Tíminn - 17.08.1973, Blaðsíða 15

Föstudagur 17. ágúst 1973.
TÍMINN
15
Hans Fallada:
Hvaðnú,ungi maður?
Þýðing Magnúsar Ásgeirssonar
að fara að skreyta jólatréð, fyllt-
ist stofan af næstum þvi1 óþolandi
lykt. Auðvitað geröi Pússer allt
sem hún gat til þess, að útrýma
lyktinni. Hún skipti um sand.
Hún þvoði jurtapottinn bæði að
utan og innan. Loksins lá við að
hún færi aö þvo tréö sjálft. Allt
kom fyrir ekKi.
Þegar þau höföu borðað
jólamatinn og skipzt á jólagjöfum
og innilegri jólakossum en venju-
lega gerist, fór Pinneberg að þefa
tortryggnislega út um alla stof-
una.
„Þaö er annars einkennileg
lykt af þessu grenitré hérna,”
segir hann að lokum.
Pússer veröur að leysa frá
skjóðunni. Hún gerir það, en
hnuggin er hún á svipinn.
Pinneberg hló bara og sagði að
þessu skyldi hann kippa i lag, og
þá var það sem hann missá sig á
Kölnarvatnsflöskunni hennar
Pússer. Hann dreifði ilmvatninu
fyrst yfir tréö og siðan yfir Pússer
sjálfa, þvi að hún hafði auövitaö
ekki sloppiö frá hreingerningun-
um og dálitla stund leit út fyrir að
hann hefði unniö bug á lyktinni.
En það var aöeins stundarfró.
Hversu sem hann ýrði úr glasinu,
yfirgnæföi þó kattalyktin. Þegar
flaskan var tæmd, urðu þau aö
gera sér aö góöu að fleygja
jólatrénu á dyr á miðju háheilögu
jólakvöldinu. Það var ekki annað
til bragðs að taka.
A jóladagsmorguninn hafði
Pinneberg farið snemma á fætur
og gengið út i Litla dýragaröinn
og stolið nokkrum lúkum af mold.
Grenitréð, sem Pússer hafði tengt
svo margar vonir við, átti að
gróöursetjast i nýjum og betri
jarðvegi. En fyrst og fremst dró
það ekki hiö minnsta úr lyktinni,
og auk þess þurfti Pinneberg ekki
annaö en lita sem snöggvast á
tréð til að sjá, að allir hinir tákn-
rænu draumar Pússer höfðu verið
byggðir á sandi.
Maðurinn, sem selt hafði
Pússer litla jólatréð með mörgum
gifuryrtum fullyrðingum um það,
að það hefði sprottið upp af fræi i
jurtapottinum, hafði auðvitað
svikið hana. Rótin var söguð af.
Ekki ein einasta rótartægja var
eftir, og Pinneberg fékk eitt af
sinum venjulegu gremju-
köstum, þegar hann sá á trénu
greinileg verksummerki axar og
sagar.
Annars hafði desember mátt
teljast góður mánuður. Þrátt fyr-
ir jólaútgjöldin hafði hjónunum
tekizt að halda sér við mánaðar-
áætlunina. Þau voru bæði upp
meðsér af þvi, byggðu hæstu loft-
kastala um allt, sem þau gætu
fengið sér, og það, sem i raun og
veru væri hægt að spara á hverj-
um mánuði.
Hins vegar var janúar dapur og
drungalega langur. Atalástæð-
an var sú að Spannfuss, hinn nýi
„skipulagningarmaður” hjá
Mandel fór nú að láta til sin taka
fyrir alvöru. Nú var tiltekin
ákveðin fjárupphæð, sem hver
einasti starfsmaður i verzluninni
varð aö selja fyrir mánaðarlega.
t karlmannafatadeildinni var
mánaðarupphæðin hjá hverjum
afgreiðslumanni nákvæmlega
tuttugu sinnum hærri en
mánaðarlaunin.
Herra Spannfuss dró engar dul-
ur á það, að hann væri harð-
ánægður með þessa tilhögun. t
velorðaðri smáræðu, sem hann
hélt yfir starfsfólkinu, sem haföi
veriö kvatt saman eftir lokunar-
tima i einhverja samkundu, sem
herra Spannfuss vildi ekki kalla
óveglegra nafni en ráðstefnu,
sýndi hann fram á það með alveg
ótrúlegri röksnilld að breytingin á
fyrirkomulaginu væri i rauninni
aðeins gerð vegna hagsmuna,
starfsfólksins sjálfs og af nær-
gætni við það:
„Herra^minir og dömur!” hafði
hann sagt. „Upp frá þessu hafið
þið hreint og beint stærðfræðilega
og hávisindalega tryggingu fyrir
þvi, að ykkur verði launað eftir
verðleikum. Hér getur, ekki
framar komið fyrir sú spilling, að
starfsmaður njóti þess, að hann
hefir komið sér inn á einhvern
yfirmanninn. Enginn getur haft
gagn af þvi héðan i frá að
smjaðra eða skriða fyrir þeim,
sem hærra eru settir. Sýnið méi
sölubókina yðar og ég skal segja
yður hver þér eruð”.
Starfsfólkið hafði hlustað á alla
þessa mælsku með þögn og þolin-
mæði. Og, þegar „ráðstefnunni”
var lokið var það varla, að nokkur
starfsmannanna þyrði að láta
það uppi við sinn bezta vin, hvaða
álit hann hefði i raun og veru á
Spannfuss og „skipulagningu”
hans. Það var fyrst um janúar-
lokin, þegar það varð uppvist,að
Wendt blátt áfram seldi mögu-
'leikana til að fara fram úr þvi
lágmarki, er honum var sett, að
slæmur kurr tók að heyrast meðal
búðarfólksins.
Þetta varð á þennan hátt:
Wendt hafði tekizt að selja fyrir
þá upphæð, sem honum var sett
sem lágmark, þann 25. i mánuð-
inum. Hins vegar hafði Kessler
dregizt það aftur úr, að þann 29.
vantaði hann þrjú hundruð mörk
til að ná sinu ákveðna marki. Enn
var wendt svo heppinn að selja
tvisvar fyrir hundrað mörk i röð,
og þá stakk Kessler upp á þvi við
hann, að Wendt fengi fimm mörk
fyrir hvora upphæöina, ef
hann vildi innfæra þær i sölubók
Kesslers. Wendt hafði þegar fall-
izt á þessa uppástungu.
Meðal starfsfólksins ólgaði nú
gremjan, þegar sýnt var til hvers
skipulagning Spannfuss gat leitt.
En þótt ótrúlegt megi virðast,
hafði Sannfuss sjálfur komizt að
svikunum. Hann setti lika upp
hinn mesta myndugleikasvip og
færði þar með starfsfólkinu nýja
sönnun fyrir þvi, hve mjög hann
bærihag þess fyrir brjósti. Wendt
var tafarlaust rekinn fyrir það, að
hafa notaö se’r neyð starfsbróður
sins sér til ávinnings. Kessler
fékk alvarlega aðvörun. Hann
sagði meira að segja sjálfur
hverjum sem hafa vildi, að að-
vörunin hefði verið mjög alvar-
leg.
Af Pinneberg er þaö að segja,
að hann náði sinu fyrirsetta lág-
marki þrautalitið. „’.hafi þeir þaö
bara eins og þeir vilja”, sagöi
hann, „sama er mér”. Hann taldi
sig enn þá einhvern bezta seljar-
ann i búðinni, og honum var það
máski ekki alveg ljóst, hvaða
þýðingu það hafði haft, að janúar
var útsölumánuður. Þar að auki
höfðu allir talið vist og sjálfsagt,
að lágmarkið yrði fært niður i
febrúarmánuði, þó ekki væri af
öðru en þvi, að i honum voru að-
eins tuttugu og fjórir verzlunar-
dagar, en janúar tuttugu og sjö
dagar. Og auk þess byrjaði þá
kyrrstaðan eftir ársútsöluna!
Það var talað um þetta fram og
aftur i hverri vörudeild. I karl-
mannafatadeildinni voru jafnvel
nokkrir svo hugrakkir, að þeir
báru málið upp fyrir herra
Spannfuss. ^Hann hlustaði á þá
með sinu blíöasta brosi, en virtist
lostinn undrun ogskelfingu, þegar
honum varð ljóst.hvað þeir voru
að fara.
„Herrar minir!” sagði hann.
„Mig tekur það mjög sárt, að
heyra annað eins og þetta, þvi
þetta ber svo átakanlega vott um
bilandi traust á sjálfum sér. Þið
megið umfram allt ekki van-
treysta sjálfum ykkur eða meta
sjálfa ykkur of litils. Þið eruð
þegar búnir að sýna, hve auðvelt
ykkur hefir veitzt, að fylgja hinu
nýja skipulagi. Þér hafið lært að
beita öllum hæfileikum yðar,
orku og fjöri til þess að ná hinu
ákveðna Iágmarki, tuttugu sinn-
um hærri: upphæð, en launin. Þá
hljótið þið að sjá það sjálfir, að
minnsta tilslökun hlýtur að draga
úr afköstum ykkar. Það myndi
verða sjálfum ykkur til tjóns —
og það get ég með engu móti
leyft”.
Hugsjónamaðurinn, herra
Spannfuss, virtist fráhverfur þvi
aö draga dul á það, hve hjartan-
Iega ánægöur hann var. Hefði
hann haft augun opin, hefði
kannske þaö ljós runniö upp fyrir
honum, að hvorki starfsfólkið né
viðskiptamenn verzlunarinnar
höfðu orðiö jafn-gagnteknir af
sömu hrifningu.
Það hlaut að fara eins og það
fór. Vöruhús Mandels breyttist
hreint og beint i veiðiskóg, sem
enginn viöskiptamaður gat stung-
ið nefinu inn i án þess að kapp-
1476
Lárétt
1) Náð.- 6) Ven,- 7) Röð,- 9)
Röð. 10) Skyldrar,- 11) Bor.-
12) 51.- 13) Fæði,- 15)
Samanvið,-
Lóðrétt
1) Hátalari.- 2) Röð,- 3)
Fræðsla- 4) Varðandi.- 5)
Efni,- 8) Mann,- 9) Stofu.- 13)
Útt.- 14) Greinir,-
Ráðning á gátu No. 1475.
Lárétt
1) Leysing.- 6) LLL.- 7) FG,-
9) NN,- 10) Truntan,- 11) Fá,-
12) MI.- 13) Aum.- 15)
Ráðrikt.-
Lóðrétt
1) Loftfar.- 2) Yl,- 3) Slyngur,-
4) II.- 5) Ginnist.- 8) Grá. 9)
Nam,- 13) Að.- 14) Mi.-
1 fl [i R fr
\*
“ má KSr
——
_
FÖSTUDAGUR
17. ágúst
7.00 Morgúnútvarp
Veðurfregnir kl. 7.00, 8.15 og
10.10. Fréttir kl. 7.30, 8.15
(og forustugr. dagbl.), 9.00
og 10.00. Morgunbæn kl.
7.45. Morgunleikfimi kl.
7.50. Morgunstund barn-
anna kl. 8.45: Ingibjörg
Jónsdóttir endar siðustu
sögur sínar af Gisla, Eiriki
og Helga(3). Tilkynningar
kl. 9.30. Létt lög á milli liða,
Spjallaö viö bændur kl.
10.05. Morgunpoppkl. 10.25:
West, Bruce & Laing og
hljómsveitin Creedence
Clearwater Revival flytja.
Fréttirkl. 11.00. Tóniist eftir
Sjostakovitsj: Sinfóniu-
hljómsveitin i Lundúnum
leikur „Gullöldina”, ballett-
svitu op. 22 / Jascha Heifetz
leikur „Danse fantastique”
nr. 2 / Svjatoslav Rikhter
leikur Prelúdiu og fúgu I gis-
moll nr. 12 / Mstislav
Rostropovitsj og Sinfóniu-
hljómsveitin i Filadelfiu
leika Sellókonsert i Es-dúr
op. 107.
12.00 Dagskráin. Tónleikar.
Tilkynningar.
12.25 Fréttir og veöurfregnir.
Tilkynningar. Tónleikar.
13.30 Meö sinu lagi Svavar
Gests kynnir lög af hljóm-
plötum.
14.30 Siödegissagan: „óþekkt
nafn” eftir Finn Söeborg
Þýðandinn, Halldór
Stefánsson, les (4).
15.00 Miðdegistónleikar:
Francois Thinat leikur á
pianó Sónötu i es-moll eftir
Paul Dukas.
15.45 Lesin dagskrá næstu
viku.
16.00 Fréttir. Tilkynningar.
16.15 Veðurfregnir.
16.20 Popphornið.
17.05 Tónleikar. Tilkynning-
ar.
18.45 Veöurfregnir. Dagskrá
kvöldsins.
19.00 Fréttir. Tilkynningar.
19.20 Fréttaspegill
19.35 Spurt og svaraö Guðrún
Guðlaugsdóttir leitar svara
við spurningum hlustenda.
20.00 Sinfóniskir tónleikar a.
„Nætur I görðum Spánar”
eftir Manuel de Falla. Artur
Rubinstein og Sinfóniu-
hljómsveitin i St. Louis
leika: Vladimir
Golsehmann stjórnar. b.
Pianókonsert i G-dúr op. 60
eftir Mauric Ravel. Arturo
Benedetti Micelangeli og
hljómsveitin Philharmónia
leika: Ettore Gracis stjórn-
ar. Guðmundur Gilsson
kynnir.
20.50 Vcttvangur 1 þættinum
er fjallað um áfengismál
unglinga. Umsjón: Sigmar
B. Hauksson.
21.30 Útvarpssagan:
22.00 Fréttir.
22.15 Veðurfregnir.
Evjapistill
22.35 Draumvisur Sveinn
Arnason og Sveinn Magnús-
son sjá um þáttinn.
23.35 Fréttir i stuttu máli.
Dagskrárlok.
■
II
iiBll
Föstudagur
17. ágúst 1973.
20.00 Fréttir.
20.25 Veður og auglýsingar.
20.30 Fóstbræöur. Brezkur
sakamálaflokkur i léttum
tón. Dauösfall i fjölskyld-
unni. Þýðandi Óskar Ingi-
marsson.
21.25. Aö uian. Fréttamyndir
um erlend málefni.
Umsjónarmaður Jón Hákon
Magnússon.
21.55 Fegurðarsamkeppni
Aþenu. Bandarisk kvik-
mynd um „Alheims-fegurð-
arsamkeppnina” sem ný-
lega var haldin i Grikklandi.
Þýðandi Jón O. Edwald.
22.30 Dagskrárlok.