Tíminn - 11.07.1971, Blaðsíða 2

14
TIMINN
StTNNUDAGUR 11. júlí 1971
DR. RICHARD BECK:
I
Merkisþýðmg öndvegis-
Axel Thorsteinsson, rithöfund-
ur, hefur sýnt minningu föður
síns, þjóðskáldsins Steingríms
Thorsteinssonar, sonarlega og var
anlega ræktarsemi með útgáfu
margra verka hans í bundnu máli
og óbundnu, og sérstaklega með
útgáfu Ritsafns hans í tveim bind
um (1924 og 1926). Góðu heilli,
hefur Axel þó eigi látið þar við
sitja, því að síðastliðið haust gaf
hann út á vegum Bókaútgáfunn-
ar Rökkurs ljósprentun af þýð-
ingu Steingrkns föður síns á hinu
víðfræga leikriti Lear konungur
eftir William Shakespeare. Var
hin nýja útgáfa þeirrar þýðingar
þarft verk og þakkarvert, þar
sem nærri öld er nú liðin frá
hinni upprunalegu útgáfu hennar,
og hefir hún því, að kalla má,
verið ófáanleg áratugum saman.
Við endurlestur þýðingarinnar
í hinni nýju útgáfu hennar varð
mér það ríkt í huga, hversu mikla
þakkarskuld við, sem ólumst upp
á árunum eftir aldamótin síðustu,
eigum Steingrími Thorsteinssyni
og öðrum þjóðskáldum þeirrar tíð
ar að gjalda fyrir snilldarríkar
þýðingar þsirra af erlendum af-
bragðskvæðum og öndvegisritum í
lausu máli. Enn er mér í fersku
rninni, hver opinberun mér var
það, uppspretta yndis og opnun
víðara hugarheims, er ég las þýð-
ingasafn þeirra séra Matthíasar
Jochumssonar og Steingríms,
Svanhvíti, í fyrsta sinn, en þar
rekur hvert afbragðskvæðið ann-
að í sambærilegum íslenzkum ljóð
búningi. Steindór Steindórsson
skólameistari hefur vafalaust rétt
að mæla, er hann segir í vinsam-
legum og markvissum ritdómi um
umrædda þýðingu (Heima er bezt,
marz 1971):
„Nútímamönnum gleymist allt-
of oft, hvílík afrek gömlu skáldin
unnu með þýðingum sínum á
meistaraverkum heimsbókmennt
anna, sem opnuðu íslenzkum les-
endum nýja, furðulega heima, og
áttu þar fáir drýgri hlut en Stein-
grímur Thorsteinsson".
Langt er nú liðið síðan ég las
þýðingu Steingríms á Lear kon-
ungi í fyrsta skipti, og hreifst af
henni. Samt var það ekki fyrri
en í framhaldsnámi mínu í ensk-
um bókmenntum á Cornell há-
skóla í íþöku, New York (1922—
1926), þegar ég endurlas þessa
þýðingu Steingríms og Shakespe-
are þýðingar séra Matthíasar og
bar þær allar saman við frumrit-
in, að mér varð það fyllilega ljóst,
hversu frábær afrek framannefnd
þjóðskáld vor höfðu unnið með
þeim þýðingum sínum, og að
sama skapi auðgað bókmenntir
vorar með þeim. En í Cornell var
það hið happasæla hlutskipti mitt
að hafa sem kennara minn í
Shakespeare fræðum einn hinn
allra fremsta fræðimann Banda-
ríkjanna á því sviði, dr. Joseph
Quincy Adams prófessor. Hlýddi
Mjúktr og
hljóðídtír
Japönsku
YOKOHAMA nylon
hjólbarðarnsr hafa
reynst öðrum fremur
endingargóðír
og öruggír
á tsíenzku vegunum.
Fjölbreytt
munsturog stœrðir
fyrír ailar
gerðír bifreíða.
HAGSTÆTT VERÐ
Útsöiustaðír
um allt land.
Samband tsl. samvtnnufélaga
Ármúla 3, Rvíh. símt 38900

'Í-W}

Steingrímur Thorsteinsson
ég bæði á fyrirlestra hans og las
mörg hin merkustu leikrit Shake-
speares undir handleiðslu hans.
Var hann bæði óvenju snjall fyrir
lesari og afburðakennari.
Síðar leitaðist ég við að greina
ofurlítið upp í þakkarskuld mína
við Steingrím með yfirlitsgrein-
inni „Þýðingar Steingríms Thor-
steinssonar“, er kom út á aldar-
afmæli hans 1931 í dagblaðinu
Vísi og tímaritinu Rökkri, og var
endurprentuð í Lögbergi. Þar sem
40 ár eru nú liðin síðan grein
þessi kom út, leyfi ég mér að
taka hér upp meginhluta kaflans,
sem fjallar sérstaklega um þýð-
ingu hans á Lear konungi. Eftir
að hafa dregið athygli að því, hve
Steingrími tekst prýðilega þýðing
in á lýsingu fagurs og friðsæls
sumarkvölds í byrjun Parisínu eft
ir Byron hélt ég áfram á þessa
leið:
„Jafn snilldarlega tekst Stcin-
grími þýðingin á hinu hrikalega:
hamförum náttúrunnar eða öldu-
róti mannssálarinnar á örlaga-
stundum hennar. Þetta tvennt
sameinast í sýninni harmdjúpu úr
Lear konungi, þar sem berhöfðað-
ur öldungurinn ráfar yfirgefinn. í
þrumuveðrinu, uppi á eyði-heið-
inni, en þessi stórfellda lýsing er,
meðal annars, þannig í þýðingu
Steingríms á orðum Lears:
flestra dómi, sinni allra hæstu
hæð einmitt í Lear konungi. Og
margir gagnrýnendur telja leikrit
þetta áhrifamesta sorgarleik
heimsbókmenntanna. Það er
skemmtilegt, að eiga þetta merk-
isrit skáldkonungsins enska í svo
ágætri þýðingu“.
Aðrir, sem um Steingrún hafa
ritað og Lear þýðingu hans síðan
grein mín kom út, hafa einnig
vitnað til framannefndrar lýsing-
ar í snilldarþýðingu hans, og fer
það að vonum, þar sem þar er
um að ræða hámark harmþunga
hins stórbrotna leikrits.
Síðan mér barst í hendur ljós-
prentaða útgáfan á þýðingu Stein
gríms, hef ég borið hana gaum-
gæfilega saman við nýja útgáfu
af frumritinu, og hefur sá saman-
burður orðið til þess að staðfesta
enn betur en áður ofangreind um
mæli mín um þýðinguna. En þar
sem ég lagði þar áherzlu á það,
hve Steingrími tækist frábærlega
vel þýðingin á hinum hrikafengnu
lýsingum leikritsins, vil ég bæta
því við, að hið sama má segja
um þýðingar hans á mildari og
ljóðrænni köflum þess. Sem dæmi
þess má nefna eftirfarandi lýs-
ingu á Kordelíu dóttur Lears kon
ungs, er riddarinn svarar spurn-
ingu Kents: „Æ, hrærðist hennar
geð?“ með þessum orðum:
Blás, blás! ríf hvopt þinn, ofsa-
byluf, æddu!
Þér felli-stormar, steypihvolfur,
grenjið,
uns turnar sökkva, veðurvitar
drekkjast!
Brennisteins-elding, bjarta, hugar-
snara,
sem blossar undan eik-kljúfandi
skruggu,
svíð hærukoll minn! Heimsins
skelfir, þruma,
slá hnöttinn flatan; bramla og
brjót í sundur
öll eðlis mót, og eyðilegg í skyndi
hvern vísi til hins vanþakkláta
mannkyns.
Yfirleitt má segjá, að þýðingin
á Lear konungi, sé afbragð að
nákvæmni, andagift og málfegurð.
Hér var þó ekki ráðizt á neitt
hvcrsdags viðfangsefni. Eins og
ég hef bent á annars staðar
(Eimr. 34. árg. 3, bls. 277), pá
nær undragáfa Shakespeares, að
. . . . En ei til æðis,
því sorg og þolinmæði þreyttu
kapp,
um það, hvor hana fengi fegrað
meir.
Þér hafið regn og sólskin séð í
einu;
eins voru henna* blessuð tár og
bros,
þó fullt eins fögur. Þau hin sælu
smábros
á hennar blómgu vörum virtust ei
að vita neitt af gestum þeim, er
hýstust
: augunum og ofan frá þeim hnigu
sem drjúpi niðraf demant-steinum
perlur.
Já, sorgin yrði elskuð dýrðar
prýði
ef færi hún á öllum eins og henni.
Sú hugsun sótti einnig fast á
mig við endurlestur Lear þýðing-
ar Steingríms, hversu afar merki-
legt brautryðjendaverk á sviði ís-
Framhald á bls. 22.