Tíminn - 21.09.1973, Blaðsíða 11

Föstudagur 21. september 1973
TÍMINN
n

Ungir og gamlir, óbreyttir og heilagir. Allir baöasig i Ganges, fljótinu heilaga, sem lltur út eins og
skólpleiösia. En enginn veikist af þvi.
rænni útgáfu, þá má kalla það
málmsölt, fúkkaefni i moldinni,
sem vatnið siast i gegn um, lyfja-
efni úr jurtum, sem leysast upp i
vatninu, geislavirkni o.s.frv.
En þegar um er að ræða
ónæmið, sem kann að sannast,
efast ég um, að ástæðan sé bak-
teriurnar i vatninu. Samkvæmt
árþúsundakenningum okkar er
ónæmi „framrás, sem kennir
llkamanum að læra af reynslu
fyrri sjúkdóma, hvernig á að
berjast gegn þeim, sem siðar
kunna að koma”. í þessu sam-
bandi koma bakteriuæturnar ekki
inn I myndina. Þær geta ekki
kennt likamanum neitt.
Ég held, að ónæmið verði til á
annan hátt og þá i samræmi við
kenningar okkar. Hinir trúuðu,
sem baða sig i Ganges og drekka
vatnið, ganga I gegnum ónæmis-
framrásina smátt og smátt.
Likami þeirra lærir að veita smiti
og árásum bakteria viðnám, bæði
almennt og sér i lagi hvað varðar
sjúkdóma þá, sem til eru I
Ganges. Við getum lika imyndað
okkur, að ónæmið gangi i erfðir.
Indverjar hafa baðað sig og
drukkið úr Ganges um árþús-
undir. Ef þessi kenning stenzt,
sem mér þykir sennilegt, er þetta
mesta hópónæmisaðgerð, sem
nokkurn tima hefur farið fram.
Mótstaður
læknavisindanna
Hvor þeirra hefur rétt fyrir sér,
verða frekari rannsóknir að skera
úr um. En greinilegt er, að Ind-
verjar sýkjast ekki af skólpinu.
Þá er röðin komin að Ayurveda,
hinni fornu, indversku læknislist,
sem nær aftur i gráa forneskju og
er mörgum sinnum eldri en sú
vestræna. Aðeins mjög fáir
Evrópubúar gera sér grein fyrir
hversu þróuð þessi ayurvediska
læknisiist er — og var þegar fyrir
þúsundum ára. Þar sameinast trú
og visindi á þann hátt, sem er svo
einkennandi fyrirhina fornu, ind-
versku menningu. Þess vegna er
Benares einmitt rétti staðurinn til
að kynnast Ayurveda á, þvi að
Benares er vagga trúarinnar
fyrir milljónum Hindúa og jafn-
framt miðstöð indverskrar
menningar. Hér eru engar and-
stæður milli trúar og visinda, eins
og svo viða i hinum vestræna
heimi.
1 Benares eru þrir háskólar og
15000 námsmenn i þeim. Við einn
skólanna er K.N. Udupa rektor,
en hann er einn af fremstu sér-
fræðingum i Ayurveda. Auk þess
er hann vel heima i nútima vis-
indum. Hann er verðugur fulltrúi
hinnar nýju indversku
menningar, sem reynir að sam-
eina gamalt og nýtt, austrænt og
vestrænt.
Udupa rektor hefur öðlazt
heimsfrægð og ferðazt viða og
haldið fyrirlestra. í tengslum viö
háskólann er nýtizku sjúkrahús
og það er hið eina I heimi, þar
sem sjúklingar geta sjálfir
ákveðið, hvort þeir eru læknaðir .
með aðferðum vestrænna visinda
eða hinni fornu ayurvedisku list.
Þetta er engin tilviljun: Hindu-
háskólinn i Benares er sá eini i
heiminum, þar sem hægt er að
taka tvenns konar próf i læknis-
fræði: Vestrænt eða ayurvediskt.
Þarna mætast tvær þróaðar vis-
indagreinar og Udupa er
maðurinn, sem getur svarað þvi
hvort þessi tvenns konar læknis-
visindi geti átt samleið.
Udupa er ákaflega vestrænn i
framkomu, þurrpumpulegur,
stuttorður og röskur, en ind-
verskur þegar hann brosir, og er
afskaplega kurteis.
Arfur forfeðranna
Speki Ayurveda er árangur
hugleiðinga gömlu indversku
heimsþekinganna, sem lifðu i ein-
rúmi úti i skógunum. Þessir visu
menn notuðu andlega krafta sina
til að framleiða hugmyndir, en
jafnframt reyndu þeir þessar
hugmyndir sinar oftsinnis til að
kanna, hvort þær stæðust. Þegar
þeir svo komu út út skógunum til
þorpanna, kenndu þeir út frá sér.
Þó að þeir vissu það ef til vill ekki
sjálfir, gerðu þeir tilraunir og
lærðu af reynslunni. Þær aðferðir
sem óbrigðular reyndust, voru
siðar ritaðar á blöð og finnast i
hinum fornu Veda-ritum okkar,
segir Udupa.

Þaö er ekki nóg aö baöa sig,
flestir fá sér iika sopa af skolpinu.
Visindin skilja hvorki upp né
niður.
Hann segir ennfremur, að hægt
sé að sanna gildi Ayurveda-list-
arinnar með vestrænum að-
ferðum. — Aður fyrr var þvi
haldið fram, að ekki væri hægt að
bera saman við nein visindi, að
minnsta kosti ætti alls ekki að
reyna það, þvi slikt myndi van-
helga þennan gamla visdóm. Nú
er þetta á undanhaldi og komið
hefur i ljós, að ekki aðeins er hægt
að bera þetta saman við visindi,
heldur hafa nútima rannsóknir
leitt til þess, að ýmislegt hefur
bætzt við hin fornu sannindi. En
ég vil bæta þvi við, að það er ekki
I öllum tilfellum sem vestræn
mælitæki og verkfæri eru fær um
að mæla og meta árangur þann,
sem Ayurveda hefur framkallað.
En visindi þróast og ég vona, að
við fáum einhvern tima þau tæki,
sem við þörfnumst.
Udupa segist ætla að sameina
visdóm Ayurveda nútima vis-
indum. — Mér finnst það ekki
vera neitt neyðarúrræði eða
mengun gamla indverska
hugsunarháttarins. Það er alls
ekki um að raéða að sameina tvær
andstæður, heldur láta þær
fullkomna hvor aðra. Pandit
Nehru sagði eitt sinn: — Lærið
allt, sem þið getið af hinum
gamla visdómi, en trúið þvi þó
ekki að síðasta orðið i málinu hafi
verið sagt fyrir þúsundum ára.
Við getum kannski orðað þetta
þannig: Við getum fært ykkur
ýmsan læknisfræðilegan visdóm,
en þið getið kennt okkur skurð-
lækningar....
Skurðlækningar
Skurðlækningar eru liklega
veikasti punktur Ayurvedalækn-
inganna. En þó er i ritunum
gömlu talað um framfarir, sem
uröu fyrir mörg þúsund árum,
þegar um er að ræða til dæmis
keisaraSkurði, gláku, fegrunar-
aðgerðir, kirtlatöku og fleira.
Ahöldin, sem við þetta voru
notuð, eru svo alhliða og. góð, að
þau mætti nota enn þann dag i
dag.
En indversk skurðlækninga-
tækni staðnaði, m.a. vegna þess
að trúin hindraði ýmsa hluti.
Kenningar Búddha bönnuðu
hvers konar likamlegar limlest-
ingar og þar á meöal krufningu
lika. Þar meö varð erfitt fyrir
læknana að verða sér úti um næga
þekkingu á mannslikamanum.
Eitt sinn var ayurvedisk tækni
fremst, en nú er hún langt aö baki
hinni vestrænu I þeim efnum.
— Þetta er bæði rétt og rangt,
segir prófessor P.J.Deshpande,
yfirmaður skurðlækningadeildar
læknavisindastöðvarinnar i
Benares. — Það er llka i sam-
bandi við mikilvæga reglu I ayur-
vediskri læknisfræði: Allt skal
gert til að varðveita
manneskjuna eins og hún er og
reyna eins og hægt er að komast
hjá að skera i hana. Læknirinn á
fyrst og fremst að gera viðkom-
andi heilbrigðan og notar ekki
hnifinn fyrr en allt annað hefur
brugðizt.
Þetta segir Deshpande, sem
sjálfur er einn af fremstu skurð-
læknum Indlands. Hann skýrir
þessa afstöðu til skurðlækning-
anna með þvi að lýsa hvernig hún
varð til:
— Skurðaðgerðir byrjuðu sem
hrein neyðarúrræði, oft á vigvell-
inum. Þegar hermaður var alvar-
lega særður, til dæmis á fæti eða
handlegg, var það ef til vill ein-
asta leiðin, að taka liminn af,
áöur en alvarleg igerð hljóp i
sárið. En þegar nægur timi var
til, var ævinlega byrjað á lyfjum.
Ut frá þessu kom i ljós, að hægt
var að lækna flesta sjúkdóma án
þess að beita hnifnum.
Þegar i fornöld höfðu ayur-
vediskir læknar fundið upp ótal
lækningaaöferðir og notuðu m.a.
kemisk sölt, jurtir, málma og
margt fleira. Skurðaðgerðir voru
alltaf taldar siöasta leiðin, en var
þó beitt, þegar ekkert annað var
hægt að gera. Þess vegna
þróaðist snemma hjá okkur mikil
skurðtækni, en á ákaflega tak-
mörkuðu sviði. Hún hefur svo
gengið i arf til vorra daga.
Þessi tækni lifði af dimma
timabilið, þegar trúin bannaði að-
gerðir. Samkvæmt kenningum
Búddha er bannað að úthella
blóði, en skurðlæknir sem er að
taka af til dæmis fót, getur tæp-
lega forðazt það. Þetta varð til
þess að skurðlækningar féllu i
áliti.
Plastiskar aðgerðir
Prófessor Deshpande heldur
áfram: Plastiskar aðgerðir, sér-
staklega nefaðgerðir, eru jafnan
taldar vestræn uppgötvun og
eignuð brezkum lækni, sem starf-
aði á öldinni sem leið. Sannleikur-
inn er hins vegar allt annar. Arið
1794 voru tveir Bretar viðstaddir
nefaðgerð hér i Indlandi. Það var
brezkur hermaður, sem missti
nefið i bardaga. Það var snyrti-
lega höggviðaf, en læknirinn setti
það á sinn stað og bætti um betur
með húð, sem hann tók af læri
hermannsins.
Bretarnir tveir, sem voru við-
staddir, voru læknir og teiknari.
Þeir birtu siðan grein um að-
gerðina með listilegum myndum,
og þessa grein hefur áðurnefndur
brezkur læknir að likindum lesið,
þvi að hann tók að gera tilraunir
og ávann sér frægð sem
maðurinn, sem „fann upp” nef-
aðgerðina. Það má bæla þvi við,
að aðgerð þessi á hermanninum
var framkvæmd eftir 2000 ára
gamalli uppskrift.
ÞIÐ GETIÐ LÆRT AF
OKKUR
Vestræn skurðtækni hefur
ýmislegt til sins ágætis, en einnig
slnar takmarkanir, heldur
prófessor Deshpanda áfram: —
Tökum til dæmis steina-
myndanir. Vestrænn skurðlæknir
fjarlægir steina með skurðað-
gerð, en hann leitar ekki orsak-
anna fyrir myndun þeirra, þess
vegna getur verið kominn nýr á
morgun. En ayurvediskur læknir
reynir ekki aðeins að forðast að-
gerð, heldur rannsakar orsök
sjúkdómsins og beitir lyfjum.
Samtimis nýtir hann sér
reynsluna til að fyrirbyggja i
svipuðum tilfellum. Við skulum
segja, að niðurstaðan sé þessi,
segir prófessorinn:
— I fyrsta lagi viljum viö
gjarnan tileinka okkur vestræna
tækni, þar sem hún gefur góðan
árangur og á sumum sviðum get-
um við alls ekki keppt við hana.
Hins vegar keppum við við ykkur
á þeim sviöum, þar sem vestræn
visindi leysa aðeins vandann um
stundarsakir, en leita ekki að
rótum meinsins.
t öðru lagi er ayurvedisk tækni
langtum fremri á nokkrum
sviðum og þá er ekki vandi fyrir
okkur að velja hið betra.
t þriöja lagi er ayurvedisk
tækni fremri hinni vestrænu i
heild sinni, vegna þess að hún er
tengdari heildarmynd læknavis-
indanna en sú vestræna. Við
reynum aö gera skurðaðgerðir
óþarfar með þvi að fyrirbyggja.
Það er oft freistandi að gripa til
hnifsins, þegar sjúkdómar eru að
kenna röngu mataræði eða
meltingarvandræðum. Markmið
Ayurveda er að losna við skurð-
hnifinn og skurðarborðið fyrir
fullt og allt, ef það er mögulegt....
Ef til vill geta vestrænir vis-
indamenn i læknisfræði lært sitt
af hverju hér i Benares, bæöi
hvað varðar vatn og læknislist...
(ÞýttSB)