Tíminn - 26.08.1972, Síða 7

Laugardagur 26. ágúst 1972
TÍMINN
7
Otgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: l>ór-:;::g:j
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,:|j|g|
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans
\uglýsingastjóri: Steingrimur Glslason,. Ritstjórnarskrif-'xjx;:
stofur í Edduhúsinu viö Lindargjitur' símar 18300-183062i:::::::::
Ski ifstofur i Bankastræti 7 — afgr'eiðslusfmi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar-skTTfstofur:simi 18300. Askriftargjaldi^g
225 krónur ájnétfvm innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-íígiji
takiö. Blaðaprent h.f.
Rökfræði Morgunblaðsins
Mbl. heldur áfram blekkingariðjunni i leið-
ara sinum i gær og er þvi þar enn haldið fram
þvert ofan i upplýsingar og skýringar fjár-
málaráðuneytisins, að álagning tekju- og
eignaskatta hafi farið milljarð fram úr áætlun
fjárlaga.
Timinn hefur áður rækilega hrakið þessa
firru og bent á, að áætlun fjárlaga sé nú eins og
i tið viðreisnarstjórnarinnar miðuð við áætlun
um innheimtu álagðra gjalda á álagningar-
árinu en innheimtuhlutfallið hefur verið rúm-
lega 70% á undanförnum árum og er reiknað
með svipuðu hlutfalli nú.
Mbl.hélt þvi fram, að skattar mættu nú lækka
um 25% án þess að útgjöld rikisins yrðu lækkuð
og taldi að það yrði til að lækna ofþensluna i
efnahagskerfinu, en Mbl. og Sjálfstæðisflokk-
urinn segist hafa af henni miklar áhyggjur.
í gær dregur Mbl. i land með þessa nýstár-
legu kenningu um skattalækkun án útgjalda-
lækkunar rikissjóðs og er nú skattalækkunar-
möguleikinn einnig horfinn út i veður og vind,
þvi að þar segir: ,,Nei, staðreyndin er að sjálf-
sögðu sú, að með öllu er óvist, hvort endar nái
saman hjá rikissjóði um áramót.”
En nú er þvi haldið fram að aukning útgjalda
rikissjóðs með hækkun fjárlaga um 50% frá
siðasta ári hafi verið óþörf og þar sé að finna
orsök ofþenslunnar i efnahagskerfinu.
Tveir þriðju hlutar af hækkun fjárlaganna
var ákveðin með ákvörðunum og lagabreyt.
fyrrverandi rikisstjórnar. 1300 milljónir króna
af hækkuninni var tilfærsla útgjalda sveitar-
félaga yfir til rikissjóðs. 800 milljónir króna
voru fjárveitingar til ýmissrar nauðsynjaupp-
byggingar, sem enginn vill draga úr. Milli 500
og 600 milljónir fóru til hækkunar trygginga-
bóta og 300-400 milljónir i aðra nauðsynlega
þætti og mátti ekki minna vera, a.m.k. fannst
stjórnarandstöðunni það ekki, þvi að hún flutti
hækkunartillögur til ýmissa þarfa umfram
það, sem stjórnarflokkarnir töldu sig geta fall-
izt á, upp á rúmlega 500 milljónir króna. Það
rými, sem nú finnst i fjárlögunum hefur svo
verið ákveðið að nýta til að halda verðlagi i
skefjum til áramóta. Til viðbótar útgjöldum
rikissjóðs umfram áætlun fjárlaga hefur svo
komið 100 milljónir króna til hækkunar á
tryggingabótum vegna verðlagshækkana.Þá er
margvislegur arfur frá fyrri stjórn, sem fallið
hefur á rikissjóð nú til greiðslu sem nemur
mörgum tugum milljóna svo sem greiðslur til
Slippstöðvarinnar, sildarverksmiðjanna og
vegna gömlu togaranna. Það geta þvi fáir tekið
alvarlega hneykslun fyrrverandi ráðamanna á
hækkun fjárlaga á þessu ári. Þótt rikissjóður
tæki að sér stóran hluta af útgjöldum Reykja-
vikurborgar með skattalagabreytingunum
lækkuðu útgjöld Reykjavikurborgar ekkert. Til
að stuðla að þenslunni, sem Sjálfstæðismenn
segjast svo mikið á móti.voru framlög til fram-
kvæmda Reykjavikurborgar hækkuð um 100%
og allar heimildir notaðar til að auka skatt-
byrði Reykvikinga. í málflutningi Mbl. stendur
þviekkisteinnyfirsteini. -TK
Louis Heren:
Sigurhorfur McGoverns
og Shrivers eru afar litlar
Skammt er á kosningabaráttuna liðið og enn óráðin gáta, hver
áhrif örar breytingar í þjóðlífinu hafa á fylgi flokkanna.
Goorjjp McGovern
SAMKVÆMT niðurstöðu
skoðanakönnunar, sem Louis
Harris framkvæmdi fyrir
skömmu. varfylgi McGoverns
23 af hundraði minna en fylgi
Nixons forseta. Niðurstaðan
hlýtur að hafa valdið fram-
bjóðanda Demokrataflokksins
vonbrigðum, sér i lagi þar sem
ekki varunnt að kenna ágrein-
ingnum um Eagleton um.
Framkvæmdastjóri kosninga-
baráttunnar vissi, að Mc-
Govern hafði minna fylgi en
forsetinn, en hefir þó tæplega
grunað, að munurinn væri
svona mikill.
Republikanaflokkurinn
hafði meira fylgi hvarvetna
um land, allt frá austurfylkj-
unum til vesturstrandarinnar.
Nixon var einnig i meirihluta
meðal kjósendahópa, sem frá
fornu fari hafa fylgt Demo-
krataflokknum að málum, og
má þar nefna kjósendur i stór-
borgum, verkamenn og róm-
versk kaþólska kjósendur.
Talið var, að kjósendur undir
þritugu væru á bandi McGov-
erns, en meirihluti þeirra
reyndist meira að segja á
bandi forsetans.
HVAÐ sem þessu liður hafa
demokratar ætið verið afar
miklir bjartsýnismenn og oft
haft ástæðu til að vera það.
Ilver spáði þvi til dæmis. að
Truman næði kjöri árið 1948?
Margir standa einnig á þvi
fastar en fótunum. að Hum-
phrey hefði unnið sigur árið
1968 ef hann hefði haft ofurlítið
lengri frest. og fylgismenn
McGoverns eru sannfærðir
um. að yfirburðir Nixons
minnki verulega þegar á kosn-
ingabaráttuna liður. Efalaust
er það rétt, en grundvallarat-
riðin, sem demokratar byggja
bjartsýni sina á. kunna að
vera úr sögunni.
Bjartsýnin er byggð á þvi
framar öðru, að Demokrata-
flokkurinnséi eðli sinu meiri-
hlutaflokkur. Þetta hefir verið
svo i minni flestra núlifandi
Bandarikjamanna, en i þjóð-
lifinu eru að gerast grundvall-
arbreytingar og af þeim gæti
leitt,að þetta snerist við.
SATT að segja má halda
fram með jafn gildum rökum,
að Republikanaflokkurinn sé
eðlilegur meirihlutaflokkur
liktog ihaldsflokkurinn i Bret-
landi. meirihluti Demokrata-
flokksins undangengna ára-
tugi sé stundarfyrirbæri, senn
úr sögunni. Vissulega hefir
Demokrataflokkurinn verið i
minnihluta mun oftar en
Republikanaflokkurinn. Á ár-
unum 1860 til 1928 fóru fram 18
forsetakosningar og Republi-
kanaflokkurinn bar sigur úr
býtum fjórtán sinnum. Úrslit-
in urðu sem hér segir:
Ár Sigurvegari Fl.
1860 Lincoln R
1864 Lincoln R
1868 Grant R
1872 Grant R
1876 Hayes R
1880 Garfield R
1884 Cleveland D
1888 Harrison R
1892 Cleveland D
1896 McKinley R
1900 McKinley R
1904 T. Roosevelt R
1908 Taft R
1912 Wilson D
1916 Wilson D
1920 Harding R
1924 Coolidge R
1928 Hoover R
VELGKNGNI Republikana-
flokksins var i raun og veru
meiri en skráin gefur til
kynna. Árið 1892 sigraði
Cleveland fyrst og fremst
vegna þess, að umbótasinnar
úr Republikanaflokknum
gengu i lið með andstæðingun-
um til þess að kjósa einstakl-
ing, sem hafði getið sér gott
orð i baráttunni gegn spillingu
og veldi flokksvélarinnar. Ár-
ið 1912 sigraði Wilson vegna
þess eins, að Teddy Roosevelt
klauf Republikanaflokkinn og
gerðist forustumaður Fram-
larasinna, þriðja flokksins,
sem keppti um sigur.
Ástæðurnar til yfirburða
Republikanaflokksins eru al-
kunnar. Má þar nefna borg-
arastyrjöldina og afleiðingar
hennar, svo sem há eftirlaun
hermanna úr her norðurfylkj-
anna, hinum hvita engil-sax-
neska meirihluta mótmæl-
enda, svo og afskiptaleysi
stjórnvalda af efnahagsmál-
um
BREYTINGARNAR gerð-
ust hægt og komu ekki þegar i
stað fram i úrslitum kosninga.
Ilver innflytjendaaldan af
annarri skall yfir, bæði frá
Austur-E vrópu og Suður-
Evrópu, og höfðu sin áhrif.
Erfið aðstaða smábænda og
varnarlausra og óskipulagðra
verkamanna knúði rikis-
stjórnina lil afskipta, en þess-
ar breytingar höfðu minni
áhrif en andúðin á kaþólskum
mönnum og ýmis önnur
ágreiningsefni.
F.D. Roosevelt hefði ef tii
vill tapað forsetakosningunum
árið 1932 ef Hoover hefði haft
frambærilega stefnu i barátt-
unni við kreppuna, en sam-
fylkingin, sem Roosevelt tókst
að mynda, endurspeglaði þær
félagslegu og efnahagslegu
breytingar, sem voru að ger-
ast i þjóðfélaginu. Þessi sam-
fylking hélt velli i þrjá áratugi
þar til hún rofnaði vegna inn-
byrðis ágreinings, sem stafaði
af nýjum breytingum i þjóðlif-
inu.
ÞRÁTT fyrir hið mikla at-
vinnuleysi og hina miklu verð-
bólgu hefir meðal verkamaður
i Bandarikjunum um 10 þús-
und dollara i tekjur á ári.
Hann hefir sem skattþegn si-
minnkandi áhuga á fyrirætl-
unum Demokrataflokksins,
sem björguðu honum og for-
eldrum hans á liðnum áratug-
um.
Hessar breylingar hafa þó
gerzt hægt og stjórnmálavið-
horfin enn á ný ruglast vegna
aðvifandi atvika, og þar ber
Vietnam-styrjöldina hæst.
Þrátt lyrir þetta gekk George
Wallace fylkisstjóra vel i þeim
forkosningum, sem hann tók
þátl i árið 1964 og jafnvel enn
betur árið 1968, þegar hann
fékk last að tiu milljónum at-
kvæða sem forsetaefni þriðja
llokksins. i ár hafði hann mun
meira fylgi en McGovern þar
til hann varð fyrir skoti tilræð-
ismanns og lamaðist.
BRKYTT viðhorf hafa að
sumu leyti hjálpað McGovern,
en hann telur sig vera að
mynda nýja samfylkingu, sem
komi i stað samfylkingar
Roosevelts, og hann gæti haft
á réttu að standa. úr þvi verð-
ur skorið i nóvember. Þó er
gild ástæða til að efast um
iylgi umbótahreyfingar Mc-
Governs, þar sem hún virðist
gersamlega sniðganga hina
ijölmennu stétt verkamanna
með 10 þús. dollara i árstekjur
og sinna engu vonum hennar
og hleypidómum.
bingflokkurinn hefir
áhyggjur af framtiðinni, hvað
sem McGovern liður. Stofnuð
hefir verið sérstök nefnd til
þess að safna fé til þess að
nota i þingkosningunum.
Meirihluti Demokrata-
flokksins i fulltrúadeildinni
ætti ekki að vera i hættu, en
öðru máli gegnir um öldunga-
deildina, sem hefir þó sýnt
meira frjálslyndi hin siðari ár.
Nái Republikanaflokkurinn
meirihluta i öldungadeildinni,
eins og horfur þykja á, væri
það áþreifanleg sönnun þess,
að þjóðin sé að snúa baki við
grundvallaratriðum og
stefnumiðum, sem hafa tryggt
Demokrataflokknum öruggan
meirihluta i Bandarikjunum
siðan 1932.
Enn eru kosningarnar of
langt undan til þess að unnt sé
að segja fyrir um úrslitin með
nokkurri vissu! Óhætt er þó að
fullyrða, að ef Nixon skilur
rétt eðli og undiröldu breyt-
ingaskeiðisins, sem yfir stend-
ur, getur Republikanaflokkur-
inn orðið öruggur meirihluta-
flokkur á ný.