Tíminn - 05.10.1973, Qupperneq 10

10
TÍMINN

HANN KOM EKKI
ÚT FYRIR
HÚSDYR í 58 ÁR
„Hansi” eins og vinir hans kalla hann, hefur lært aö vélrita og notar sér
þaö mikift.
Johannes Paarup Niel-
sen i Nyköbing í Dan-
mörku hefur verið öryrki
frá bamæsku. Þar til ný-
lega þekkti hann aðeins
lifið innan fjögurra
veggja heimilisins. Það
var honum þvi áfall að
koma út og kynnast götu-
lifinu.
ÞAÐ ER betra aö kveikja á litlu
kerti en formæla myrkrinu Þetta
gamla orötak hefur Ingemann
Christensen, 67 ára eftirlauna-
maöur og fyrrum setjari i
Nyköbing, gert að sinu. A
hverjum föstudegi i fimm ár
hefur hann farið til öryrkja-
heimilisins „Strandbæjarins” til
aö „skreppa i bæinn” með einn af
öryrkjunum, sem er fastur við
hjólastól.
Sá heitir Johannes Paarup
Nielsen og er 64 ára. Hann hefur
veriö fatlaður frá barnæsku, er
hann fékk lömunarveiki og setiö i
hjólastól öll þessi ár. Þar til
móöir hans lézt fyrir sex árum,
lifði hann öllu sinu lifi innilokaöur
i litUli Ibúð.
Sam barn gat hann aldrei leikiö
sér og hann hlaut heldur enga
menntun. Lifið fyrir utan þekkti
hann aöeins af afspurn. En þegar
hann var fluttur á öryrkjahæliö,
kynntist hann Ingeman Christen-
sen, sem er meölimur I félags-
skap, sem hefur það aö markmiöi
aö hafa ofan af fyrir veiku fólki og
öldruðu.
—- Ég er honum mjög þakklátur
fyrir aö fara með mig út, segir
Johannes. — Ég gleymi aldrei
fyrsta skiptinu, er hann ók mér i
bæinn og heim aftur. Þetta var
hreinasta upplifun. Ég hafði
aldrei áður reynt að aka á götunni
og var óvanur að sjá ókunnugt
fólk. Ég var alveg utan við mig af
þessu öllu.
— Hann veitti engu sérstaka
athygli í fyrstu ferðunum segir
Ingemann Christensen og brosir.
— Hann bara sat og staröi niður á
hellurnar. En þetta var nú líka
yfirþyrmandi fyrir hann.
En það lagaðist fljótlega og
Johannesi fór að liða vel i öku-
feröunum. Hann brosti góðlátlega
til barnanna, sem kölluðu hann
„Ironside”.
— Þó að ég geti ekki bjargaö
mér sjálfur og fara þurfi með mig
eins og barn, finnst mér ég samt
vera of friskur til að vera á
hælinu, þar sem svo margir eru
alvarlega veikir. Hér er næstum
enginn, sem ég get talað við og
heimsóknir fæ ég afar sjaldan.
I staðinn fyrir félagsskap sjúkl-
inganna, hefur Johannes gert
tómstundastarf sitt að heils dags
vinnu. Það eru úrklippubækur. 1
herberginu hans er ekki
þverfótað fyrir blaöabunkum og
þess háttar. Hann klippir efni
blaðanna út og limir inn atburði
handa hinum mörgu ,,-
áskrifendum” sínum.
—. Ég á bráðum 50 ára starfs-
afmæli i þessu segir hann — en
þaö er einkum eftir að ég kom á
hæliö, að ég hef haft mikið að
gera og það er mér gleðiefni. Mér
liður illa innan um veikt fólk. Sem
barn lá ég sex sinnum lengi á
sjúkrahúsum i Kaupmannahöfn,
svo þar fékk ég nóg af
sjúkdómum.
Johannes Paarup Nielsen er
ritstjórasonur og minnist ætið
foreldra sinna og æsku með gleði.
Þó aö hann væri ætiö bundinn við
sama stólinn á sama staö, fann
hann ætið andblæ frá „hinum
stóra heimi” þegar húsiö var fullt
af blaöamönnum og stjórnmála-
mönnum, sem voru heimilisvinir.
— Ég er fæddur 1 Skive, en flutti
snemma til Nyköbing, segir hann.
— Ég man lltiö eftir mér, áður en
ég lamaöist, ég man bara eftir
bindunum, sem þrengdu að
fótunum á mér. Sex sinnum var
ég skorinn upp, en það versnaöi
bara. Kennslukona kom tvisvar i
viku til að leiöbeina mér, en ég
hef aldrei haft gaman af aö lesa.
Hins vegar var ég galinn i kross-
gátur.
Johannes heldur áfram: —
Stundum var ég bitur i garð
forlaga minna, en mér fannst það
leiðiidegt mömmu vegna, aö vera
I fýlu. Hún fórnaði sér alveg fyrir
mig. Mér fannst ekkert gera til,
þó að ég sæi aldrei neinn nema
hana.
Þegar mamrna veiktist 1965
höföum við búið I sama húsinu i 37
ár og ég held, að ég hafi aldréi
grátið eins mikið og daginn, sem
við urðum að flytja til að fara
saman á elliheimilið. Ég hélt aö
ég kæmist aldrei yfir það. 1 þvi
sainbandi fleygði ég miklum
hluta úrklippanna og mynda-
safninu, sem ég byrjaöi að færa I
spjaldskrá 1951. En ég byrjaði
upp á nýtt.
Það byrjaði með þvi að fólk tók
að panta hjá mér úrklippubækur
og seinna komu til min nokkrir
menn úr bæjarstjórninni, sem
vildu gjarnan safna fundar-
gerðum bæjarstjórnarinnar. Ég
safna einnig efni fyrir barna-
heimili og sitt hvaö fleira. Ferða-
málin veita mér þó mesta atvinnu
og hún er aldrei of mikil, þvi að
það er dásamlegt aö hafa nóg að
gera og finna, að maður sé til
gagns. Auk þess hef ég svojitiö
upp úr þessu. Sumir borga mér
hundrað krónur (Isl) á mánuði og
aðrir tvö.
En það eru fleiri járn i
eldinum hjá Jóhannesi Paarup
Nielsen. Hann vélritar dálitiö og
einnig safnar hann frimerkjum
handa kúnningjum sinum.
Þetta er maður, sem telur
aðeins ljósu stundirnar i lifinu og
gleðst yfir litlu. Fyrir þann sem
ekki skilur, getur tilvera hans á
annarra náð og miskunn veriö
aumkunarverð, en það finnst
honum ekki sjálfum.
— Ég fer ekki fram á annað en
þægilega tilveru, þar sem ekki er
of mikið i kringum mig. Ef fólk er
of hátiðlegt, verð ég feiminn.
Annars hef ég ekkert út á lifið að
setja, það hefur verið mér gott.
Dökku hlutarnir hverfa, þegar
maður hugsar aftur i timann.
(Þýtt SB)
Sima fékk Johannes nýlega og
þar meft betra samband við um-
heiminn.
Föstudagsferftirnar meö Inge-
mann eru upplifun fyrir Jo-
hannes, sem kom ekki út fyrir
dyr i 58 ár.
,r 5. október 1973.
Föstudagur 5. október 1973.
TÍMINN
11
Ásgeir Long:
íslenzkt skart í 20
mínútur
HLUTF ALLSLEGA fleiri gull-
smiðir munu vera hér á landi en i
nokkru öðru landi Evrópu eða svo
segja fróöir menn. Islenzkar gull-
og silfursmiðar hafa ef til vill ekki
verið kynntar ýkja mikið til
þessa, enda þótt verðugt væri.
Þær eiga sér athyglisverða og
fallega sögu, sem teygir sig óra-
langt aftur I aldir.
Hvað kynningu þessarar list-
greinar islenzkrar snertir, þá
hefur nú oröið bót á, þar sem nú
hefur veriö gerð litkvikmynd um
hana, 20 minútur að lengd.
Fjallar kvikmyndin um skart
fornmanna, allt frá vikingum,
gull-og silfursmiðar fyrr og nú og
Islenzka kvenbúninginn og silfur-
smiö i sambandi viö hann.
Kvikmynd þessi ber nafnið
„tslenzkt skarf’og var frumsýnd
blaðamönnum og öðrum gestum i
gær. Hana gerði Asgeir Long, en
ráðunautur um efnisval var Björn
Th. Björnsson listfræðingur.
Björn samdi einnig texta
myndarinnar og flytur. Tónlist
við myndina samdi Karl
Vænir dilkar
á Dalvík
SB-Reykjavfk — Slátrun hófst á
Dalvik 25. september og lýkur
væntanlega um miðjan
mánuðinn, ef að likum lætur.
Dilkar eru með allra vænsta móti
I haust og var meðalvigtin um
siðustu helgi 15 kfló, sem er mun
meira en mörg undanfarin ár.
Mun þetta vera að þakka
einstakri tið i sumar. Búizt er við
að tala sláturfjár á Dalvik sé
svipuð i ár og verið hefur
undanfarin haust.
SPRAUTAÐI
SIG MEÐ
EFNI SEM
HANN
FANN
í STOLINNI
LÆKNA-
TÖSKU
— Fór síðan af staö
og stal m.a.
gjaldeyri að verð-
mæti nokkur
þúsund króna
Klp—Reykjavik. I gær handtók
rannsóknarlögreglan mann
grunaðan um innbrotið i Ibúð hér i
bæ fyrir nokkrum dögum.
Maöurinn harðneitaði að hafa
brotizt þarna inn, en viðurkenndi
afturá móti önnur innbrot, þ.a.m.
innbrot i ibúð á Seltjarnarnesi,
þar sem hann stal um 100 vestur-
þýzkum mörkum, 40 sterlings-
pundum og 400 dollurum auk
islenzkra peninga og ávisuna-
heftis.
Hann viðurkenndi einnig að
hafa brotizt inn hjá lækni einum
hér I bæ, og stolið þaðan tveim
læknatöskum og einni skjalatösku
og kastað þeim síðan I sjóinn
þegar hann var búinn að tina
allar pillur og annað úr þeim.
1 annarri töskunni segist
maðurinn hafa fundið eitthvað
efni I sprautu, sem hann hafi
siðan sprautað sig með. Hann
segist hafa komizt undir einhver
annarleg áhrif áf völdum þessa
efnis og þá brotizt inn I ibúðina á
Seltjarnarnesi.
Maðurinn hefu nú verið úr-
skurðaður i gæzluvarðhald, en
þetta.mun ekki vera I fyrsta sinn,
sem hann situr inni fyrir þjófnaði
og önnur brot.
verzlið á 5 hæðum TJljjúsinu
Skoðið hina nýju
DEILD
d annarri
hæð
Næg
bílastæði
Sighvatsson, og fiytur hann
tónlistina (leikur á kirkjuorgel)
ásamt Gunnari Þórðarsyni,
Rúnari Júliussyni og Ólafi
Garðarssyni. Hljóöritun, hljóð-
blöndun og litgreining fór fram I
Englandi. Af öðrum, sem við sögu
komu við gerð myndarinnar, ber
sérstaklega að nefna þá Þór
Magnússon þjóðminjavörð og
Val Fannar.
Kvikmyndun fór að miklu leyti
fram i Þjóðminjasafninu undir
leiðsögn Þórs, en einnig á gull-
smíöastofu Kristófers Péturs-
sonar að Kúludalsa á Skipaskaga,
á verkstæði Leifs Kaldal og
viöar. Margt gripanna var fengið
aö láni hjá einkaaðilum. Nokkrar
stúlkur koma fram i myndinni og
sýna hina ýmsu skartgripi sem og
kvenbúninginn.
Það var fyrst árið 1965, sem
Asgeir Long hóf gerð þessarar
myndar og hefur hann unnið aö
henni við og við æ siðan. „Þetta
hefur verið eins konar hobby hjá
mér. Ég fékk þessa hugmynd áriö
1965og hún lét mig ekki i friði. Við
ýmsa erfiöleika var aö etja og ég
hélt lengi vel, að þetta myndi ekki
takast. En með góðra manna
aðstoð hefur það sem sé loks
tekizt”. Asgeir kostaði myndina
sjálfur að öllu leyti.
Hefur Asgeir i huga að kynna
myndina erlendis sem innanlands
og er I ráði að gera enska útgáfu
af henni. Vinnur Bjarni
Guðmundsson fyrrv. blaðafulltrúi
að gerð enskrar þýðingar á texta
Björns.
—Stp
ATON-HUSGOGN
eru sérstæð
qlæsileg og
AL-ÍSLENSK
Skoðið rennd vegghúsgögn
skápa og skatthol
Engir víxlar — heldur mdnaðargreiðslur
með póstgíróseðlum — sem greiða mó
í næsta banka, pósthúsi eða sparisjóði.
Opið til 10
kvöld
i
og til kl. 12 á hádegi
laugardag
Jll

JÓN LOFTSSON HF.
Hringbraut 121 . Sími 10-600