Tíminn - 15.12.1970, Qupperneq 8

ÞRIÐJUDAGUR 15. desember 1970.
TÍMINN
Hvers vegna sérmenntar þjóðfélagið kon
ur en setur þeim síðan stól fyrir dyr?
Á síðasta fundi borgar-
stjórnar Reykjavíkur urðu
miklar umræður um barna-
heimilamál vegna eftirfar-
andi tillögu borgarfulltrúa Al-
býðubandalagsins:
„Borgarstjórn vill vinna að því,
ið auk þeirra barna, sem nú geta
átt kost á vist á dagheimilum
jorgaiinnar, geti börn þeirra for-
sldra, sem bæði stunda vinnu ut-
an heimilis eða nám, einnig í
reynd átt þar kost á dagvist.
Þar sem dagheimilin anna ekki
jftirspurn þeirra, sem þar eiga
organgsrétt samkvæmt gildandi
nnritimarreglum, ákveður borg-
U'stjórn að grciða fyrir dagvistun
jarna undir öruggu eftirliti og
neð sambærilegum kjörum og
jeim, sem dagheimilin veita, með
jftirtöldum ráðstöfunum:
1. Með því að fela félagsmála-
stofnuninni að leita eftir heimil-
mn, sem vilja taka börn í dag-
gædu, og annast innritun I slika
lagvist.
2. Með því að stuðla að dagvist-
an í tcngslum við vinnustaði á
;>ann hátt að greiða laun fóstru,
ef fjöldi barna í dagvist nær á-
icveðinni lágmarkstölu. Sams kon
ar fyrirgreiðsla verði einnig veitt,
ef aðstandendur barnanna geta
útvegað húsnæði fyrir dagvist“.
Meðal þeirra, sem til máls
ióku, var Gerður Steinþórs-
dóttir, varaborgarfulltrúi
Framsóknarflokksins, og
flutti athyglisverða ræðu um
málið. Fer hún hér á eftir:
Herra forseti, góí/ir borgarfull-
.rúar.
Til eru þeir menn meðal vor,
sem sjá ofsjónum yfir því að gróð
ursett séu nokkur grenitré í land-
inu og finnst þau skyggja fyrir
alla útsýn staðarins. Eins er þeim
mönnum farið, sem standa gegn
fjölgun dagheimila í Reykjavík.
Ræða Gerðar Steinþórsdóttur um barna-
heimilamál á síðasta fundi borgarstjórnar
Þeir óttast, að þá muni hlutur
heimilanna að uppeldi barna
hverfa í skuggann, — og þá sé
voðinn vís.
Á borgarstjórnarfundi þann 17.
september var lögíf fram svohljóð
andi tillaga frá Öddu Báru Sig-
fúsdóttur: Sjá a) „Borgarstjórn
vill vinna að því . . dagvist."
í tillögu Öddu Báru Sigfúsdótt-
ur felst tvennt. í fyrsta lagi er
óskað viðurkenningar borgaryfir-
valda á því, að ekki sé neyðar-
úrræði að börn dvelji á dagheim-
ili. í öðru lagi, að fundin verði
lausn á vanda þeirra barna, sem
ekki eiga forgangsrétt að dagheim
ilum.
Tillögunni var vísað til umsagn
ar félagsmálaráðs og liggur sú
umsögn nú fyrir, ásarnt sérstakri
bókun frá Sigurjóni Björnssyni.
Af umsögn félagsmálaráðs er
ljóst, aö engrar stefnubreytingar
er a& vænta. Það á eins og hing-
að til, að koma að einhverju leyti
til móts við þá, sem nauðsynlega
þurfa á hjálp að halda. Enn seg-
ir í umsögn félagsmálaráðs „að
eftirspurn eftir dagvistun mætti
að nokkru mæta með fjölgun
leikskóla“.
Umsögn félagsmálaráðs um dag
vistun barna á stofnunum e.r á
þá iund að „þar sem ekki er vit-
að, hve mikil yrði eftirspurn eft-
ir dagvistun, ef fullt gjald ætti
fyrir að koima og sitthvaö fleira
er óljóst í þeim málum, telur fé-
lagsmálaráð nauðsynlegt, að hrað
að verði þeirri könnun á viðhorfi
almennings til þessa máls, sem
farið er að undirbúa".
En í næstu málsgrein á eftir
vekur félagsmálaráð athygli á því
„að engan veginn er örúggt talið,
að daglangur aðskilnaííur baxns á
þeim aldri, er dagvistunarkerfi
tæki til . . sé barni skaðlaus“.
Ráðið vill þó greiða fyrir dag-
vistun á einkaheimilum, — en
GerSur Steinþórsdóttir
ekkert er minnzt á dagvistun í
tengslum við vinnustaði.
Umsögn félagsmálaráðs er í
heild mjög loðin. Hún hefst á eft-
irfarandi yfirlýsingu: „Félags-
málaráð telur að svara þurfi vax-
andi eftirspurn eftir vist á dag-
heiimilum og leikskólum bprgar-
inngp pip.ð auknu átaki við. upp-
bvggingu. slíkra stofnana. Én síð-
an er dregiö í land: sagt, að ekki
sé sannað að dagheimili séu skað-
laus og þvi skuli fremur fjölga
' leikskólum-
A_f þessu mætti ætla, að ráðið
bærí heill og hamingju barnsins
svo mjög fyrir brjósti. að það
vildi af þeim sökum ekki reisa
þessar hætt.ulegu stofnanir. En
nú eru til börn, sem búa við erf-
iðar heimilisaðstæður og hafa
ekki í önnur hús að venda en
stofnanir Reykjavíkurborgar.
Hivernig hefur borgin komið til
móts við þessi börn? í Ársskýtrslu
Félagsmálastofnunar Reykjavík-
urborgar stendur (bls. 23), ao' dag
legur fjöldi barna á dagheimilum
árið 1966 hafi verið 445, en fjór-
um árum síðar 464, aukningin
nemur 19 börnum. Á sama tíma-
bili nam aukning á leikskólum
144 börnum, en leikskólar eru tví
settir. í októher síðastliðinn voru
200 börn á biðlista á dagheimil-
um, en aðeins þeir sem eiga við
sérstaklega erfiðar heimilisaðstæð
ur að búa geta látið sig dreyma
um að komast á biðlista. Og biö-
in getur orðið margir mánuðir.
því að hreyfingin er lítil á dag-
heimilum, sama barn dvelst þar
oft fram til skólaaldurs, þar sem
um er að ræða einstæða foreldra.
Reykjavíkurborg þarf að gera
stórátak, þótt ekki væri nema
til að fullnægja lágmarkskiröfum.
Með tillögu Öddu Báru Sigfús-
dóttur er reynt að kanna viðhorf
borgarstjórnar til þeirra kvenna,
sem vilja vinna utan heimilis, þótt
þær séu ekki tilneyddar. Það vió'-
horf sem liggur að baki hjá borg-
aryfirvöldum túlkar Svava Jakobs-
dóttir í leikriti sínu „Hvað er í
blýhólknum?“ Mig langar að til-
færa nokkrar setningar úr því.
Móðirin kemur með dótturson
sinn, tyeggja mánaða snáða, í
bárnavagni. Eftir að nágrannarn-
ir bafa dáðst að barninu segja
þeir: „Hitt skil ég ekki, þegar
konur láta binda sig yfir barna-
börnum ár og síð, bara til þess
að mæðurnar geti verið á ein-
hverju renneríi á vinnustaði af
eintómri peningagræðgi og nenni
ekki sjálfar að hugsa um bömin
sin.
Móðirin: Hún ætlar að byrja í
banka í haust.
HULINN
HARMUR

Rósa Þorsteinsdóttir
HULINN HARMUR — ástarsaga —
— Stórbóndinn og vinnustúlkan —
Gróa í Bitru er alin upp í fátækt og fámenni. Duttlungar
örlaganna haga því svo, að hún ræðst til starfa á stórbýli
Arnórs í Undirhlíð, sem fellir hug til Gróu, þótt giftur sé.
HULINN HARMUR er bók sem fólk leggur ekki ólesna
frá sér.
BÓK KONUNNAR f ÁR.
BÓKAÚTGÁFAN ÖRN OG ÖRLYGUR HF.
REYNIMEL 60, SÍMI 18660.
OKKAR BÆKUR ERU YKKAR BÆKUR.

Nágrannarnir: Nú.
Móðirin: Meðan hann er að ljúka
viðskiptafræðinni.
Nágrannarnir: Já, svoleiðis, auð-
vitað.
Þessi skoöun er nokkuð út-
breidd og í henni gætir vissulega
tvískinnungs. Það telst ekkert at-
hugavert, að barnið sé á dagheim-
ili, ef konan vinnur utan heimil-
is, af því að hún er einstæð móð-
ir eða maðurinn hennar er við
háskólanám. En ef konu langar
til að vinna úti, er hún að
bregðast skyldu sinni og barninu
er orðið skaölegt að vera á dag-
heimili. Hvers vegna er þjóðfé-
lagið að sérmennta konur, en síð-
an setja þeim stólinn fyrir dyrn-
ar?
Þá er komið að álitsgerð Sig-
urjóns Björnssonar. Hann fer
fram á auknar fjárveitingar og að
gerg verði skipuleg áætlanagerð
á grundvelii þess, að með bættri
menntun kvenna, fari þátttaka
þeirra í atvinnulífinu vaxandi, og
þar meö vaxi þörfin fyrir uppeld-
islega aðstoð. í sambandi við dag-
vistun tekur Sigurjón Björnsson
fram fjögur veigamikil atriði: f
fyrsta lagi, að dvölin hafi ótví-
rætt uppeldislegt gildi, og fylgzt
verði með allri nýbreytnj er til
bóta horfi. f öðru lagi, að börn
sem búi við erfiðar uppeldislegar
aðstæður þurfi sérstaka meðhöndl
un. í þriðja lagi, aö börn yngri
en þriggja ára þurfi að vera færri
á deild og í sumum tilfellum
muni heimagæzla færri heppi-
legri. f fjórða lagi leggur hann
til, að á vegum Félagsmálastofn-
unarinnar starfi sérfróðir aðilar
til leiðbeiningar foreldrum um
val á dagvistun fyrir börn: Að
lokum, að greiðsla fari eftir fjár-
hagsgetu foreldra.
Ég lýsi yfir stuðningi mínum
við þessa tillögu Sigurjóns Björns
sonar, því að hún fer í þá átt,
sem ég tel að eigi að stefna. í
þessum málum dugar ekki það
hálfkák, sem gert er ráð fyrir í
umsögn félagsmálaráðs. Breyttar
þjóðfélagsaðstæður kalla á nýtt
framtak, en til þess þarf miklu
meira fjármagn og skipulega á-
ætlanagerð.
Þetta mál, sem hér er fjallað
um, er eins og fram hefur kom-
ið nátengt þeim umræðum um
stöðu og hlutverk konunnar í
þjóðfélaginu, sem mjög hefur bor
ið á undanfarið.
Mig langar því í lokin að vitna
í grein eftir Halldór Laxness, sem
skrifuð var fyrir 45 árum. Af
henni má sjá, hve þróunin hefur
verið' hæg, því að margt í grein-
inni túlkar það viðhorf sem mjög
er^rrkjandi. —■ Laxness segir:
„Talsmenn fortíðarinnar bera
nútíðarkonunni á brýn, að hún
bregðist því hlutverki, sem henni
sé áskapað af náttúrunni, og meti
þann hlut að vettugi, sem til
þessa dags þótti helzt aðail henn-
ar, kvenleika sinn. Hún vanhelgi
hina móðurlegu köllun, líti á
hjónabandið eins og skopleik,
vanræki börnin og kjósi sér öll
starfssvið fremur en það sem liggi
innan vébanda heimilisins. í stað-
inn gapi hún og gíni yfir áhuga-
málum mannsins, stjórnmálum,
vísindum, listum og trúarbrögð-
um, stæli við karlmenn á málfund
um og gildaskálum, reylki og fái
sér í staupinu með þeim“. Aftur-
haldið reynir því, segir Laxness,
að vinna að „afturhvarfi þeirra
til móðurdómsins og barnagæsl-
unnar, að endurreisn heimilisins,
endurvöknum áhuga fyrir kven-
legum kostum, sivo sem matar-
gerS, saumafitli, heklingum og
alls konar föndri".