Fréttablaðið - 30.08.2003, Qupperneq 23

LAUGARDAGUR 30. ágúst 2003 23
Skátahreyfingin fagnar í dag opnun nýrrar Skátamiðstöðvar, Hraunbæ 123, Reykjavík, sem mun gegna hlutverki þjónustumiðstöðvar
fyrir skátastarf í landinu og sem skátaheimili í Árbænum. Skátamiðstöðin mun hýsa höfuðstöðvar Bandalags íslenskra skáta,
Skátasambands Reykjavíkur og St. Georgsgildanna á Íslandi, Radíóskáta og skátafélagið í hverfinu - skátafélagið Árbúar.
Bandalag íslenskra skáta Skátasamband Reykjavíkur St. Georgsgildin á Íslandi Skátafélagið Árbúar
Almenningi sem og skátum yngri sem eldri er boðið að heimsækja
Skátamiðstöðina í dag laugardag og skoða hana frá kl. 15-17.30
Skemmtilegir leikir verða fyrir aldna sem unga og lýkur deginum með varðeldi sem hefst kl. 17
©

H
ö
n
n
u
n
a
r
h
ú
s
i
ð

—

0
3
0
7
Skátamiðstöðin Reykjavík
Hraunbæ 123
Þegar rithöfundurinn IrisMurdoch varð fórnarlamb
Alzheimer-sjúkdómsins var
mikið lof borið á eiginmann
hennar John Bayley fyrir þá
umhyggju og alúð sem hann
sýndi eiginkonu sinni. Minning-
ar Bayleys um veikindi Mur-
doch urðu síðan efniviður í
verðlaunamyndina Iris þar sem
Judi Dench, Jim Broadbent og
Kate Winslet fóru með aðalhlut-
verk. Ný ævisaga Iris Murdoch
hefur valdið miklu fjaðrafoki á
Bretlandi en þar er kveðinn upp
mikill áfellisdómur yfir John
Bayley. Höfundurinn A. N. Wil-
son lýsir Bayley sem geðvond-
um og svikulum manni sem hafi
ekki einu sinni lesið bækur eig-
inkonu sinnar fyrir utan eina,
The Bell, sem honum féll afar
illa, ekki síst vegna þess að Mur-
doch hafði þar vafið inn þætti úr
samlífi þeirra. Wilson segir að
Bayley hafi haldið þeirri skoðun
sinni fyrir sig og sagt Murdoch
að honum þætti bókin frábær.
Wilson var blaðamaður þegar
hann kynntist háskólakennaran-
um Bayley árið 1968. Hann segir
Bayley og Murdoch hafa nánast
gengið sér í foreldrastað. Náinn
fjölskylduvinur segir að Wilson
hafi verið ástfanginn af Murdoch
og það kunni að eiga þátt í því
hversu harkalega hann veitist að
Bayley í bókinni. Wilson segir að
Bayley hafi eitt sinn sagt sér að
hann hafi aldrei lesið aðrar bæk-
ur konu sinnar en The Bell. Hún
hefði fengið honum allar bækur
sínar til yfirlestrar og hann hrós-
að þeim, án þess að hafa lesið
þær, og gætt þess að bera sér-
stakt lof á einstaka setningar
sem hann hefði fyrir tilviljun
komið auga á í handritinu. Vinir
Bayleys og Murdochs segja að
Bayley hljóti að hafa verið að
tala í hálfkæringi þegar hann
sagðist ekki hafa lesið bækur
konu sinnar og að Wilson hafi
misskilið orð hans.
Murdoch og Bayley áttu ekki
börn og Wilson segir að þegar
barnleysið hafi borist í tal hafi
Murdoch brostið í grát. Wilson
segir Bayley ekki hafa þolað
börn og verið afbrýðisaman
gagnvart öllum sem Murdoch
eyddi tíma í.
Gagnrýnendur eru margir
agndofa yfir þessari ævisögu,
sem þeir segjast einkennast af
biturleika höfundarins. Einn
þeirra segir bókina smekklausa
árás á blíðlyndan og dáðan há-
skólaprófessor. ■
Í nýrri ævisögu Iris Murdoch er eiginmanni hennar lýst sem svikulum manni:
Smekklaus árás eða
sannleikur?
SNILLINGAR Á BÓKMENNTA-
HÁTÍÐ
Vert er að vekja athygli á bók-
menntahátíð sem haldin verður í
Norræna húsinu og Iðnó 7.-13
september. Á þriðja tug erlendra
höfunda frá sautján þjóðlöndum
taka þátt í hátíðinni, auk fjöl-
margra íslenskra rithöfunda.
Fræg nöfn
eru á gestalist-
anum. Þar má
sérstaklega
nefna José Sara-
mago en hann
hlaut Bók-
menntaverðlaun
Nóbels árið
1998. Annar
snillingur er
Japaninn
Haruki
Murakami en ein bók eftir hann
hefur komið út á íslensku, Sunn-
an við mærin, vestur af sól. Yann
Martel, sem hlaut Booker-verð-
launin á síðasta
árið fyrir Söguna
af Pí, er einnig
meðal gesta.
Sömuleiðis
Hanif Kureishi,
höfundur Náðar-
gjafar. Spennu-
sagnaunnendur
hljóta að fagna
komu Svíans
Hennings
Mankells og
Rússans Boris
Akúnins, sem er höfundur hinnar
frábæru Krýn-
ingarhátíðar.
Aðrir erlendir
höfundar eru
Ingvar Ambjörn-
sen, Murray Bell,
Emmanuel Car-
rére, Andres
Ehin, Kristiina
Ehin, Per Olov
Enquist, David
Grossman,
Judith Hermann,
Bill Holm, Mikael Niemi, Arto
Passilinna, Nicholas Shake-
speare, Johanna Sinisalo, Jan
Sonnergaard, José Carlos Somoza
og Peter Zilahy.
■ Sagt og skrifað
HARUKI
MURAKAMI
Japanski snillingur-
inn mætir á bók-
menntahátíð.
JOSÉ SARAMAGO
Nóbelsverðlaunahaf-
inn flytur setningar-
ávarp.
Thomas Hardy, höfundurfrægra skáldsagna á borð við
Tess of the d’Urbervilles, Jude
the Obscure og The Mayor of
Casterbridge, fékk margar af
bestu hugmyndum sínum úr
fréttablöðum og skráði þær sam-
viskusamlega í minnisbók sína.
Hardy lagði mikla áherslu á að
halda tilvist bókarinnar leyndri
og bað um að hún yrðu brennd að
honum látnum árið 1928 en bók-
inni var forðað frá brennslu,
sennilega af seinni eiginkonu
Hardys, Florence. Nú stendur til
að gefa bókina út snemma á
næsta ári.
Meðal fjölda frétta sem Hardy
skráði hjá sér í minnisbókina er
sú sem varð grunnur að slysinu í
Tess of the d’Urbervilles þar sem
hestur fjölskyldunnar særist til
ólífis. Önnur frétt fjallar um sölu
á eiginkonu, svipaðri því sem ger-
ist í upphafskafla The Mayor of
Casterbridge þar sem aðalpersón-
an verður ofurölvi og selur sjó-
manni konu sína og barn fyrir
fimm gíneur.
Hardy byrjaði að skrá hjá sér
fréttir árið 1883 í 221 blaðsíðu
minnisbók. Meginhlutinn byggir
á héraðsblaðinu sem gefið var út í
Dorset á árunum 1826-1830, en á
þeim tímum var ládeyða í efna-
hagslífinu og þjóðfélagið var
frumstæðara en á níunda áratug
19. aldar, þegar Hardy var að
skrifa. Margar sögur hans gerast
einmitt á þessum tíma. Hann fékk
að láni gömul eintök af blaðinu á
bókasafninu og fór með þau heim
til Dorchester. Þar las hann blöðin
og skrifaði upp fréttirnar eða
fékk fyrstu eiginkonu sína Emmu
til að skrá þær, en hluti af minnis-
bókinni er með hennar rithönd.
Ritstjóri minnisbókarinnar,
William Greenslade, hefur þá trú
að höfundurinn hafi verið óróleg-
ur vegna tilhugsunar um að les-
endur vissu að hann hefði fengið
nokkrar bestu hugmyndir sínar
að láni úr dagblöðum. Hann segir
Hardy hafa hálf skammast sín
fyrir að byggja svo mjög á þess-
um heimildum og þess vegna
hefði hann viljað halda tilvist
þeirra leyndri og að bókin yrði
eyðilögð.
Michael Millgate, ævisagnarit-
ari Hardys, segir að Hardy hafi
ætíð þótt betra að vinna eftir
sagnfræðilegu efni fremur en að
skálda. Bókmenntafræðingar
sem hafa sérhæft sig í Hardy
hafa samúð með því sjónarmiði
höfundarins að minnisbókin
kæmi engum við nema honum
sjálfum. Millgate segir: „Hann sá
enga ástæðu til að gera kunnugt
um tilvist minnisbókarinnar því
hann vildi að fólk læsi skáldsög-
urnar, ekki hráefnið.“ ■
THOMAS HARDY
Fékk hugmyndir úr gömlum dagblöðum.
Hardy skrifaði bækur
upp úr fréttum
KATE WINSLET OG HUGH BONNEVILLE
Í hlutverkum Murdoch og Bayley á unga aldri í myndinni Iris
YANN MARTEL
Hlaut Booker-verð-
launin á síðasta
ári.