunnugar í
þeim hvíta galdri, er leiklist
nefnist, og fer því sitthvað úr-
skeiðis hjá þeim, sem öðrum
væri leikurinn léttur. Það er
t.d. greinilega misráðið að fela
titilhlutverkið óreyndri fríð-
leikskonu, einkum, þegar þess
er gætt, að við hlið Brynju
Grétarsdóttur standa tvær ef
ekki þrjár leikkonur, sem búa
bæði yfir ótvíræðari hæfileik-
um og lengri reynslu. Mistök
þessi skrifast vitanlega á reikn
ing leikstjórans og einskis ann
ars. Þrátt fyrir ofangreinda
annmarka er bæði ljúft og
skylt að viðuirkenna það, sem
Brynja Grétarsdóttir gerir vel.
Hún er t.d. svo frábærlega
skýrmælt, að ekkert orð, sem
hún mælir, fer1 forgörðum, auk
þess er framkoma hennar laus
við þvingun og önnur viðvan-
ingsleg héraiæti. í annan stað
ar lýsingu hennar á Lysiströdu
talsverðra bóta vant. Innlifun
hennar er í hreinskilni sagt víð-
ast hvar núlli næst nema ef
vera skyldi í svardagaatriðinu
óborganlega, sem tókst prýðis-
vel í alla staði. Nvliðinn.